مجله پژوهش های فلسفی (دانشگاه تبریز)

مقاله علمی- پژوهشی

شهر در حکمت متعالیه و جایگاه آن در کمال انسان

معصومه آیشم؛ مرتضی شجاری؛ اصغر مولائی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 1-28

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.45811.2813

چکیده

شهرها عصاره تمدن بشری در بستر زمان هستند که امروزه مهمترین سکونتگاه انسان معاصر به شمار می روند. ابعاد مختلف فرمی و محتوایی شهر، جایگاه بالایی در سیر تکامل یا انحطاط انسان داشته و کیفیات محیطی در مقیاس های ... بیشتر شهرها عصاره تمدن بشری در بستر زمان هستند که امروزه مهمترین سکونتگاه انسان معاصر به شمار می روند. ابعاد مختلف فرمی و محتوایی شهر، جایگاه بالایی در سیر تکامل یا انحطاط انسان داشته و کیفیات محیطی در مقیاس های مختلف شهر، بر کیفیت زندگی انسان و تعالی وی تاثیر بسزایی می گذارد. بررسی شهرها و جایگاه آن ها در نظام های فکری گوناگون در راستای دستیابی به یک چهارچوب جامع در خصوص بهبود شرایط فعلی می تواند موثر واقع گردد. سوال این پژوهش «جایگاه شهر در کمال و تعالی انسان از منظر حکمت متعالیه چیست؟» است. در راستای این مهم، به تبیین جایگاه شهر در سیستم فکری صدرایی پرداخته شده و نقش آن در کمال انسان مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. روش پژوهش حاضر بنیادی-نظری می باشد. راهبرد استفاده شده، راهبرد تفسیرگرایی و استدلال منطقی است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، اسنادی می باشد. با توجه به نوع تحقیق و راهبرد آن، مقاله حاضر را می توان از جمله مقالات کیفی نامید. شهر به عنوان، محل زندگی، رشد و تعالی انسان، و یک اثر هنری ساخته دست هنرمند (شهرساز) می تواند در زمینه سازی بستری برای کمال انسان در صورت توجه به اصول کمال، بسیار کارا و موفق عمل نماید. در این راستا توجه به اصل وحدت و کثرت در تمامی ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی شهرها و تلاش در ساماندهی آن ها هماهنگ با نظم الهی، راهبردی مهم در خلق بستری مناسب برای کمال انسان ها محسوب می شود. همچنین تجلی زیبایی های خداوندی در شهر و انعکاس آن ها در زندگی اجتماع با الگوهایی همچون باغ ایرانی از دیگر راهکارهای این دیدگاه است.

مقاله علمی- پژوهشی

پدیدارنگاری برنامه فلسفه برای کودکان(P4C) در آموزش ابتدایی ایران (سیاستگذاری، راهبردها و عمل)

اسداله خدیوی؛ سید محمد سید کلان

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 29-61

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50095.3114

چکیده

هدف اصلی این مطالعه کیفی، پدیدارنگاری برنامه فلسفه برای کودکان(P4C) در آموزش ابتدایی ایران (سیاستگذاری، راهبردها و عمل) است. هدف ثانویه بررسی تجربیات اطلاعاتی و عملی، ادراکات و احساسات متخصصان و معلمان ... بیشتر هدف اصلی این مطالعه کیفی، پدیدارنگاری برنامه فلسفه برای کودکان(P4C) در آموزش ابتدایی ایران (سیاستگذاری، راهبردها و عمل) است. هدف ثانویه بررسی تجربیات اطلاعاتی و عملی، ادراکات و احساسات متخصصان و معلمان ابتدایی از بازنمایی و امکانسجی اجرای برنامه فلسفه برای کودکان در آموزش ابتدایی ایران است. روش پژوهش کیفی از نوع پدیدارنگاری است. داده ها طی دو هفته با مصاحبه فردی با 8 متخصص و صاحب نظر و 13 معلم درگیر با برنامه فبک بودند، جمع آوری شد. یافته ها در سه مقوله توصیفی سه سطحی؛ سیاستگذاری، راهبردها و اجرا و عمل فضای نتیجه را تشکیل می دهد. اکثر مصاحبه شوندگان این سه سطح را در اجرای برنامه فبک لازم و ضروری دانسته اند. در نتیجه، این مطالعه حاکی از آن است که پدیده‌نگاری می‌تواند به‌عنوان ابزار ارزیابی برای شناسایی سیاست ها، راهبردها و عمل و توصیف جنبه‌های ساختاری آن‌ها مورد استفاده قرار گیرد، که ممکن است به عنوان چارچوب اجرایی برنامه فبک از حاشیه به هسته موضوعی و حساسیت آن حرکت کند که تاکنون به آن اندیشیده نشده است. در نتیجه، شناسایی چالش های فوق در سه سطح توصیفی در یافتن راهکارها و حل موانع و مشکلات، باعث تسهیل روند پیاده سازی و کمک به تحقق اهداف برنامه فبک در آموزش ابتدایی خواهد شد..

مقاله علمی- پژوهشی

رویکرد فلسفی به آشنایی زدایی در اشعار معاصر ایران

مهرناز اسماعیلی بروجنی؛ امیدوار مالملی؛ سید علی سهراب نژاد

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 62-91

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50536.3134

چکیده

در این مقاله سعی داریم نشان دهیم که آشنایی زدایی (Defamiliarization) اساسا رویکردی فلسفی به پدیده ها مخصوصاً در ساحت زبان و ادبیات و شعر است. در این راستا رویکرد ساختارشکنانه دریدا به مثابه تفاوط قرابت بیشتری ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

واکاوی مفهوم زمان (یا صیروت) دلوزی در عکاسی به سبک فوتومنتاژ

محمدعلی اللهوردی پور؛ پدرام دادفر

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 92-118

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50338.3121

چکیده

در این مقاله سعی داریم مفهوم زمان یا دیرند یا استمرار دلوزی را عکاسی به سبک فتومونتاژ با استناد به نقاشی های فرانسیس بیکن تحلیل و بررسی نماییم. دلوز بحث زمان را با استفاده از فلسفه برگسون در رابطه با ... بیشتر در این مقاله سعی داریم مفهوم زمان یا دیرند یا استمرار دلوزی را عکاسی به سبک فتومونتاژ با استناد به نقاشی های فرانسیس بیکن تحلیل و بررسی نماییم. دلوز بحث زمان را با استفاده از فلسفه برگسون در رابطه با حرکت و دیرند یا استمرار مطرح می‌سازد. فلسفه یک اثر هنری در دیدگاه پست مدرنیستم ضدساختارگرایانه است و بر طبق همین مسئله نمی توان هنر را روایتگر محسوب کرد چرا که هنری که روایتگر بوده و مبتنی بر ساختار باشد، هنری مرده است. فلسفه دلوز نه ذهنی و نه عینی است؛ او از نفس حضور و زندگی در جهان حکایت و آغاز می کند. از این جهت و بر اساس آموزه های آغازین و اندیشه های کل باورانه هگلی خود جهان و اندیشه در جهان را به یک کلیت یک پارچه به نام طبیعت زندگی فرومی کاست و سعی کرده است این تفکر کل باورانه خود را با اندیشه تجربه طبیعت باورانه تدریجی – تکاملی به هم آمیزد. ژیل دلوز با دیدگاهی ضدساختارگراینه به مساله هنر می پردازد. او رابطه زمان در عکاسی به سبک فتومونتاژ را بررسی می کند فرض ما بر این است که مفاهیم در عکاسی، نقشی حرکت محور و خلاق با اصل صیرورت در فتومونتاژ دارند. مدعا و یافتة اصلی این نوشتار این است که می توان گفت دلوز با نقض روایتگری و بودن در هنر عکاسی، فتومونتاژ را یک حرکت خلاق در سیالیت می داند که زمان و فضا را در اختیار می گیرد. شاخص ترین نقاش فرمالیست انگلیسی، فرانسیس بیکن است. بیکن توانسته ادراک و ذهنیت نوگرای اروپایی را با زبان تصویری یا هنر فیگوراتیو در آثارش بیان کنند. روش ما در این تحقیق توصیفی و تحلیلی است. این پژوهش در پی یافتن پاسخ این سوال است که چگونه می توان صیرورت را در هنر عکاسی وارد کرده و از روایتمندی و ساختارمندی آن جلوگیری کرد.

