2024-03-28T22:03:47Z
https://philosophy.tabrizu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=499
مجله پژوهش های فلسفی
پژوهش های فلسفی
2251-7960
2251-7960
1387
2
205
کارل پوپر و برداشت تکاملی از شناخت
ابراهیم
اشنی الوندی
مجید
اکبری دهقی
شناخت و روند شکلگیری شناخت همواره از جمله مباحث حوزههای مختلف علوم بوده و امروزه نیز علوم جدید تأثیر وافری بر روی نحوة مطالعات آن گذاشته است. افراد صاحبنظر مختلفی از حوزههای گوناگون نیز بر روی آن مطالعه نمودهاند. در این میان شناختشناسی تکاملی در صدد است تا فرایند شکلگیری شناخت را با الگوسازی از نظریة تکامل توضیح دهد. در مقالة حاضر نیز تلاش شده است تا نگاه تکاملی و به ویژه زیست تکاملی به شناخت، از دید کارل پوپر بررسی گردد. انسانها انطباق و سازگاری نظریات و مهمتر از آن شناخت برای بقای خود را نقد میکنند تا بتوانند به بقای خود ادامه دهند. از این رو تلاش میکنند تا محیط و شرایط خود را هر روز بهتر و بیشتر بشناسند و شناختشان را بهبود ببخشند. مقاله در بخش نخست نگاهی اجمالی به خود تکامل دارد و در دو بخش بعدی آن، شناخت و نقدهای وارد بر آن را از دید پوپر مطالعه و در نهایت برداشت تکاملی او را بررسی میکند.
شناخت
تکامل
شناخت تکاملی
انتخاب طبیعی
آزمون و خطا
حدس و ابطال
الگوسازی
انطباق
سازگاری
2008
12
21
1
22
https://philosophy.tabrizu.ac.ir/article_2899_a1c04439254fb7094e5a2b247952eff6.pdf
مجله پژوهش های فلسفی
پژوهش های فلسفی
2251-7960
2251-7960
1387
2
205
اختیار و جهانهای ممکن از دیدگاه لایب نیتس
محمدعلی
اژه ای
امراله
معین
مسئلة اختیار از مهمترین مسایل مورد توجه لایبنیتس است. او از این مسئله تحلیلی را ارائه داده است که در آن میخواهد نشان دهد انسان و خداوند به معنای مشابهی مختارند. او در راستای ارائة راه حل خود برای مسئلة اختیار نکات مهمی را مطرح کرده و مورد بحث قرار میدهد که از جملة آنها تمایز میان ضرورت شرطی و ضرورت مطلق و نظریة جهانهای ممکن است. در این مقاله نشان داده میشود که تلاش لایبنیتس برای مسئلة اختیار خود دشواریهایی را به دنبال خواهد داشت و در نهایت به موجَبیت افعال انسانی منجر خواهد شد.
لایب نیتس
اختیار
جهان های ممکن
امکان خاص
ضرورت شرطی
2008
12
21
23
53
https://philosophy.tabrizu.ac.ir/article_2906_0b1d6658a8a4a3b94e7e4e51bfa39c0c.pdf
مجله پژوهش های فلسفی
پژوهش های فلسفی
2251-7960
2251-7960
1387
2
205
هرمنوتیک، فن عام فهم و تفسیر از نظرگاه اشلایرماخر
حسین
کلباسی
غلامحسین
احمدی
نوشتة حاضر به معرفی آراء و اندیشة اشلایرماخر در علم هرمنوتیک میپردازد. علم هرمنوتیک تا پیش از قرن هیجدهم به سیاق تبار یونانیاش در خدمت تفسیر متن مقدس قرار داشت و با استفاده از شیوة معانی بیان و نقادی به همراه قواعد زبانشناختی و دستوری به فهم مدلول متن مقدس میپرداخت. اما اشلایرماخر در اویل قرن نوزدهم هرمنوتیک را به عنوان فن عام تفسیر از محدودة متن مقدس خارج و آن را در فهم هر متنی به کار گرفت. او با تأثیرپذیری از رمانتیکها و فقهاللغه ایها و روشنگران، تفسیر دستوری و روانشناختی را در فهم متن به کار گرفت. اما در نهایت با غلبه یافتن تفسیر روانشناختی بر جنبة دیگر تفسیر، به شیوة پیشگویانه و مقایسهای در صدد برآمد تا تفرد و نبوغ مؤلف را در سایة همدلی دریابد و از این طریق ذهنیت مؤلف را جهت فهم مدلول نهایی متن باز تجربه کند.
