Journal of Philosophical Investigations

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق دانشگاه تبریز

2 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

چکیده

چرایی احکام و فلسفة قانون‌گذاری در اسلام از مباحث مهمی است که همواره محل بحث علمای فریقین قرار گرفته است. تمامی مذاهب اسلامی ابتنای احکام بر مصالح و مفاسد را پذیرفته‌اند. با تأمل در آیات قرآن و سنت و آثار فقها از گذشته تاکنون، به این نتیجه می‌رسیم که میان مقاصد شرع و دو مفهوم مصلحت و مفسدت، رابطة نزدیکی وجود دارد. در مقالة حاضر با مطالعه در نظریة مقاصد و رابطة آن با مصالح و مفاسد به یکی از مباحث مهم که می‌تواند در جهت پاسخ‌گویی به شبهات و حل مشکلات به ویژه در موارد سکوت قانون گره‌گشا بوده و به فراگیری شریعت مهر تأیید و تأکید زند، پرداخته شده است. امروزه یکی از دغدغه‌های بزرگ، یافتن راهکار انطباق فقه اسلامی با پیشرفت‌های شگرف جهان پیرامونش است، و به نظر می‌رسد راهکار مهم چنین انطباقی، اجتهاد جامع با توجه به اهداف دین و مقاصد شریعت می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A contemplation on the philosophy of commandments and intentions of canonical law

نویسندگان [English]

  • Mohammad Tagi Alavi 1
  • Rahim Vakilzadeh 2

چکیده [English]

                The whyness of commandments and the philosophy of legislation in Islam is a significant issue which has always been debated by the scholars of the sects (al-sonnis and al-shias). All Islamic sects have accepted the reliance of commandments (al-ahkam) on expediencies and depravities. Contemplating on Quranic verses, traditions (al-sonnah) and actions of jurisprudents from the past until now, we can conclude that there is a close relationship between intentions of canonical law and the terms 'expediency' and 'depravity'. Through investigating the theory of intentions and its relationship with expediencies and depravities, the present paper attempts to deal with one of the significant issues which can play a vital role in removing the doubts and resolving the problems, particularly in cases of silence of law, and also can emphasize and confirm the comprehensiveness of canonical law. Nowadays, one of the big challenges is to find a strategy for the correspondence of jurisprudence with the surrounding world's considerable developments. A significant strategy for such a correspondence seems to be comprehensive legal theorization (ijtehad-e-jameh), taking account of the objectives of the religion and intentions of canonical law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • philosophy of commandments
  • intentions of canonical law
  • justification of canonical law
  • expediency
  • depravity
  • jurisprudence of proiorities
قرآن کریم
- آمدی، سیف الدین.( 1400 ه.ق)، الاحکام فی اصول الاحکام ، دارالکتب المعل ه،
بیروت، لبنان.
- انصاری، ( 1375 ه. ق)، شیخ مرتضی. مکاس ، ب چاپ سنگی تبریز.
- ابنقیم، شمس الدین محمد. (بی تا ) ، اعلام الموقعین عن رب العا لمین، النهض ه
الجدیده، قاهره.
- ابنعاشور، محمدطاهر.( 1978 م)، مقاصد الشریعه الاسلامیه، الشرکه التونسیه
للتوزیع.
- ابنحزم.(ب یتا) ، الاحکام فی اصول الاحکام، دارالکتب العلمیه.
- ابنعابدین.( 1301 ه. ق)، نشر العرف فی بناء بعض الاحکام علی العرف ، چاپخانه
معارف سوریه.
- الزلمی، مصطفی ابراهیم.( 1375 ه.ش)، اسباب اختلاف الفقها فی الاحکام الشرعیه ،
ترجمۀ حسین صابری، آستان قدس رضوی.
- الزرقاء، مصطفی احمد.( 1967 م)، المدخل الفقهی العام، دارالفکر دمشق، چاپ نهم.
- الزحیلی، وهبه.( 1418 ه.ق)، الفقه الاسلامی وادلته، دارالفکر، دمشق، چاپ چهارم.
- الفاسی، علال.(بی تا) ، مقاصد الشریعه الاسلامیه و مکارمها، مکتبه الوحد ه العربی ه،
الدار البیضاء.
- جناتی، محمدابراهیم.( 1370 ه.ش)، منابع اجتهاد از دیدگاه اسلامی، مؤسسۀ کیهان،
تهران.
188 نشریۀ پژوهشهای فلسفی دانشگاه تبریز سال 4، بهار و تابستان 90 ، شماره مسلسل 8
- حکیم، محمدتقی.( 1418 ه. ق)، الاصول العامه للفقه المقارن ، المجمع العالمی
لاهل البیت(ع)، قم.
- خوانساری، سیداحمد.( 1364 ه.ش)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع ،
اسماعیلیان، قم.
- رازی، فخرالدین.( 1412 ه.ق)، المحصول فی علم اصول الفقه ، موسس ۀ الرسال ۀ،
بیروت.
1411 ه.ق)، التفسیر الکبیر او نتایج الغیب، دارالمکتبه العلمیه، بیروت، لبنان. )._____-
- ریسونی، احمد.( 1376 ه .ش)، نظری ه المقاصد عند الامام الشاط بی، مترجمان
سیدحسن اسدی، سید محمدعلی ابهری، دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
- زیدان، عبدالکریم.( 1319 ه.ش)، الوجیز فی اصول الفقه، احسان للنشر و التوزیع.
- شاطبی، محمد بن ابرهیم بن موسی.(ب یتا) ، الموافقات، مکتبۀ التجاریۀ الکبری، مصر.
-_____ . (ب یتا) ، الاعتصام، بی نا.
- صدر، سیدمحمدباقر.( 1414 ه.ق)، دروس فی علم الاصول، مجمع الفکر الاسلامی،
قم.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین .( 1341 ه . ق)، بررسیهای اسلامی ، هجرت قم، به
کوشش سید هادی خسروشاهی.
- عاملی(شهیداول)، محمدبنمکی. (ب یتا) ، القواعد و الفوائد، منشورات المفید، قم.
- غزالی، ابوحامد محمد بنمحمدبنمحمد.( 1417 ه.ق)، المستصفی، فی علم الاصول ،
دارالکتب العلمیه، بیروت، لبنان.
- قمی، ابوالقاسم. ( 1379 ه. ق)، قوانین الاصول، علمیه اسلامیه.
تأملی بر فلسفۀ احکام و مقاصد شرع 189
- قرضاوی، یوسف.( 1379 ه.ش)، الاجتهاد فی الشریع ه الاسلا میه، ترجم ۀ احمد
نعمتی، احسان.
- موسوی خمینی (امام)، سید روح الله.( 1415 ه.ق)، کتاب البیع ، موسسۀ
النشرالاسلامی.
- محمصانی، صبحی.( 1358 ، ه.ش)، فلسفه التشریع فی الاسلام ، ترجم ۀ ابراهیم
گلستانی، امیرکبیر، تهران.
- محمودالغراب، محمود.( 1401 ه.ق)، الفقه عندالشیخ الاکبر محیی الدین ابن عربی ،
دمشق.
- نجفی، محمدحسن. ( 1374 ه. ش)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام،
دارالکتب الاسلامیه، تهران
CAPTCHA Image