مقاله علمی- پژوهشی

سه مرتبه حرکت بر مبنای سه سیر فلسفی ملاصدرا: حرکت طبیعی، حرکت جوهری، تجدد امثال

علی بابایی؛ سید مختار موسوی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 119-153

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.45165.2783

چکیده

مورد پذیرش اهل تحقیق است که ملاصدرا سه سیر فلسفی اصالت ماهیت، اصالت وجود وحدت تشکیکی و اصالت وجود وحدت شخصی را تجربه کرده است؛ روشن است که بحث حرکت نیز به عنوان بحثی مهم و اصلی در حکمت صدرا، به تبع این ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

طبیعت‌گرایی یا مضمون هستی‌شناختی؟ فیزیکالیسم و ذهنیت بنیادی: یک رویکرد تاریخی

حامد بیکران بهشت

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 154-185

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.47592.2948

چکیده

بیشترِ فیزیکالیست‌ها بر این باورند که فیزیکالیسم دیدگاهی است که اساساً وجود ذهنیت بنیادی را چه در قالب جوهر و چه در قالب ویژگی رد می‌کند. بنابراین، با توجه به این‌که فیزیکالیست‌ها عمدتاً از پسینی بودن ... بیشتر بیشترِ فیزیکالیست‌ها بر این باورند که فیزیکالیسم دیدگاهی است که اساساً وجود ذهنیت بنیادی را چه در قالب جوهر و چه در قالب ویژگی رد می‌کند. بنابراین، با توجه به این‌که فیزیکالیست‌ها عمدتاً از پسینی بودن فیزیکالیسم نیز دفاع می‌کنند، به نظر آن‌ها اگر در نظریه علمیِ (فیزیکیِ) آینده، ذهنیت بنیادی به عنوان مفهومی فیزیکی پذیرفته شود، فیزیکالیسم اِبطال خواهد شد. در مقابل، برخی فیلسوفان هم هستند که باور دارند که هسته اصلیِ فیزیکالیسم تسلیم بودن در برابر متافیزیکِ علم (مخصوصاً فیزیک) است؛ آن‌چه می‌توان آن را علم‌گرایی خواند و ربط وثیقی با طبیعت‌گراییِ روش‌شناختی دارد. از این‌رو، طبق نظر این گروه، اگر فیزیک‌دانان در آینده، ذهنیت بنیادی را به عنوان بخشی از نظریه فیزیکی بپذیرند، فیزیکالیسم اِبطال نمی‌شود و فیزیکالیست‌ها به طور سازگار ذهنیت بنیادی را به عنوان امری فیزیکی خواهند پذیرفت (یا باید چنین کنند). در این مقاله، استدلال می‌کنم که شواهد تاریخی به‌نفعِ تلقی دوم از فیزیکالیسم است. نخست، برخی شواهد تاریخی را برمی‌شمرم که به نظر می‌رسد نشان می‌دهند که ریشه تاریخیِ فیزیکالیسم، شکست آن دسته از تبیین‌ها – شبه‌تبیین‌ها – بوده است که با توسل به هستنده‌های غیرفیزیکیِ فوق‌طبیعی عرضه می‌شده‌اند. دوم، نشان می‌دهم که در برخی از نخستین تحلیل‌های مادی‌گرایی –سَلَف تاریخیِ فیزیکالیسم– در ابتدای قرن بیستم، فیلسوفان این دیدگاه را در سایه همان ریشه تاریخیِ مذکور می‌فهمیده‌اند.

مقاله علمی- پژوهشی

مسأله «من» در نگاه گلن استراوسن

الهه خوش زبان؛ زهرا خزاعی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 186-213

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47414.2938

چکیده

یکی از مباحث مطرح در فلسفه ذهن بحث از «من» است که فلاسفه با تعابیر مختلف خود، هویت شخصی، نفس و روح از آن یاد کرده‌اند. نظریات متفاوت فلاسفه درباره هستی و حتی چیستیِ این مفهومِ به نظر ساده و بدیهی، ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

نقش قوه خیال در تبیین وحی از دیدگاه حکیم ابن سینا و ملاصدرا

محمد درگاه زاده؛ محمد مهدوی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 214-231

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.46037.2823

چکیده

این پژوهش به مقایسه و بررسی تبیین وحی در امور جزئی و نقش قوه خیال(متخیله) پیامبر در این فرایند از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا پرداخته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که منبع معارف وحیانی، عقل فعال(=فرشته ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی و نقد آراء «لئونارد سوییدلر» درباره اخلاق جهانی

زهرا ذوفقاری؛ علی ارشد ریاحی؛ غلامحسین توکلی؛ شهاب الدین ذوفقاری

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 232-262

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.46450.2862

چکیده

اخلاق جهانی نیازی است که پدیده جهانیشدن، پژوهشگران مختلف را به‌سوی آن سوق داده است. در این میان برخی همچون لئونارد سوییدلر، الهی‌دان کاتولیک، درصدد ارائه اصول اخلاق جهانی بر پایه اشتراک ادیان برآمدهاند. ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

کرونا و پاسخ به رنج دیگری در پرتو تکلیف گرایی کانت و مسئولیت‌پذیری نزد لویناس

حامده راستایی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 263-286

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.47551.2945

چکیده

ویروس کرونا جوامع بشری را با آسیب‌های جسمی- روانی مواجه ساخته است. موضع اخلاقی اشخاص در مواجهه با رنج‌های مردم متفاوت است. کانت و لویناس پاسخ به ندای رنج‌دیدگان را فرصتی مغتنم برای فعل اخلاقی می‌دانند، ... بیشتر ویروس کرونا جوامع بشری را با آسیب‌های جسمی- روانی مواجه ساخته است. موضع اخلاقی اشخاص در مواجهه با رنج‌های مردم متفاوت است. کانت و لویناس پاسخ به ندای رنج‌دیدگان را فرصتی مغتنم برای فعل اخلاقی می‌دانند، اما با این‌وجود تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. از منظر کانت خواست آدمی به عنوان موجودی عاقل، عامل اخلاقی و منشأ قانون الزام‌آور است و حکم اخلاقی، مستقل از هر ارزش‌گذاری‌ بیرونی و در مقابل نتیجه‌نگری قرار می‌گیرد. براساس تکلیف‌‌گرایی کانت، فعل اخلاقی صرفا عبارت است از‌ ادای تکلیف و سایر انگیزه‌ها، محلی از اعراب ندارند. از منظر لویناس، اخلاق به چالش کشیده شدن خودانگیختگی سوژه در برابر ظهور چهره «دیگری» است. بنیان اخلاق، حاصل مواجهه با «دیگری» و ملازم با مسئولیتی بی‌کران است. شفقت آدمی به دیگران، ریشه در مسئولیت نامتناهی و نامتقارن او در قبال «دیگری» دارد. تکلیف‌گرایی اخلاقی کانت و مسئولیت‌پذیری نزد لویناس در مواجهه با رنج‌های ناشی از کرونا، لوازم و پیامدهایی را به دنبال دارد. اولی بدون راه دادن عوامل محبت‌گونه در انجام فعل، به خوشایندی و خرسندی مصیب‌دیده‌ها عنایت ندارد و تنها در حیطه انجام تکالیف محول شده، عمل می‌کند. اما کنش‌گر مسئولیت‌پذیر، فراتر از هرگونه رابطه دوستی، زدودن آلام کرونایی دیگران را جزو مسئولیت اخلاقی خویش می‌داند تا جایی که خود را ملزم به جانشینی و حتی تقاص در قبال «دیگری» می‌کند. اخلاق لویناسی به دلیل خروج از نگرش اومانیسمی و تمامیت‌خواهانه به دیگران و همچنین بهره بردن از اخلاقی بدن‌مند، التزام به مسئولیت و رجحان دیگران بر خود، در زدودن آلام رنج‌دیدگان کرونایی موفق‌تر به نظر می‌رسد.

مقاله علمی- پژوهشی

رابطه موجبیت و مسئولیت اخلاقی در نظریه کنش سینوی

روزبه زارع؛ سید حسن حسینی سروری

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 287-314

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.46706.2881

چکیده

مسئله اصلی این مقاله، نحوه جمع میان موجبیت و مسئولیت اخلاقی است (مسئله کلاسیک اراده آزاد). این مسئله از آنجا ناشی می شود که ما با سه شهود به ظاهر ناسازگار مواجه ایم اوّل آنکه مسئولیت اخلاقی و پاسخگو بودن ... بیشتر مسئله اصلی این مقاله، نحوه جمع میان موجبیت و مسئولیت اخلاقی است (مسئله کلاسیک اراده آزاد). این مسئله از آنجا ناشی می شود که ما با سه شهود به ظاهر ناسازگار مواجه ایم اوّل آنکه مسئولیت اخلاقی و پاسخگو بودن در مقابل رفتارهایی که انجام داده ایم، نیازمند آزادی است و کسی را نمی توان برای انجام کاری که هیچ گزینه بدیلی در قبال آن نداشته، بازخواست کرد؛ دوم آنکه دستکم در برخی از کارهایی که انجام می دهیم، آزادی رفتار داریم، و می توانستیم آنها را ترک کنیم یا به گونه ای دیگر انجام دهیم؛ سوم آنکه هر چیزی که اتفاق می افتد، و از جمله کنش های آزاد ما، علت یا دلیلی دارد که با وجود آن علت، اتفاق دیگری محقق نمی شود. برای پاسخ به این مسئله، ابتدا معانی اختیار و اراده را مرور می کنیم و پس از آن، آموزه موجبیت مبتنی بر اصل علیت و قوانین طبیعت تبیین خواهد شد، و برای تثبیت آن، ادله ای ارائه می شود. در گام بعدی، مسئله کلاسیک اراده آزاد را به دو مسئله می شکنیم و راه حل ابن سینا برای هریک را ارائه می کنیم. نهایتاً نمایی کلی از نظریه کنش سینوی مورد بازسازی قرار می گیرد. ادعای نویسندگان این است که راه حل سینوی به مسئله کلاسیک و نظریه کنش مبتنی بر آن، از مناسب ترین راه حل های این مسئله جدی است.

