نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

• مرتضی طباطبائیان نیم آورد ¹
• سید مهدی امامی جمعه ²
• نفیسه اهل سرمدی ³

¹ دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه و کلام، دانشگاه اصفهان

² دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

³ استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

چکیده

از آثار دوانی می‌توان دو نظریه در باره وحدت و کثرت استنباط کرد. یکی وحدت وجود و کثرت موجود و دیگری، وحدت وجود و وحدت موجود. این فیلسوف مکتب شیراز، در طرحواره فلسفی- عرفانی خویش، نظریه ذوق‌التاله را تبیین می‌کند و معنای موجود بودن ممکنات را انتساب آنها به حقیقت وجود می‌داند. بدین ترتیب است که انتساب، به عنوان اصطلاحی کلیدی در این باب مطرح می‌شود؛ اصطلاحی که در هر کدام از این الگوها چهره متفاوتی پیدا می‌کند. آیا مراد از انتساب، همان وجود رابط صدرائی یا تجلّی مطرح در نظام عرفانی است؟ آیا آنچه دوانی از انتساب اراده می­کند امری غیر از اضافه اشراقی است؟ در این نگاشته خواهیم دانست که در الگوی نخست، انتساب، غیر از وجود رابط صدرایی و یا نظر عرفاء در باب تجلّی و همچنین، غیر از اضافه اشراقی است. این در حالی است که در دومین الگو، انتساب، دقیقاً همان تجلّی و ظهور عرفاست. در تبیین نظریه ذوق‌التاله دوانی، دیدگاههای مختلفی شکل می‌گیرد. نگارنده ضمن دسته‌بندی این نظرات با تفکیک میان دستگاه فلسفی و عرفانی جلال‌الدین دوانی، اولا تحلیلی از این اختلاف در عبارات ارائه می‌کند و ثانیاً با ریشه‌یابی این گوناگونی در تعابیر، مشکل اساسی را ضعف دستگاه فلسفی دوانی می‌داند و معتقد است نظام فلسفی او این قدرت و قابلیت را نداشته است که اندیشه عرفانی او را به طور کامل و بدون نقص، مبرهن سازد.

کلیدواژه‌ها

• دوانی
• ذوق‌التأله
• انتساب
• تجلی
• ممکنات
• وحدت وجود

عنوان مقاله [English]

Tasting of Theosophy or a Conflict in the Ontological System of Jalaladdin Davani

نویسندگان [English]

• Mortaza Tabatabian Nim-Avard ¹
• Seyyed Mahdi Emami Jomeh ²
• Nafiseh Ahl-Sarmadi ³

¹ MA in Islamic Philosophy and Theosophy, University of Isfahan

² Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theosophy, University of Isfahan

³ Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Theosophy, University of Isfahan

چکیده [English]

Jalaladdin Davani attempts to philosophically explain issues of unity and diversity. In this regard, he seeks to philosophically explain theosophical approach of Ibn Arabi toward particular unity of existence. In fact, two distinct and even conflicting theories on unity and diversity could be perceived in and inferred from his works. The first theory emphasizes on the unity and multiplicity of existence necessitating the fundamental reality of existence in the necessary and the fundamental reality of quiddity in the possibilities. The other theory is the fundamental reality of existence and reality of the existent based on views of Ibn Arabi and Mulla Sadra’s views on this issue. Davani uses the term “ascription” to explain the existence of possibilities in all his attempts to clarify his theory on unity and diversity- theory of Tasting of Theosophy. Thus, one of the tasks required for unfolding his goal from theory of tasting of theosophy is to elaborate on the term “ascription” as it is utilized in his thought system. The present paper intends to define “ascription” regarding philosophical system of Davani and considering his philosophical explanation and analysis of the issues of unity and diversity.

کلیدواژه‌ها [English]

• Davani
• Mulla Sadra
• Unity and diversity
• Tasting of theosophy
• Ascription