هرمنوتیک
تفسیر دستوری
تفسیر روانشناختی
پیشگویانه
مقایسهای
2008
12
21
55
77
https://philosophy.tabrizu.ac.ir/article_2907_7a3b02507762c466d15c0c487520578c.pdf
مجله پژوهش های فلسفی
پژوهش های فلسفی
2251-7960
2251-7960
1387
2
205
تحلیلی بر نظریة اشیاء ماینونگ
لیلا
کیان خواه
محمد
سعیدی مهر
آلکسیوس ماینونگ یکی از فیلسوفان معاصر است که با نگرش خاص به مباحث وجودشناسی تأثیرات فراوانی را در بسیاری از فلسفههای مابعد خود و نیز مباحث منطق جدید بر جای گذاشته است. تفکرات او تا حد زیادی متأثر از سنت فلسفی یونان و نیز فلسفههای برنتانو و تواردوفسکی است. از جمله مباحث برجسته در فلسفة ماینونگ بررسی چیستی اشیاء صرف نظر از هستی آنها است. به گفتة او چیستی یک شی فراتر از هستی و نیستی آن است. از جمله لوازم این رویکرد خاص بررسی چیستی اشیاء ناموجود همانند مربعِ دایره است. بنابر اعتقاد ماینونگ بررسی علمی این دسته از اشیاء، ارزشی همسان با بررسی علمی اشیاء موجود دارد. ماینونگ قلمرو چیستیهای اشیاء را «آوسر زاین» (extra existence و به آلمانی: ausser sein) مینامد. او در «نظریة اشیاء» به تحلیل این قلمرو خاص میپردازد. هر چند سخنان ماینونگ در تفسیر این قلمرو تا حدی ابهامآمیز و گاه همراه با تعارض ظاهری است ولی در نهایت میتوان به این نتیجه رسید که عالم «آوسر زاین» فراتر از هستی و نیستی اشیاء است؛ اشیائی که ممکن است موجود، ثابت و یا ناموجود و غیرثابت باشند. بنابراین در نظر ماینونگ عالم «آوسر زاین» عالم اشیاء محض و از مرتبة ضعیفی از هستی برخوردار است.
ماینونگ
نظریة اشیاء
ثبوت
وجود
2008
12
21
79
106
https://philosophy.tabrizu.ac.ir/article_2908_8a88d5e8ece7f0901a3c109b8e537964.pdf
مجله پژوهش های فلسفی
پژوهش های فلسفی
2251-7960
2251-7960
1387
2
205
حقیقت و عدم در نظر مولوی و هیدگر
محمود
نوالی
در ضمن مطالعاتِ تطبیقی همواره ملاحظه میشود که اکثر افکار و آراء فلاسفه جدید و معاصر، به نحوی پراکنده ولی به صورت روشن در نزد عرفا و بعضی از فلاسفه و دانشمندان ایرانی نیز مطرح شدهاند. ملاحظة این امر پربرکت میتواند اعتماد به نفس نسبت به گذشتة خویش و امیدواری برای توجه بیشتر به همدلی و همفکری موجود میان غرب و شرق به ارمغان آورد. از این جمله است تعبیری سازنده از «عدم» که در سنّت اسلامی آنرا جایگاه و خاستگاه آزادی و سازندگی و آفرینش تلقّی نمودهاند و فلیسوفان پیرو مکتب اصالت وجود خاص انسانی نیز آن را وعاء هر هستی و مرکز ثقل حقیقت دیدهاند.
از دیدگاه فلاسفة اخیر چنین ادّعا شده که حقیقت از لاحقیقت، به مدد کشف و انکشاف انسان، به دست میآید. مقدمه و لازمة این کشف و آفرینش خروج از هستیهای فعلی و حرکت به سوی آنچه فعلاً «نیست» میباشد. توفیق در این راه همانا نجات از زندان یقینهای کاذب و تحجّرهای چنبرگونه بوده و توفیق نیل به طرب و ابتهاج دیدار عوامل تازه است. این ابتهاج، حاصل تحقّق و ظهور جلوههای گوناگون این حدیث مسرّتبار یعنی خَلَقَ اللهُ آدَمَ علی صُورتِهِ است که به نحوی متضمن آزادی نامحدود انسانی در بطن محدودیتها و الزامات اینجهانی میباشد. مقالة حاضر به بررسی رابطة میان حقیقت و عدم در مولوی (به عنوان نمایندة سنت اسلامی) و هیدگر (به عنوان یکی از چهرههای برجستة مکتب اصالت وجود خاص انسانی) میپردازد.