مقاله علمی- پژوهشی

قلب و ادراک زیبایی از دیدگاه علامه طباطبائی

محمد حسین سرانجام؛ حسین کلباسی اشتری

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 315-340

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.43276.2737

چکیده

در فلسفه اسلامی به ویژه در حکمت صدرایی، برای انسان سه نحوه وجود مطابق عوالم ماده، خیال و عقل در نظر گرفته می‌شود. انسان در هر یک از این انحاء وجودی، ادراکات و افعال خاص خود را دارد اما برخی ادراکات و افعال ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی بعد ادراکی عقل عملی در حکمت متعالیه

جمال سروش؛ احسان ترکاشوند

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 341-361

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.44319.2758

چکیده

عقل که یکی از منابع معرفت است به نظری و عملی تقسیم می شود در وجود عقل نظری و نقشش در ادراک کلیات اختلافی نیست، اما در اینکه عقل عملی وجودی مستقل از عقل نظری دارد و مدرک است اختلاف است؛ برخی فلاسفه منکر ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

خوانش بینامتنی دیالوگیسم باختین بر اساس دیالکتیک هگل

یوسف شاقول؛ مریم السادات حسینی‌سیرت

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 362-388

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.42511.2695

چکیده

با وجود این که اندیشه باختین و هگل در نظر اول ارتباط چندان روشنی با یکدیگر ندارند و به خصوص که باختین در اظهارنظرهای صریح خود منتقد هگل و روش دیالکتیکی اوست، اما می‌توان بر اساس اصول خود باختین خوانشی ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

تأملی در باب تفسیر کاهیل از نکته اخلاقی و فرهنگی رساله ویتگنشتاین

حسین شقاقی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 389-419

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.47861.2964

چکیده

بر اساس رساله منطقی فلسفی ویتگنشتاین، گزاره های علوم طبیعی کل گزاره های معنادار زبان اند، و بنابراین گزاره اخلاقی وجود ندارد، چرا که سخن گفتن از اخلاقیات معیار معناداری گزاره ها -که عبارت است از ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

درون‌گرایی، نقطه تمایز معرفت شناسی دینی فیلیپس با ویتگنشتاین

زینب شکیبی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 420-447

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47502.2943

چکیده

فیلیپس در مقام یک ایمان گرای متأثر از ویتگنشتاین، نسبت به معرفت شناسی گزاره های دینی رویکردی را اتخاذ می کند که به واسطه تفاوت-ها و تمایزهایی که با ویتگنشتاین دارد، مهم می نماید. در این مقاله ابتدا ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

تحلیلی بر اتوس اخلاق‌نگار در هنر ارسطویی

کاملیا طالعی بافقی؛ مریم سلطانی کوهانستانی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 448-476

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.45644.2804

چکیده

اصطلاح اتوس نخست در قرن ۵ پ.م، در معنای «سرشت»، «عادت» و «عرف»، در شخصیت قهرمانان متجلی ‌‌شد. این واژه به‌تدریج جای خود را در آرای فیلسوفانی همچون افلاطون و ارسطو به توصیه‌ها‌ و دستورات ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی و نقد رابطه سیاست و اخلاق در هنر در پراگماتیسم پیامبرانه

محمدعلی عاشوری کیسمی؛ عبدالله نصری

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 477-504

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.45954.2860

چکیده

در پراگماتیسم پیامبرانۀ کرنل وست، اخلاق و سیاست در هنر پیوندی عمیق دارند. او فیلسوفی است که بررسی و مبارزه با نژادپرستی در مرکز تفکراتش قرار دارد. در رویکرد وست اخلاق تبدیل پایۀ زیبایی‌شناسی و سیاست ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

ارزیابی نقدهای اچمندی به تحلیل تارسکی از مفهوم پیامد منطقی

حمید علایی نژاد؛ مرتضی حاج حسینی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 505-532

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47243.2920

چکیده

بنابر تحلیل نظریه-مدلی تارسکی از مفهوم پیامد منطقی، جمله X نتیجه منطقی مجموعه جملات Γ است اگر و تنها اگر هر مدلی برای Γ مدلی نیز برای X باشد. اچمندی اما تحلیل تارسکی را نادرست دانسته و نقدهایی علیه ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

«زیست‌جهان» در پدیدارشناسی آلفرد شوتز

سمانه فیضی؛ مهدی حسن‌زاده؛ بهزاد حمیدیه

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 533-561

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.46955.2905

چکیده

زیست‌جهان به معنی جهان چنان که تجربه و زیسته می شود، مفهومی است که نخست در پدیدارشناسی هوسرل متولد شد و پس از او در زمینه های مختلف به کار رفت. آلفرد شوتز پایه گذار جامعه شناسی پدیدارشناختی، که ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

جایگاه نظر کانت در میان نظریه‌های ناظر بر روابط دین و اخلاق

حبیب الله کاظم خانی؛ اسماعیل سعادتی خمسه؛ جلال پیکانی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 562-582

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47195.2915

چکیده

چنانکه می‌دانیم، کانت یکی از مهمترین نظریه‌ها را درباره نسبت میان دین و اخلاق ارائه کرده است. توضیح و تحلیل موضع کانت در خصوص نسبت میان اخلاق و دین و تعیین جایگاه آن با معرفی مهمترین آراء مطرح در این ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

اکسل هونت و اخلاق به‌رسمیت‌شناسی: موانع و امکانات

یاسمین ماکوئی؛ حسین مصباحیان

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 583-615

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.46390.2855

چکیده

اندیشه اخلاقی و سیاسی اکسل هونت، فیلسوف آلمانی و برجسته نسل سوم فرانکفورت، از ابتدای انتشار کتاب شناخته‌شده او، جدال برای به‌رسمیت‌شناسی، توجه بسیاری به خود جلب کرد. هونت در آثار خود در تلاش بوده است ... بیشتر اندیشه اخلاقی و سیاسی اکسل هونت، فیلسوف آلمانی و برجسته نسل سوم فرانکفورت، از ابتدای انتشار کتاب شناخته‌شده او، جدال برای به‌رسمیت‌شناسی، توجه بسیاری به خود جلب کرد. هونت در آثار خود در تلاش بوده است صورت‌بندی نوینی از رابطه میان من، دیگری و ما ارائه دهد که با دیگرپذیری، من و دیگری برای تشکیل یک ما، به یکدیگر فروکاسته نشوند و با حفظ هویت، ویژگی‌ها و افق ارزشی منحصربه‌فرد خود، یک رابطه و «ما» صلح‌آمیز تشکیل دهند. در همین راستا، هونت مدل سه سطحی به‌رسمیت‌شناسی خود را برای درک بهتر رابطه اجتماعی افراد با یکدیگر و با خود ارائه داده است. بااین‌وجود، این دیدگاه از اخلاق به‌رسمیت‌شناسی در سال‌های اخیر از سوی منتقدینی چون فریزر و پنسکی با این نقد مواجه بوده است که نه‌تنها قادر نیست افراد را در افق‌های ارزشی خود آن‌ها به رسمیت بشناسد، بلکه آن‌ها را در افق ارزشی مسلط جامعه منحل می‌کند. این مقاله در تلاش است با بررسی نقد ریشه‌ای و رادیکال منتقدان و پاسخ‌های هونت، دریابد این نظریه تا چه میزان توان تاب‌آوری در برابر این انتقادات را دارد و آیا پاسخ‌های ارائه شده توسط هونت توانسته‌اند اخلاق به‌رسمیت‌شناسی را از اتهام نااخلاقی بودن و دامن‌زدن به سلطه برهانند یا خیر. در نهایت، چنین نتیجه‌گیری می‌شود که اخلاق به‌رسمیت‌شناسی خود موضوعی است میان‌فرهنگی، بنابراین نه هونت و نه منتقدان او به‌تمامی بر حق هستند، چراکه مفهومی را که به‌خودی‌خود امری میان‌فرهنگی است تنها با مشارکت یک فرهنگ یعنی فرهنگ غربی مورد بررسی قرار می‌دهند.

