1استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه تبریز(نویسنده‌ی مسئول)
2دانشیار گروه فلسفه دانشگاه پیام نور
چکیده
تبیینهای پوزیتیویستی و ابطالگرایانه، هر دو در این فرض طبیعتگرایانه اتفاقنظر داشتهاند که واقعیت محدود به سطح تجربی است و تبیین علمی باید به این سطح تجربی ارجاع دهد تا از وصف تحقیقپذیری، معناداری و علمی بودن برخوردار باشد. این در حالی است که از یکسو اصل علیت بهمثابهی شرط ضروری هرگونه تبیین علمی، بهلحاظ منطقی از این سطح تجربی قابل استنتاج نبوده و درنهایت نه بهصورت یک اصل تجربی بلکه بهصورت یک اصل متافیزیکی و در زبان پوپر، ابطالناپذیر باقی میماند. از سوی دیگر، اصل عینیت تجربی بهعنوان مبنای شرط آزمونپذیری تبیینهای علمی نیز به دلیل مسبوقیت هرگونه مشاهده به نظریه، غیرقابلدفاع بوده است. ایده‌آلیستهای کانتی همچون کهن و فایرابند نیز که بر بازنمایی واقعیت در قالب مقولات ذهنی تأکید داشته و از این رو قوانین علّی و نظریه‌های علمی را صرفاً بیانگر مدل‌ها و الگوهای ذهنی در تفسیر جهان واقع دانستهاند، از توجیه شناخت تجربی و ارائهی معیاری برای مقایسه میان نظریه‌ها و پارادایم‌‌های علمی و همچنین ابطال نظریه‌ها و تحوّل علمی عاجز بودهاند. این مقاله ضمن بررسی و تحلیل مسائل تبیین علمی، بر روی پاسخ های رئالیزم انتقادی در این زمینه متمرکز میشود و به تحلیل این موضوع می پردازد که این رویکرد فلسفی چگونه تبیین علمی را مستلزم توجه همزمان به جایگاه پدیدار تجربی، برساخت ذهنی و واقعیت هستی‌شناختی در نظر می گیرد.
Empirical Phenomenon, Subjective Construction And Ontological Trught: (An Analysis of Problems of Scientific Explanation and Critical Realism Approach)
نویسندگان [English]
Faramarz Taghilou1؛ jalal peykani2
2Assosiate Professor in philosophy, Payam-e Nour University
چکیده [English]
Both the positivist and negativist frameworks of explanation are common in this naturalist proposition that unlike the metaphysical philosophy, reality is embedded only in experimental level. Therefore, the scientific explanation of natural and social phenomenon should refer to this experimental level in order to be called meaningful, verifiable and scientific. But, the problem was always that the principle of causality as a necessary condition for every kind of scientific explanation is not logically deductible from induction in experimental level and remains as a metaphysical principle. The principle of experimental objectivity as a condition for the verifiability clause of scientific explanations could not be defended, because the experimentation was always embedded in subjectivity and theory. The Kantian idealists, in contrast, considering the scientific explanation as a mere representation of reality in subjective categories, could not justify the experimental knowledge of reality and the rationality for comparison among theories and paradigms. Critical Realism as an important approach in philosophy of science that relates to the works and thoughts of Roy Bhaskar tries to solve these problems by resorting to its principles of ontological realism, epistemological relativism, and judgmental rationality. Considering and analyzing the scientific explanation’s issues, we have focused here on the answers of the Critical Realism in this case. We will argue that how the Critical Realist interpretation of scientific explanation, the experimental phenomenon, and the subjective construction and ontological reality all reach to a logical coherence with each other.
گیلیس، دانلد (1381)، فلسفه علم در قرن بیستم، ترجمه حسن میانداری، تهران، سمت.
همپل، کارل (1369)، فلسفه علوم طبیعی، ترجمه حسین معصومی همدانی، تهران، نشر دانشگاهی.
Archer, Margaret.et al,(1998) Critical Realism: Essential Readings, Routledge, London and New York.
Bhaskar, Roy. (1975) A Realist Theory of Science, first edition, Leeds, Leeds Books.
