Journal of Philosophical Investigations

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه زنجان

چکیده

شکی نیست که دروغگویی یک عمل غیر اخلاقی است. اما هم عقل و هم شرع دروغگویی را در برخی مواقع مانند جائی که موجب نجات جان بی‌گناهی می‌شود، جایز می‌داند. در عرف مردم دروغی که گفتن آن جایز است را «دروغ مصلحت آمیز» گفته می‌شود. اما این اصطلاح دست‌خوش تفسیرهای شخصی از سوی افراد است. در نتیجه، بسیاری از دروغ‌های غیر مجاز به لحاظ عقلی و شرعی، به خاطر تفسیری که گوینده دروغ از مصلحت در نزد خود دارد، جایز شمرده می‌شود. در این مقاله با بررسی موارد جواز دروغگویی از نظر عقل و شرع، تعریفی از دروغ مصلحت آمیز ارائه شده است. دروغ مصلحت آمیز یعنی دروغی که به خاطر «ضرورت» که شامل سه مورد کلی: اکراه، اضطرار (که خود شامل دفع ضرر جانی، آبرویی و مالی قابل توجه است) و دفع أفسد به فاسد در دوران امر بین دو محذور است و به خاطر اصلاح بین مردم گفتنش جایز است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Meaning of White Lie

نویسنده [English]

  • hossein atrak

چکیده [English]

There is no doubt that “lying” is an unethical practice. But, in some situations, such as; where the life of an innocent person to be at risk, it is considered permissible by both the intelligence and law. The “white lie”, for ordinary people, is the lie that is permissible. But this term has become a victim of personal interpretations. As a result, many of non-permissible lies in the intelligence and law's view, because of the personal interpretation of white lie, have been considered permissible. Studying the permissible lies in both the intelligence and law's view, we are going to suggest a definition of white lie. White lie is permissible because of a 'necessity'. The necessity includes three cases: reluctance, emergency (including warding off the losses of life, honor and significant financial), and warding off the more corruption with corruption and to reforming people’s relationship.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ethics
  • lie
  • advisable
  • white lie
  • necessity
ابن منظور. لسان العرب، جمال الدین محمد بن مکرم، نشر ادب الحوزة، قم، 1405 ق.
.169- آینه معرفت، شماره 20 ، پاییز 1388 ، صص 143 .« چیستی دروغ » ، - اترک، حسین
معرفت اخلاقی، سال اول، شماره چهارم، پاییز .« ماهیت و حکم اخلاقی توریه » ، - اترک، حسین
.94 - 1389 ، ص 75
- ارسطو. اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمد حسن لطفی. تهران، انتشارات طرح نو. چاپ دوم
.1385
- اسلامی، حسن. دروغ مصلحت آمیز، بوستان کتاب(مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی)،
.1387
- اصفهانی، محقق. الاجاره، موسسه النشر الاسلامی، چاپ دوم، 1409 ق.
- امام خمینی. المکاسب المحرمه، موسسه اسماعیلیان، 1410 ق.
. - انصاری، شیخ. المکاسب المحرمه، انتشارات دهقانی، 1376
. - جعفرى لنگرودى، محمدجعفر. ترمینولوژى حقوق، تهران: انتشارات گنج دانش، 1368
- الجوهری، اسماعیل بن حمار. الصحاح، تحقیق احمد عبدالغفورعطار، دار العلم للملایین، چاپ
چهارم، بیروت، 1407 ق.
- حر عاملی. وسائلالشیعه، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، چاپ دوم، قم، 1414 ق.
- خوئی. المصباح الفقاهه، تقریر میرزا محمد علی توحیدی تبریزی، المطبعه الحیدریه، نجف،
1374 ق.
- روحانی، سید صادق. الفقه الصادق، مدرسۀ الامام الصادق، المطبعه العلمیه، الطبعه الثالث،
1412 ق.
- الزبیدی، محمد مرتضی. تاج العروس من جواهر القاموس، المکتبه الحیاة، بیروت، بی تا.
- شیخ صدوق. منلایحضرهالفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری،جامعه مدرسین، چاپ دوم، 1404 ق.
- طبرسی، ابیعلی الفضل بن حسن. مجمع البیان، موسسه العلمی للمطبوعات، بیروت، 1415 ق.
-الطریحی، فخرالدین. مجمع البحرین، مکتب نشر الثقافۀ الاسلامیه، چاپ دوم، 1408 ق.
24 نشریۀ پژوهشهای فلسفی دانشگاه تبریز، سال 7، بهار و تابستان 92 ، شماره مسلسل 12
- طوسی، شیخ. تهذیب الاحکام، تصحیح محمد آخوندی، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم،
1365 ش.
. - غزالی. کیمیای سعادت، انتشارات طلوع زرین، چاپ اول، 1361
- الفراهیدی، عبدالرحمن الخلیل بن احمد. کتاب العین، دار الهجره، 1409 ق.
-کاشانی، ملا محسن. المحجه البیضاء، مکتبه الصدوق، طهران، بی تا.
- کانت، ایمانوئل. بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق، ترجمه حمید عنایت و علی قیصری، انتشارات
. خوارزمی، 1368
-کانت، ایمانوئل. مابعدالطبیعه اخلاق، ترجمه حمید عنایت و علی قیصری، انتشاران خوارزمی،
. اول، 1369
-کلینی ، محمد بن یعقوب. اصولکافی، موسسه النشر الاسلامی، تصحیح عبدالحسین غفاری،
1416 ق.
- مازندرانی، ملاصالح. شرح اصولکافی، بی تا، بی جا، سی دی المعجم الفقهی آیت الله گلپایگانی،
. نسخه سوم، 1425
- مجلسی، محمد باقر. بحارالانوار، موسسه الوفاء، چاپ دوم، 1403 ق.
- ملا احمد اردبیلى(مقدس). مجمع الفائده و البرهان فى شرح ارشاد الاذهان، ج 12 ، مؤسسۀ
. النشر الاسلامى، قم، 1417 ق، ص 23
. - نراقی، مهدی. جامع السعادات، انتشارات اسماعیلیان 1379
. - یثربی، محمد. المکاسب المحرمه، انتشارات علامه وحید بهبهانی، چاپ اول، 1386
. -یحیی بن عدی. تهذیب الاخلاق، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، دوم، 1371
معنای دروغ مصلحت آمیز 25
-Kant, Immanuel, “On a supposed right to tell lies from benevolent
motives” in the work called France, for the year 1797, Part VI. No.1,
on Political Reactions, by Benjamin Constant.
-Mahon, James Edwin, “The Definition of lying and Deception” in
Stanford Encyclopedia of Philosophy, First published Thu Feb 21,
2008. Available at: http://plato.stanford.edu/entries/lying-deception.
-Slater, T., “Lying”, in The Catholic Encyclopedia, New York:
Robert Appleton Company, Retrieved July 15, 2009 from New
Advent: http://wwwnewadventorg/cathen/09469ahtm
CAPTCHA Image