مقاله علمی- پژوهشی

تأملی بر رابطۀ هنر با زندگی در تفکر دیویی (با تکیه بر مفهوم تجربه)

عبدالله امینی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 616-643

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49573.3092

چکیده

کتاب «هنر به‌منزلۀ تجربه» اثر دیویی را می‌توان به‌عنوان مانیفیست زیباشناسی پراگماتیستی قلمداد کرد که در آن دیویی با بهره‌گیری از بصیرت‌های نظریۀ تکامل داروینی و اصول پراگماتیستی خود، کوشش ... بیشتر کتاب «هنر به‌منزلۀ تجربه» اثر دیویی را می‌توان به‌عنوان مانیفیست زیباشناسی پراگماتیستی قلمداد کرد که در آن دیویی با بهره‌گیری از بصیرت‌های نظریۀ تکامل داروینی و اصول پراگماتیستی خود، کوشش می‌کند که با توسل به مفهوم «تجربه» و پیوند تجربۀ زیباشناختی با آن، باردیگر هنر را به ساحت زندگی واقعی و روزمرۀ آدمیان در جهان کنونی بازگرداند. گرچه برداشت دیویی از مفهوم تجربه در معنای عام آن، به‌عنوان تعامل میان انسان با محیطش، بنیادی داروینی دارد، ولی چنان‌که از تحلیل‌هایش خصوصاً در تشریح تجربۀ زیباشناختی برمی‌آید، دلالت مفهوم تجربه فراتر از صرف برداشتی داروینی می‌رود و ابعاد فرهنگی و اجتماعی به خود می‌گیرد. در نوشتار حاضر ما ضمن مرور دلالت مفهوم تجربه در تفکر دیویی و نسبت تجربۀ زیباشناختی با مفهوم تجربه در معنای عام آن، با استناد به کتاب «هنر به‌منزلۀ تجربه» می‌کوشیم نشان دهیم که چرا عمدۀ مثال‌هایی که دیویی به‌عنوان مبنای تجربه‌های زیباشناختی ذکر می‌کند جزء تجربه‌های مثبت زندگی هستند و آیا دلیل غلفت او از تجربه‌های منفی و دهشتناکِ حیات به مبانی پراگماتیستی و داروینیِ فلسفه‌اش او بازمی‌گردد یا ممکن است دلایل دیگری داشته باشد. مطابق آنچه از فحوای کتاب مذکور دیویی برمی‌آید، بخش عمدۀ این غفلت به مبانیِ پراگماتیستی او بازمی‌گردد. هرچند از برخی عبارات دیویی زمینه برای اشاره به تجربه‌های منفی استنباط می‌شود، گرچه او به‌صراحت به مصادیق آن اشاره نکرده است.

مقاله علمی- پژوهشی

مقایسه تحلیل‌های ارسطو و فرگه از «گزاره حملی»

احمد حمداللهی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 644-669

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2020.41337.2653

چکیده

پرسش اصلی پیش روی این مقاله این است که چه تفاوت‌ها یا شباهت‌های مهمی میان تحلیل‌های ارسطو و فرگه از گزاره حملی وجود دارد؟ بر اساس دیدگاه مشهور و رایج، ارسطو گزاره حملی را به سه جزء موضوع، محمول و رابطه ... بیشتر پرسش اصلی پیش روی این مقاله این است که چه تفاوت‌ها یا شباهت‌های مهمی میان تحلیل‌های ارسطو و فرگه از گزاره حملی وجود دارد؟ بر اساس دیدگاه مشهور و رایج، ارسطو گزاره حملی را به سه جزء موضوع، محمول و رابطه تحلیل می‌کند؛ درحالی‌که در اندیشه فرگه، گزاره حملی به دو جزء متغیر (بخش اسمی) و تابع (بخش محمولی) تحلیل می‌شود؛ لذا این دو تحلیل، به‌کلی متفاوت از یکدیگرند و هیچ شباهت قابل‌ملاحظه‌ای میان آن‌ها وجود ندارد. من در مقاله‌ای دیگر استدلال کرده‌ام که در اندیشه ارسطو گزاره حملی در تحلیل منطقی، برخلاف تحلیل زبانی، همواره به دو جزء اصلی موضوع و محمول تجزیه می‌شود. در اینجا نشان داده‌ام با پذیرش و مبنا قرار دادن این تحلیل آشکار می‌شود: اولاً شباهت‌های مهمی میان تحلیل‌های ارسطو و فرگه از گزاره حملی وجود دارد؛ 1) هر دو تحلیل، دوجزئی است 2) ارسطو هم مانند فرگه «گفته شدن به چیزی دیگر» را ویژگی اساسی محمول می‌داند. ثانیاً و درعین‌حال، این دو تحلیل تفاوت‌های مهم و سرنوشت سازی با یکدیگر دارند؛ 1) ارسطو «گفته شدن به چیزی دیگر» را صرفاً ویژگی ذاتی جایگاه «محمول» می‌داند؛ اما فرگه آن را نه‌تنها ویژگی ذاتی «تابع» بلکه ویژگی ذاتی مفاهیم کلی که در جایگاه تابع قرار می‌گیرند، هم می‌داند و بر همین اساس 2) فرگه برخلاف ارسطو معتقد است مفاهیم کلی از نظر منطقی هرگز نمی‌توانند موضوع قرار گیرند. این دیدگاه فرگه مبتنی بر قول به «تمایز بنیادی شیء و مفهوم» است. بنابراین، ریشه اصلی تفاوت‌های میان این دو تحلیل را باید در همین قول جستجو کرد..

مقاله علمی- پژوهشی

ارزیابی جایگاه معرفت‌شناختی یقین در اندیشه ویتگنشتاین، از منظر عقلانیت نقاد

عبدالحمید محمدی؛ علی پایا

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 670-705

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51134.3173

چکیده

ویتگنشتاین در معرفت‌شناسی خود به «یقین» معتقد است ولی آن را نه از جنس معرفت بلکه فقط زیربنای آن می‌داند. در اندیشه او معرفت در بازی‌های زبانی عمومی خلاصه می‌شود، و بازی‌های زبانی بر یقینیاتی ... بیشتر ویتگنشتاین در معرفت‌شناسی خود به «یقین» معتقد است ولی آن را نه از جنس معرفت بلکه فقط زیربنای آن می‌داند. در اندیشه او معرفت در بازی‌های زبانی عمومی خلاصه می‌شود، و بازی‌های زبانی بر یقینیاتی تردیدناپذیر بنا می‌شوند. به نظر ویتگنشتاین شکاکیت بی‌معناست و اگر یقینی وجود نداشته باشد حتی شک کردن هم معنایی ندارد. از دید او شک [نسبی] و شناخت مقوله‌های معرفتی و شک مطلق و یقین مقوله‌های غیرمعرفتی‌اند. دسته اول معنادار و صدق و کذب‌پذیر و دسته دوم بی‌معنا و صدق و کذب‌ناپذیرند. در این نوشتار به طور عمده به دو موضوع پرداخته شده است: 1- تبیین جایگاه یقین از نظر ویتگنشتاین در مقایسه با مقولاتی مانند شک و شناخت 2- ارزیابی نقادانه رویکرد ویتگنشتاین در حوزه یقین از منظر عقلانیت نقاد. استدلال اصلی مقاله آن است که: 1-ویتگنشتاین گرچه یقین را بی‌معنا می‌داند و از نظام معرفتی خود خارج می‌کند ولی در عوض جایگاه ویژه‌تری برای آن قائل می‌شود و آن را عینی و به عنوان زیربنا و بستر شکل‌گیری کل معارف بشر معرفی می‌کند 2- تلاش ویتگنشتاین در نشان دادن عینیت یقین مورد نظرش به دلیل برتر نشاندن معنا از حقیقت در تکاپوهای معرفتی و تکیه به شماری تعاریف که کفایت‌شان محل تامل است، قرین توفیق نبوده است.