مولوی
هیدگر
آزادی
حقیقت
عدم
انکشاف
انسان
2008
12
21
107
124
https://philosophy.tabrizu.ac.ir/article_2909_cdcd26862b9b53117edc66ee3f55b7a5.pdf
مجله پژوهش های فلسفی
پژوهش های فلسفی
2251-7960
2251-7960
1387
2
205
نظریة ادراکات اعتباری و نتایج علمی و عملی آن
حمیدرضا
هاشمی
نظریة ادراکات اعتباری، در ساختار کلیاش نظریة جدیدی است که از سوی مفسر کبیر و حکیم مسلمان مرحوم علامه محمد حسین طباطبایی در عرصة مباحث فلسفی قدم نهاده است. آموزههای مطرح شده در مباحثی از علم منطق و انسانشناسی فلسفی قدیم و همچنین منازعاتی که در عرصة علوم بلاغی، کلام و علم اصول فقه رخ داده است، برخی پیشزمینههایی حساسکننده ذهن آن مرحوم و برخی دیگر مواد خامی برای آن نظریه هستند. این نظریه به ما میآموزد که آدمیان در تعامل با محیط به ساختن ابزارهایی از جنس اندیشه اقدام مینمایند. این اندیشهها که در هرگونه اقدام عملی فردی و اجتماعی حضور دارند، اشیاء و انسانهای مرتبط با ما را موصوف به عناوین و اوصاف و نسبتهایی مینمایند که هیچکدام واقعیت ندارند. قوانین اخلاقی، حقوقی، اقتصادی، سیاسی همه از این نوع اندیشهها هستند. بازشناسی و تشخیص آنها از اندیشههای حقیقی و شناخت نحوة صحیح تفکر و تحقیق در آنها علاوه بر افزودن بصیرت علمی، به ما خواهد آموخت که در تصمیمات فردی و اجتماعی چگونه بیندیشیم و از چه خطاهایی بپرهیزیم.
نوشتار حاضر برگرفته از طرح پژوهشی «ادراکات اعتباری از منظر علامه طباطبائی و تأثیر آن در علم اصول فقه» -انجام یافته در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب- میباشد.
: ادارکات اعتباری
ادراکات حقیقی
مراحل فعل ارادی
فاعل علمی
2008
12
21
125
156
https://philosophy.tabrizu.ac.ir/article_2910_b98db20a0001c8f24be473a454702687.pdf
مجله پژوهش های فلسفی
پژوهش های فلسفی
2251-7960
2251-7960
1387
2
205
در باب انتقادهای وندواد بر کثرت انگاری انتقادی گادامر: چند سوال
علیرضا
آزادی
بیش از چهار یا پتج دهه نیست که هرمنتوتیک هایدگر و گادامر مورد توجه اهل تحقیق قرار گرفته شده است؛ با این حال در طول این مدت کوتاه ما شاهد انتقادها و برخوردهای تندی نسبت به اندیشههای هرمنیوتیکی آنها بودهایم. هرمینوتیک فلسفی گادامر، پس از انتظار حقیقت و روش در 1960، با نقدهای بسیار زیادی مواجه شد. یکی از حوزههای مهمی که گادامر در آن با انتقاد مواجه شده معرفتشناسی است. اگر چه موضوع معرفتشناسی نقطه ثقل حقیقت و روش نیست، هرمنیوتیک وی این سوال را به ذهن متبادر میکند که ما چه چیزی را میتوانیم بشناسیم؟ و اینکه «فهم چگونه ممکن است، نه تنها در علوم انسانی بلکه در کل تجربه بشری از عالم؟» آیا هرمنیوتیک گادامر به نسبیانگاری میانجامد، به خود آن چیزی که وی در نقدش بر تاریخنگاری به آن میتازد؟ پاول واندولد یکی از کسانی است که اخیراً هرمنیوتیک گادامر را از منظر هرمنیوتیک سنتی مورد انتقاد قرار میدهد. او کتابی با عنوان «رسالت مفسر: متن، معنا و گفتگو» منتشر کرده است که دو فصل نخست آن به ویژه فصل دوم با عنوان «تأویل به مثابه یک رویداد و واقعه: نقدی بر پلورالیسم انتقادی گادامر،» را به حمله به بعضی از وجوه هرمنیوتیک فلسفی گادامر اختصاص داده است. من طرح کلی کتاب او و انتقادهایش بر گادامر را آن گونه که در 62 صفحه اول آن آمده مطرح میکنم. در نتیجهگیری، پنج پرسش یا تناقضی در مورد تئوری تاویل واندولد را مطرح میکنم.
گادامر
هرمنیوتیک فلسفی
واندولد
آمیزش افقها
زبان
فهم
قصد مولف
نسبیانگاری
کثرتانگاری
2008
12
21
1
17
https://philosophy.tabrizu.ac.ir/article_2911_45fda8920d06834e733e0e8eb44f5210.pdf