Bhaskar, Roy.(1979) The Possibility of Naturalism: A Philosophical Critique of The Contemporary Human Sciences; Brighton Harvester and Humanities Press, New Jersy.
Bhaskar, Roy.(1986) Scientific Realism and Huma Emancipation, London, Verso.
Bhaskar, Roy.(1998) Philosophy and Scientific Realism, Edited In Margaret Archer et al, Critical Realism : Essential Readings. Routledge, London and New York.
Bhaskar, Roy.(1998) The Logic of Scientific Discovery, Edited In Margaret Archer et al, Critical Realism : Essential Readings. Routledge, London and New York.
Bhaskar, Roy.(2000) From East to West: Odyssay Of A Soul, London, New York; Rutledge.
Bhaskar, Roy.(2002) Reflections on Meta-Reality: Transcendence, Emancipation and Everyday Life, new Delhi, Thousand Oaks London; Sage.
Brodbeck,May.(1969) Readings in the Philosophy of Social Sciences, University of Minnesota.
Collier, Andrew.(1999) Critical Realism: An Introduction to Roy Bhaskars Philosophy, London/New York, verso.
Hempel , Carl G. (2003) Concept and Theory in Social Science, Edited In Gerard Delanty and Piet Strydom, Philosophies of Sociae Science:The Classic and contemporary Reacings, Open University Press.
----------,(1965) Aspects of scientific explanation, New York, Free Press.
Hempel, Carl G. (1992) The Function of Genral Laws in History, Edited In Micheol Martin and Lee McIntyre, Readings in the Philosophy of Social Science, Massachusetts Institude of Technology.
Rosenberg,Alexander.(1988) PhilosoPhy of Social Science. Oxford, Clarendon Press.
استرول، اورام (1383)، فلسفه تحلیلی در قرن بیستم، ترجمه فریدون فاطمی، تهران، نشر مرکز.
پوپر، کارل (1384)، منطق اکتشاف علمی، ترجه حسین کمالی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
گیلیس، دانلد (1381)، فلسفه علم در قرن بیستم، ترجمه حسن میانداری، تهران، سمت.
همپل، کارل (1369)، فلسفه علوم طبیعی، ترجمه حسین معصومی همدانی، تهران، نشر دانشگاهی.
Archer, Margaret.et al,(1998) Critical Realism: Essential Readings, Routledge, London and New York.
Bhaskar, Roy. (1975) A Realist Theory of Science, first edition, Leeds, Leeds Books.
Bhaskar, Roy.(1979) The Possibility of Naturalism: A Philosophical Critique of The Contemporary Human Sciences; Brighton Harvester and Humanities Press, New Jersy.
Bhaskar, Roy.(1986) Scientific Realism and Huma Emancipation, London, Verso.
Bhaskar, Roy.(1998) Philosophy and Scientific Realism, Edited In Margaret Archer et al, Critical Realism : Essential Readings. Routledge, London and New York.
Bhaskar, Roy.(1998) The Logic of Scientific Discovery, Edited In Margaret Archer et al, Critical Realism : Essential Readings. Routledge, London and New York.
Bhaskar, Roy.(2000) From East to West: Odyssay Of A Soul, London, New York; Rutledge.
Bhaskar, Roy.(2002) Reflections on Meta-Reality: Transcendence, Emancipation and Everyday Life, new Delhi, Thousand Oaks London; Sage.
Brodbeck,May.(1969) Readings in the Philosophy of Social Sciences, University of Minnesota.
Collier, Andrew.(1999) Critical Realism: An Introduction to Roy Bhaskars Philosophy, London/New York, verso.
Hempel , Carl G. (2003) Concept and Theory in Social Science, Edited In Gerard Delanty and Piet Strydom, Philosophies of Sociae Science:The Classic and contemporary Reacings, Open University Press.
----------,(1965) Aspects of scientific explanation, New York, Free Press.
Hempel, Carl G. (1992) The Function of Genral Laws in History, Edited In Micheol Martin and Lee McIntyre, Readings in the Philosophy of Social Science, Massachusetts Institude of Technology.
Rosenberg,Alexander.(1988) PhilosoPhy of Social Science. Oxford, Clarendon Press.
ابتدای صفحه