مقاله علمی- پژوهشی

جایگاه و نقش مفهوم اتمسفر در پدیدارشناسی نوین هرمان اشمیتس

احسان مروجی؛ پرویز ضیاء شهابی؛ مالک حسینی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 706-744

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.46530.2868

چکیده

در مقاله حاضر کوشش می‌شود مفهوم اتمسفر در نظام فلسفی هرمان اشمیتس، بنیان‌گذار پدیدارشناسی نوین، واکاوی شود تا از رهگذر این مفهوم راه برای فهم پدیدارشناسی نوین او بر ما گشوده گردد. مفهوم اتمسفر یکی از ... بیشتر در مقاله حاضر کوشش می‌شود مفهوم اتمسفر در نظام فلسفی هرمان اشمیتس، بنیان‌گذار پدیدارشناسی نوین، واکاوی شود تا از رهگذر این مفهوم راه برای فهم پدیدارشناسی نوین او بر ما گشوده گردد. مفهوم اتمسفر یکی از مفهوم‌های بنیادین برای فهم نظام فلسفه اشمیتس است، مفهومی که او آن ‌را، با نگاه به چگونگیِ آشکارسازیِ پدیدارشناختی، برای عبور از دوگانه سوژه‌ـ‌ابژه و نیز نشان دادن واقعیت‌های پنهان و مبانی تجربه زیسته واقعیت به کار می‌بندد. این اصطلاح علاوه بر کاربردی که پیشتر در علومی هم‌چون فیزیک و هواشناسی و روان‌شناسی داشته است، به پدیداری انضمامی اشاره دارد؛ همچنین گواهی بر روشی است که اشمیتس پدیدارشناسی را درک و دوباره طرح‌ریزی می‌کند. هدف در این مقاله آن است که با بهره‌گیری از واکاوی ساختاری مفهوم اتمسفر، پیوند آن را با مفهوم تن به‌عنوان هسته نظری کار اشمیتس، و فضا و احساس به عنوان دیگر مفهوم‌های مهم و کلیدی در نظام فلسفه او نشان دهد و سرانجام مقایسه‌ای میان واکاوی اشمیتس و سایر پدیدارشناسان به‌ویژه هایدگر از مفهوم حال‌وهوا به عنوان مفهوم هم‌پیوند با اتمسفر در سنت پدیدارشناسی انجام دهد. نتیجه به‌دست آمده از تحلیل در این مقاله نمایان‌گر جایگاه ویژه مفهوم اتمسفر در نظام فلسفی اشمیتس و نقش مهم آن در پی‌ریزی روش پدیدارشناسی نوین اوست.

مقاله علمی- پژوهشی

مطالعه ماهیّت، کارکرد و تجسم «عدد» در آگاهی اسطوره ای از منظر ارنست کاسیرر

مجیدرضا مقنی پور

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 745-767

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.48743.3033

چکیده

«اسطوره» از دیدگاه ارنست کاسیرر فیلسوف بزرگ نوکانتی، ابتدایی ترین و در عین حال متفاوت ترین شیوه شناختی انسان است. به زعم وی انسان برای آگاهی از هستی خود و پیرامونش، به یکباره از فرم تعقلی شناخت ... بیشتر «اسطوره» از دیدگاه ارنست کاسیرر فیلسوف بزرگ نوکانتی، ابتدایی ترین و در عین حال متفاوت ترین شیوه شناختی انسان است. به زعم وی انسان برای آگاهی از هستی خود و پیرامونش، به یکباره از فرم تعقلی شناخت آغاز ننموده و پیش از آن، دوره ای طولانی را با معرفتی ابتدایی سر کرده است که این فرم آغازین معرفتِ انسانی تحت عنوان «آگاهی اسطوره ای» به ما معرفی می گردد. ادراکات و جهان شکل یافته در این فرم از آگاهی، محتواها و ویژگی هایی دارد که فهم و پذیرش آنها با معیارهای دانش نظری امروز چندان آسان نیست؛ لذا این محتواها را می بایست در چارچوب دستگاه شناختی اسطوره ای مورد مطالعه قرار داد. در آگاهی اسطوره ای مقوله هایی مانند «فضا»، «زمان» و «عدد» به مانند آگاهی عقلانی امروز، تحت عنوان «واسطه های ادراکی» به ما معرفی می شود؛ اما ماهیت، کارکرد و تجسم این واسطه ها در آگاهی اسطوره ای کاملاً متمایز از ادراک امروز ما از آنهاست. مسئله اصلی در این پژوهش، شناسایی ماهیّت «عدد اسطوره ای» و آبشخورهای هویت دهنده به آن است. برای نیل به این هدف، با مطالعۀ دقیق آثار و دیدگاه های کاسیرر، علاوه بر شناسایی ماهیت، جایگاه و نوع تجسم عدد در آگاهی اسطوره ای، به بررسی عوامل شکل دهندۀ ماهیت خاص عدد در این فرم از آگاهی پرداخته می شود.

مقاله علمی- پژوهشی

هنرهای زیبا در اندیشه دکتر سیدحسین نصر

محبوبه مقیم نژادحسینی؛ امیر مازیار

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 768-791

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.42912.2716

چکیده

در مغرب زمین با ورود به دوران متجدد، تحولات عمده ای در زمینه اجتماعی، فرهنگی، هنری و... صورت گرفته است. تأثیرات این روند در عرصه هنر با پیدایش مفهوم «هنرهای زیبا» در قرن هجدهم، به عنوان یکی از مفاهیم ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی انتقادی رابطه دین و سیاست در رساله الهیاتی ـ سیاسی اسپینوزا

محمدسینا میرزایی؛ سید مصطفی شهرآیینی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 792-814

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.34226.2353

چکیده

نگارندگان این مقاله می‌کوشند تا در بررسی انتقادی رابطه دین و سیاست در رساله الهیاتی‌ـ ‌سیاسی نشان دهند که باروخ اسپینوزا با آنکه در پی جداسازی دو نهاد دین و سیاست از هم نیست، هم‌هنگام، می‌کوشد دین ... بیشتر نگارندگان این مقاله می‌کوشند تا در بررسی انتقادی رابطه دین و سیاست در رساله الهیاتی‌ـ ‌سیاسی نشان دهند که باروخ اسپینوزا با آنکه در پی جداسازی دو نهاد دین و سیاست از هم نیست، هم‌هنگام، می‌کوشد دین رسمی را تحت قیمومت اقتدار سیاسی درآورد. از این رو، رابطه دین و سیاست را از یک‌سو، با جدایی دین رسمی از باورهای باطنی و از دیگر سو، با تبیین چرایی تفوق اقتدار سیاسی بر سلسله مراتب دین رسمی برمی‌رسیم. اسپینوزا با قائل شدن به آزادی دینی و عبادت مذهبی ذیل آزادی اندیشه و بیان، رساله الهیاتی ـ سیاسی را تبدیل به منظومه‌ای برای ترویج مدارا کرده است. دین رسمی نزد اسپینوزا باید ناظر به غایتی عملی و شکل‌گیری فضایلی چون مدارا باشد. مدارا آن ابزارِ کارسازی است که بالمآل در خدمت ثبات سیاسی و اعتلای اجتماعی قرار می‌گیرد. در دفاع از این نتیجه، اسپینوزا استدلال می‌آورد که نخست، اقتدار دینی بایستی تحت قیمومت قدرت سیاسی باشد. یعنی تنها یک اقتدار حاکم در دولت می‌تواند وجود داشته باشد و آن بایستی اقتدار سیاسی باشد نه اقتدار دینی. دوم، او معتقد است که دامنه قدرت اقتدار حاکم مسلماً تا اعمال شهروندان ادامه می‌یابد نه تا اعتقاد آنها. حاکم صرفاً حق انجام آن چیزی را دارد که در حیطه قدرت او باشد، هیچ قدرتی نمی‌تواند دیگران را به موجب باورها و عقایدش مجازات کند. سوم، در نظرگاه اسپینوزا دموکراسی طبیعی‌ترین نوع حکومت است که می‌تواند حافظ آزادی‌های طبیعی آدمیان از جمله آزادی اندیشه و بیان باشد. در مقابل و در بررسی دوگانه دین و سیاست، حکومت تئوکراتیک با تقویت انفعالات و کم‌فروغ کردن نور طبیعی عقل در میان آدمیان می‌تواند آنها را به بندگی کشاند.

