نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

• ذوالفقار همتی ¹
• جلال پیکانی ²
• مصطفی شهرآیینی ³
• محمود صوفیانی ⁴

¹ استادیار مؤسسه تحقیقاتی علوم اسلامی- انسانی سه علامه، دانشگاه تبریز

² دانشیار فلسفه، دانشگاه پیام نور

³ دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه تبریز

⁴ استادیار فلسفه، دانشگاه تبریز

چکیده

اخلاق و زیبایی­­شناسی همواره در مباحث فلسفه جایگاهی ویژه داشته­اند؛ معیار تشخیص و ارتباط آنها نیز از دغدغه­های فیلسوفان بوده است. اغلب فیلسوفان معتقدند این معیار، توسط عقل تعیین می­شود، اما هیوم در این­باره نظری جدید و بدیع آورده و معتقد است که آنها بر احساس و ذوق مبتنی بوده و از یک جنس­اند. از نظر او در اخلاق، هرآن­چه به واسطة زیبایی و یا فایده، لذت به بار آورد، امری فضیلتمند به شمار می­آید. فایده­مندی نیز گاهی به­طور مستقیم و گاهی نیز به­واسطه زیبایی و به­دلیل اینکه زیبا می­نماید، لذت به وجود می­آورد. همچنین زیبایی نیز بر اساس نظر هیوم، امری ذهنی و وابسته به لذت است؛ پس لذت و رنج مبنای ذوق برای تشخیص فضیلت و رذیلت اخلاقی و ارزش اثر هنری است. ما در این­مقاله ابتدا ارتباط اخلاق و زیبایی­شناسی را از چهار جنبه مختلف با یکدیگر مقایسه کرده­؛ سپس با تکیه بر دیدگاه مفسران شاخص هیوم، نسبت زیبایی و اخلاق را در فلسفه او بررسی کرده و نهایتاً از این دیدگاه دفاع می­کنیم که زیبایی از مولفه­های مهم تبیین اخلاق در نظام فلسفی هیوم است، اما زیبایی­شناسی به طور کلی بر اخلاق تفوق ندارد؛ در نتیجه در این مقاله  از «اصالت اخلاق» در مقابل «اصالت زیبایی­شناسی» دفاع شده است.

کلیدواژه‌ها

• هیوم
• اخلاق
• زیبایی‌شناسی
• ذوق
• احساس

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Morals and Aesthetics in Hume’s Philosophy

نویسندگان [English]

• Zolfagar Hemmati ¹
• Jalal Peykani ²
• mustafa Shahraeini ³
• Mahmoud Soufiani ⁴

¹ Assistant Professor, 3 Allameh Institute of Islamic & Humanities sciences, University of Tabriz

² Associate Professor, University of Payam-e noor

³ Associate Professor of Philosophy Department, University of Tabriz

⁴ Assistant Professor, University of Tabriz

چکیده [English]

During the history of philosophy, morals and beauty, and finding a diagnostic criterion for them, was a very important problem for philosophers. Most of the philosophers maintained that such criterion rooted in reason, but Hume presented a noble idea and said that moral sense based on feeling and sentiment. Everything which through its utility or beauty, leads to pleaser is virtuous. Sometimes directly and sometimes through the beauty and appearing beautiful, the utility leads to pleaser. Also, according to Hume, beauty is a subjective thing measured by the criterion of the pleaser. Thus, pleaser and pain are the criteria of taste and sentiment to the diagnosis of virtue and vice, as well as, the beauty and value of art.
In this paper, after comparing and monitoring morals and beauty from four aspects, through brief surveying of certain commentators of Hume, we attempt to explain the relationship between beauty, utility, and pleaser. Finally, we assert that the beauty is very important components in Hume’s explain of Morals, but at the same time aesthetics has no superiority to morals; and thus, we defend the originality of morals to aesthetics.

کلیدواژه‌ها [English]

• Hume
• Morals
• aesthetics
• taste
• feeling