مقاله علمی- پژوهشی

سکوت فارابی: جایگاه منزل در مدینه فاضله

مریم نصراصفهانی

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 815-837

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47064.2908

چکیده

فارابی جدی‌ترین فیلسوف سیاسی در عالم اسلام و واضع ایدۀ مدینه فاضله است، با این حال در آثار او اشارات محدودی به بحث از تدبیر منزل وجود دارد که در همان اشارات محدود هم شاهد گفتار منسجمی درباره زنان، جنسیت ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

روشنگری و سلطه: نقدی بر تحلیل‌های فوکو از گفتمان رهایی‌بخش روشنگری

مرتضی نوری

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 838-868

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49442.3082

چکیده

میشل فوکو عمدتاً به عنوان یکی از چهره‌های معاصر جنبش ضد روشنگری شناخته می‌شود. تحلیل‌های او از نوعی خودفریبی در نهادهای سیاسی‌اجتماعیِ به‌میراث‌رسیده از روشنگری پرده می‌دارد که به دلایلی به‌ظاهر ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

رابطۀ ضرورت بیرونی و درونی و علم در نزد هگل

محمد مشکات

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401، صفحه 869-897

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.46541.2869

چکیده

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های فلسفۀ هگل موضوع ضرورت است. در اینجا معنای ضرورت به خودی خود، مورد بحث نیست. بلکه با حفظ معنای مورد نظر آن، نظر به دو قید بکار رفتۀ بیرونی و درونیِ ضرورت، در سخنان هگل است. از سوی ... بیشتر

شناسنامه علمی شماره

فهرست مقالات شماره ۳۸ بهار ۱۴۰۱

دوره 16، شماره 38 ، اردیبهشت 1401

چکیده

بیشتر

Ibn Tufail as a SciArtist in the Treatise of Hayy Ibn Yaqzan

Nadia Maftouni

دوره 11، شماره 21 ، دی 1396، ، صفحه 81-91

چکیده

Ibn Tufail as a scientist as well as an artist exposes the issues of human anatomy, autopsy, and vivisection and, thereby, could be regarded as a SciArtist. SciArt might be defined as a reciprocal relation between art and science. Followings are the kinds of these interactions: artistically-inclined scientific activities,science-minded artistic activities, and ... بیشتر

بررسی پدیدار شناختی – هرمنوتیک نسبت مکان با هنر معماری*

محمدجواد صافیان؛ مائده انصاری؛ علی غفاری؛ محمد مسعود

دوره 5، شماره 8 ، خرداد 1390، ، صفحه 93-129

چکیده

در این مقاله «بیجهانی و گمشدگی»به عنوان بحرانی برای انسان امروز مطرح است. یکی از نمودهای بارز احساس بیخانمانی، از بین رفتن احساس هویت و حس تعلق به مکان است. مارتین هایدگر، ریشۀ حل این مشکل را ... بیشتر در این مقاله «بیجهانی و گمشدگی»به عنوان بحرانی برای انسان امروز مطرح است. یکی از نمودهای بارز احساس بیخانمانی، از بین رفتن احساس هویت و حس تعلق به مکان است. مارتین هایدگر، ریشۀ حل این مشکل را در آشکارگی مفاهیم مکان، جهان و به طور خاص وجود آدمی که در- جهان- بودن از ویژگیهای اگزیستانسیال اوست، میبیند. اودربخشی از پدیدارشناسی هرمنوتیک خود ارتباط خاص وجود آدمی را با مکان تحلیل میکند. از دیدگاه او دازاین(انسان) مکانمند و بودنش با در- جهان- بودن همراه است. در واقع انسان مکانی است که وجود در آنجاآشکار میشود. مکانیت او به واسطۀ قرب و بعد او آشکار میشود. این مکانیت از دو ویژگی اساسی حکایت میکند: رفع دوری و جهتگیری.اگر انسان نسبت به مکان حس تعلق داشته باشد و مکان به گونهای پدیدار شده باشد که آدمی بتواند خود را در آن جهت دهد، به مکانیت وجودی خود پاسخ مثبت داده است. در این مقاله ابتدا روش پدیدارشناسی هرمنوتیک توضیح داده میشود. در ادامه حیث مکانمندی دازاین و ابعاد آن تشریح میگردد و در نهایت این نکته مطرح خواهد شد که چگونه این مکانیت در قالب هنر معماری به کالبدی معمارانه ترجمه میشود. مباحث مطرح شده در این مقاله میتواند راهنمای معماران و شهرسازانی باشد که در آشکار کردن پدیدار مکان میکوشند.

نقدی بر ذات حقیقی و ویژگی‌های غیرذاتی اندیشه از دیدگاه فرگه

میرسعید موسوی‌کریمی؛ علیرضا ملکی

دوره 11، شماره 20 ، شهریور 1396، ، صفحه 265-282

چکیده

از جمله موضوعات پُر‌مناقشه در فلسفة زبان معنای جملات است. فرگه معنای یک لفظ را بر مبنای نحوة بازنمایش لفظ از مصداقِ خارجیِ مرتبط با آن تعریف می‌کند. اما وی معنای جمله را در نسبت با صدق و کذب آن معرفی و ... بیشتر

بررسی رابطة وظیفه¬گرایی با نتیجه‌گرایی

محمدجواد موحدی

دوره 4، شماره 216 ، تیر 1389، ، صفحه 155-179

چکیده

نظریّات وظیفهگرایانه در تقابل با نظریّات نتیجهگرایانه بهتر فهمیده میشوند و در فلسفة اخلاق، عموماً در اشاره به انگارههای اخلاقی غیر نتیجهگرایانه به کار میروند. یکی از مهمترین دلالتهای ... بیشتر نظریّات وظیفهگرایانه در تقابل با نظریّات نتیجهگرایانه بهتر فهمیده میشوند و در فلسفة اخلاق، عموماً در اشاره به انگارههای اخلاقی غیر نتیجهگرایانه به کار میروند. یکی از مهمترین دلالتهای وظیفهگرایی این است که رفتار شخص میتواند نادرست باشد، حتی اگر نتایج آن بهترین نتایج ممکن باشد. نتیجه‌گرایی به آن دسته از نظریّات اخلاقی اطلاق میشود که بنابر آنها، نتایج اعمال مبنای هر حکم اخلاقی معتبر دربارة آنهاست. پس، بر اساس نتیجه‌گرایی، عملِ اخلاقاً درست عملی است که به بهترین نتایج منتهی می‌شود. در تقابل با نتیجه‌گرایی، وظیفهگرایی بر اینکه مردم چگونه مقاصد خود را عملی کنند، تأکید می‌ورزد و آن را از چرایی انجام عمل مهمتر می‌داند. بر اساس نظریّات وظیفهگرایانه، ما وظیفه داریم که بعضی از اعمال را انجام دهیم و از انجام دادن بعضی از اعمال خودداری کنیم؛ این وظیفه، از ماهیت خود عمل ناشی میشود و نه از نتایجی که با انجام گرفتن عمل حاصل میشوند. در این مقاله، علاوه بر شرح و تحلیل نظریّات نتیجهگرایانه و همچنین نظریّات وظیفهگرایانه، به بررسی رابطة این دو دسته از نظریّات اخلاقی می‌پردازیم. فلسفة اخلاق جدید، علاقة بیشتری به این مسئله که چگونه مؤلّفه‌های وظیفه‌گرایانه میتوانند با نتیجه‌گرایی ترکیب شوند، نشان میدهد.

تلقی هیدگر از زبان در "هولدرلین و ذات شع'

مرضیه پیراوی ونک

دوره 4، شماره 219 ، آذر 1389، ، صفحه 1-16

چکیده

هیدگر، متفکر بزرگ آلمانی (که دغدغۀ تفکرش "وجود" و پرسش از حقیقت است)، در سال 1936 در نوشتهای با عنوان "هولدرلین و ذات شعر" به بررسی شعر (پوئیسیس یا خلق نامستوری) که ذات زبان است و ارتباط آن با ساحت قدس می‌پردازد. ... بیشتر هیدگر، متفکر بزرگ آلمانی (که دغدغۀ تفکرش "وجود" و پرسش از حقیقت است)، در سال 1936 در نوشتهای با عنوان "هولدرلین و ذات شعر" به بررسی شعر (پوئیسیس یا خلق نامستوری) که ذات زبان است و ارتباط آن با ساحت قدس می‌پردازد. هیدگر با وام گرفتن پنج گفته از هولدرلین و تفسیر آنها، حقایقی را دربارة شاعری که اصل زبان یا به عبارتی دیگر زبان اصیل است بازگو می‌کند که راهگشا در ‌اندیشیدن در باب وجود (تفکر اصیل) است. او با الهام از گفته‌های هولدرلین (شاعر محبوب هیدگر) معتقد است که شاعری بی‌شائبه‌ترین پیشه است که نه تنها دخل و تصرفی در عالم و آدم ندارد بلکه گشوده به روی ساحتی فراتر از زمین (ساحت قدس) و حقیقت است. خطیر بودن این پیشه از آنجاست که سکنی گزیدن انسان بر روی زمین با شعر که همانا پاسخ به دعوت لوگوس )وجود یا اساس ظهور، زبان هستی) برای به نامستوری در آوردن است پیش می‌آید و این مهم تنها به انسان شاعر سپرده شده تا چیزها را بنامد و با نامیدن، سهمی‌ در ظهور چیزها بر عهده گیرد. به عبارتی دیگر شاعر خدمت به گشودگی و ظهور می‌کند. در شاعری، موجودات آنگونه که هستند (به شیوۀ اصیل) نشان داده می‌شوند. شاعر با نامیدن (زبان)، حقیقت موجودات را به منصه ظهور می‌کشاند. بر این اساس، نامیدن پرده گشودن از رخسارۀ حقیقت است. این سرآغازِ نامیدن قدسیان و در پی آن، نامیدن چیزهاست. شاعر با تفکر حضوری و آماده ساختن خویش برای گشوده شدن ساحت قدس به روی خود، همزبانی اصیل خود با قدسیان را آغاز می‌کند و سپس بر اساس این همزبانی به نامیدن چیزها می‌پردازد. شاعری، ذات زبان است که وجود و ذات چیزها را می‌نامد. اصل سخن گفتن، شعر است. شاعری، گفتی (saying) است که در آن، موجود برای اولین بار نامیده می‌شود؛ یا به عبارتی دیگر وجود موجود بنا نهاده می‌شود. لذا شعر است که اساس سخن گفتن و زبان را ممکن می‌گرداند. شعر، زبان اولیۀ یک قوم تاریخی است و شاعر واسطه‌ای است بین خدایان و آدمیان که از جماعت بیرون ایستاده و در "مابین" زمین و آسمان قرار گرفته است. از موضع هیدگر در قبال نسبت نزدیک بین هنر و شاعری می‌توان دریافت که آنچه اینجا در باب شعر گفته شده است گویای مقام خطیر زبان در تفکر اوست.

مقاله علمی- پژوهشی

بازبینی کوگیتوی دکارت

سجاد امیرخانی شهرکی؛ احد فرامرزقراملکی؛ عبدالرسول کشفی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 شهریور 1399

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2020.39955.2562

چکیده

Asking from the truth of Cogito as the basis of knowledge, this paper tries to analyze all possible answers in Descartes’ philosophy. Inductively, four possible answers are open to consideration: either Cogito is true 1) based on argumentation, 2) because it is clear and distinct, 3) because of being innate, or, lastly, 4) because of intuition. All of these ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

انتقاد به تفکّر انتزاعی دکارتی از منظر تفکّر تاریخی ویکو

مریم دربانیان؛ بیژن عبدالکریمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 شهریور 1399

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2020.41232.2650

چکیده

خاستگاه اندیشه تاریخی ویکو به عنوان پیشگام متفکّران تاریخی‌اندیش طرح انتقادات از روش دکارتی است. تفکّر تاریخی‌اندیش، نحوۀ اندیشیدن را متأثر از شرایط زمانی و تاریخی می‌داند و به تاریخی-بودن هرگونه ... بیشتر خاستگاه اندیشه تاریخی ویکو به عنوان پیشگام متفکّران تاریخی‌اندیش طرح انتقادات از روش دکارتی است. تفکّر تاریخی‌اندیش، نحوۀ اندیشیدن را متأثر از شرایط زمانی و تاریخی می‌داند و به تاریخی-بودن هرگونه فهم، تفکّر و تعقّل قائل است. در مقابل تفکّر غیرتاریخی به همسانی تعقّل در همه شرایط و به عبارتی به یک نوع عقلانیّت قائل است. انتقاد ویکو به تفکّر دکارتی ناظر به همین دیدگاه است. ویکو، تلاش دکارت برای یقینی‌کردن همه علوم با ملاک وضوح و تمایز را مورد نقد قرار می‌دهد و معتقد است که در علوم انسانی و از جمله تاریخ، نمی‌توان به این وضوح و تمایز دست یافت. ویکو - برخلاف دکارت- به صیرورت و تحوّل دائمی ذات و سرشت انسان و به تبع آن تفکّر و تعقّل وی در طول تاریخ معتقد است و این تحوّل را بر اساس دوره‌های مختلف تاریخ و شکل‌های متناظر آن مورد توجّه قرار می‌دهد. ویکو حاصل روش دکارتی را که مبتنی بر تحلیل و انفکاک است، گسست انسان از تاریخ و اجتماع می‌داند. از نظر ویکو معرفت راستین درباره هر چیز، دانش از راه علل یا به عبارتی دانش تاریخی درباره آن است. ویکو گرچه تاریخ را ساخته آدمی می‌داند، امّا هدایتگر آن را مشیّت الهی معرّفی می‌کند. در این مقاله کوشش شده است تا از رهگذر مقایسة تفکر تاریخی ویکو با تفکر ذات‌گرایانة دکارتی و ریاضیاتی‌گرایی وی به فهم بهتری هم از سرشت تفکّر تاریخی و هم تفکّر ذات‌گرایانه و غیر تاریخی نائل شویم.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

لوگوس هراکلیتوس از منظر پدیدارشناسیِ آغازِ دیگرِ مارتین هایدگر

محمدحواد صافیان؛ سیدجمال سامع

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.45658.2806

چکیده

چکیده: بی‌تردید هراکلیتوس و پارمنیدس از منابع فکری دایمی اندیشه‌ی هایدگر هستند. آنچه به این دو جایگاهی ویژه در اندیشه‌ی هایدگر بخشیده است، تلقی خاص هایدگر از حکمت سپیده‌دمانی این دو و نقش تفکر ایشان ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

فرایند تکامل در لامارکیسم و داروینیسم؛ شباهت‌ها و تفاوت‌ها

سیدمجتبی حسینی؛ علیرضا منصوری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 مهر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47295.2927

چکیده

بنا بر عقیدۀ رایج، یکی از محورهای اصلی نظریۀ تکامل لامارک، وراثت ویژگی‌های اکتسابی است و شواهد نقضی علیه آن وجود دارد که موجب ابطال آن است. مقالۀ حاضر توضیح می‌دهد که برخلاف تصور رایج، وراثت ویژگی‌های ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

«مبانی فلسفی فلسفه برای کودکان (فبک) از نظر لیپمن: هستی شناسی، انسان شناسی و معرفت شناسی»

علی آزادی؛ مسعود امید

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.43506.2740

چکیده

فلسفه برای کودکان(فبک)، برنامه ای است که توسط میتو لیپمن و در بستر فلسفه پراگماتیسم و به تاثر از نظریه های روانشناسی جدید به ویژه نظریات ویگوتسکی به ظهور رسیده است.این برنامه، بی تردید دارای پیشفرضها ... بیشتر فلسفه برای کودکان(فبک)، برنامه ای است که توسط میتو لیپمن و در بستر فلسفه پراگماتیسم و به تاثر از نظریه های روانشناسی جدید به ویژه نظریات ویگوتسکی به ظهور رسیده است.این برنامه، بی تردید دارای پیشفرضها و مبانی فلسفی درباره «هستی» و «انسان» و «معرفت» می باشد. باور به جهان متغیر و متکامل، اعتقاد به انسان خردورز خردسال و پذیرش معرفت پویا در برنامه فبک، حکایت از جهان بینی خاص این طرح دارد وزمینه ساز طرح پرسشهای بنیادی درباره مبانی فلسفی این برنامه می باشد. می توان با تبیین بسترهای ظهور فبک در مسیر تاریخ فلسفه، پاسخی در خور به این پرسشها به دست آورد. با این نوع نگرش در این مقاله سعی شده است تا مبانی فلسفی فبک به لحاظ «هستی شناسی» و «انسان شناسی» و «معرفت شناسی» از نظر پایه گذار این برنامه یعنی متیو لیپمن،تبیین گردد. این نتیجه حاصل شد که از نظر لیپمن پیشفرض فبک از جهان هستی دیدگاهی رئالیستی است که در آن، جهان رو به تکامل دارد و انسان خردسال فبک به تأثیر از نظریه پراگماتیستی جان دیویی و نظریات روانشناختی ویگوتسکی دارای قابلیت فلسفه ورزی است و این استعداد از همین دوران کودکی باید پرورش بیابد و معرفت مورد نظر فبک همان باور صادق موجه است که با افزایش تعامل کودک با جهان به وسیله تجربه و تعقل در بستر اجتماع، تکامل می یابد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

هژمونی سکوت: خوانشی هگلی‌ـ‌لاکانی از رابطۀ سکوت و زبان در اندیشۀ مولوی

علی حسن‌زاده؛ محمود صوفیانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.48663.3028

چکیده

چکیده در مقالۀ حاضر می‌کوشیم در برخی از ابیات و اشعار مولوی رد چیزی را پیدا کنیم که آن را «هژمونی سکوت» می‌نامیم. طرفداران «هژمونی سکوت» زبان را خوار می‌شمارند و سکوت را بی‌اندازه ارج می‌نهند ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

استدلال استقرائی تأییدی سوئینبرن به مثابه بهترین تبیین خداباوری

عباس یزدانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47927.2967

چکیده

آیا تبیین‌های خداناباورانه می‌توانند جهان و انسان را تبیین کنند؟ آیا استدلال‌های قیاسی خداباورانه می‌توانند تبیین معقولی از جهان ارائه نمایند؟ بسیاری از فیلسوفان دین معاصر براین باورند که استدلال‌های ... بیشتر آیا تبیین‌های خداناباورانه می‌توانند جهان و انسان را تبیین کنند؟ آیا استدلال‌های قیاسی خداباورانه می‌توانند تبیین معقولی از جهان ارائه نمایند؟ بسیاری از فیلسوفان دین معاصر براین باورند که استدلال‌های قیاسی بر اثبات وجود خدا نامعتبرند، چون یا از نظر صورت قیاسی، نامعتبرند یا مبتنی بر یک یا چند مقدمه کاذب یا غیریقینی هستند. از این رو، به استدلالات غیرقیاسی در باب وجود خدا روی آوردند. هدف این نوشتار بررسی و ارزیابی یکی از این استدلال‌های جالب توجه جدید، یعنی استدلال استقرائی سوئینبرن است. روش این تحقیق کتابخانه‌ای و استدلالی است که از طریق مطالعه، بررسی و تحلیل ذهنی مفاهیم، گزاره‌ ها و استدلال‌ها انجام می‌گیرد. ادعای سوئینبرن این است که تبیین‌های انسان‌انگارانه و ماده‌انگارانه نمی‌توانند جهان و انسان را تبیین کنند. در مقابل، وی سه استدلال از وجود جهان، وجود قوانین علمی، و قوانین فرایند تکامل؛ برای وجود خدا به‌عنوان سه استدلال استقرائی تأییدی استفاده می‌کند و از انباشت آنها خداباوری را به‌عنوان استنتاج بهترین تبیین نتیجه می‌گیرد. نتیجه چنین استدلالاتی این است که خداباوری می‌تواند بهترین تبیین نهایی جهان باشد. همچنین نشان داده خواهد شد که این‌گونه استدلال‌ها با چالش‌های کمتری مواجه بوده و می‌توانند احتمال وجود خدا را به‌مراتب افزایش دهند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

مناقشه فوکو با هایدگر و دریدا در فهم و تفسیر فلسفه افلاطون

سیدجمال قریشی خوراسگانی؛ علی کرباسی زاده اصفهانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.46849.2888

چکیده

این نوشتار با تمرکز بر تفسیر هایدگر از دکترین حقیقت افلاطون و تفسیر دریدا از فارماکون افلاطون، خط تفسیری‌ای را برجسته می‌کند که در آن افلاطون آغاز فهمی فلسفی است که وجه غیب و پوشیدگی هستی و حقیقت را ... بیشتر این نوشتار با تمرکز بر تفسیر هایدگر از دکترین حقیقت افلاطون و تفسیر دریدا از فارماکون افلاطون، خط تفسیری‌ای را برجسته می‌کند که در آن افلاطون آغاز فهمی فلسفی است که وجه غیب و پوشیدگی هستی و حقیقت را طرد می‌کند. در برابر این خط تفسیری، تفسیر فوکو از افلاطون و کردارهای فلسفی یونان طرح و بسط داده می‌شود. از قِبل این تفسیر مشخص می‌شود که ما با دو شرح متمایز از کردارهای فلسفی یونان و نسبت آن با ظهور مدرنیته روبرو هستیم؛ شرحی که مدرنیته را بسط ژرف‌ترین معنای نمودارشده در متافیزیک یونانی می‌داند و شرحی که بنیاد فلسفه مدرن را در رویارویی با بنیاد اندیشه افلاطونی تفسیر می‌کند و افلاطون و جریان‌های فلسفی اثرپذیرفته از وی را چونان افقی برای ایستادگی در برابر سیطره مدرن می‌انگارد. با اینکه می‌توان طرح هنر زیستن فوکو را وامدارِ طرح پروای خود و کار هنری هایدگر دانست، این طرح به فوکو امکان می‌دهد تا تفسیر متفاوتی از افلاطون فراپیش نهد. نشان می‌دهیم که چه ملاحظات روش‌شناسانه‌ای به فوکو کمک می‌کند تا این تفسیر متفاوت را ارائه کند. فوکو برای به‌دست دادن چنین تفسیر متفاوتی به کارکرد نوشتار، لوگوس و حقیقت چونان پارسیا در اندیشه افلاطون و فلسفه یونانی توجه می‌کند. در ادامهٔ مسیرِ فوکو، تحلیلی از ایده‌ها، آگاثون و دیالوگ مطرح می‌شود که وجوه زیستی، درگیرانه، هنری و سیاسی آن‌ها را برجسته می‌کند. این جعبه ابزار مفهومی و روشی به ما کمک می‌کند تا خط تفسیری متفاوتی از اندیشه افلاطون را طرح کنیم و بسط دهیم.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

ملاحظات انتقادی در باب تصور ذات و صفات خداوند در الهیات گشوده

عیسی محمدی نیا؛ سید محمد علی دیباجی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47230.2916

چکیده

خداباوری گشوده به عنوان یک دیدگاه نوظهور در الهیات، توجه بسیاری از اندیشمندان را به خود جلب نموده است. صاحبان این دیدگاه بر این باورند که بسیاری از آموزه های الهیات کلاسیک با کتاب مقدس سازگاری نداشته ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

اخلاق بیوفیلی مبتنی بر نظریات فروم در»مرگ ایوان ایلیچ» اثر تولستوی

احد مهروند؛ ناصر کرامت فر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 آذر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47628.2949

چکیده

آیلین فیلیپسون، جامعه شناس اهل کالیفرنیا، معتقد است که اریک فروم دومین روانکاو پرخواننده پس از فروید است. فروم دربارۀ» نکروفیلی»، عشق به مرگ، و »بیوفیلی»، عشق به زندگی، بحث می‌کند. و همچنین ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

تحلیل تقدم اندیشه بر زبان در فلسفه زبان فارابی

نرگس زرگر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 آذر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.44223.2751

چکیده

مقاله حاضر رابطه میان اندیشه و زبان از جنبه تقدم، مبتنی بر دیدگاه فارابی، را مورد مطالعه قرار داده است. بر اساس سه معنای نطق، سخن گفتن یک فرآیند است که روح انسانی در سه سطح درگیر آن است: قوه ناطقه، مدرَکات ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

نظام اخلاقی سقراط-افلاطون و نقد اخلاق سوفیستی در یونان دورۀ کلاسیک

علیرضا شفیعیون؛ حسین کلباسی اشتری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47877.2962

چکیده

یونانیان به‌دنبال کسب تمامی فضائل فردی و جمعی و در نهایت نیل به نیک‌بختی بودند. در تعالیم سنتی ایشان تنها فضیلتی که حاصل از توجه خدایان و برای خانواده و شهر بود، ارزشمند شمرده می‌شد. اما ایشان به‌تدریج ... بیشتر یونانیان به‌دنبال کسب تمامی فضائل فردی و جمعی و در نهایت نیل به نیک‌بختی بودند. در تعالیم سنتی ایشان تنها فضیلتی که حاصل از توجه خدایان و برای خانواده و شهر بود، ارزشمند شمرده می‌شد. اما ایشان به‌تدریج دریافتند که خدایان بدون دلایل معقول و موجه، معیار اخلاق و فضیلت‌های فردی و جمعی آن‌ها بوده‌اند. در نتیجه باورهای سنتی ایشان به‌تدریج شروع به تغییر کرد. در اثنای چنین تغییراتی، سوفیست‌ها، خود را مربیان نسل جدید یونان معرفی کردند. از نظر ایشان، پایبندی به قوانین و ضرورت‌های فرافردی که معیار آن‌ها خدایان بودند، امری بیهوده است و نیکبختی و فضیلت آدمی با تکیه بر طبیعت انسانی و خواسته‌های طبیعی او در جهت تقویت قدرت سیاسی شکل می‌گیرد. اما جهان‌بینی اخلاقی سقراطی نه با نظام اخلاقی سوفیست‌ و نسل جدید یونانیان و نه با تعاریف سنتی اخلاق، سازگاری داشت. سقراط به‌خوبی نشان داد که اگر نظام اخلاقی بر پایۀ حقیقت بنا نشود، تمامی اصول نظری و عملی در جامعه نادرست بوده و نه‌تنها منجر به غایت یک نظام اخلاقی، یعنی نیک‌بختی انسان نمی‌شود بلکه نتایج زیان‌باری را در ابعاد فردی و اجتماعی رقم می‌زند. در نظام اخلاقی او، فضیلت محدود به امور جزئی نبوده بلکه نوعی کمال انسانی است که علاوه‌بر امور سیاسی در تمامی امور زندگی انسان، شأن تکاملی و رشدیافتۀ آدمی می‌باشد. در نظر او تمامی فضائل به‌جهت بهره‌مندی از ایدۀ خیر سودمند بوده و پایۀ تمامی فضائل را دانایی به ایدۀ خیر می‌داند که به انسان توانایی تشخیص نیک و بد را داده و او را به نیک‌بختی می‌رساند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

**سوبژکتیویته و نبوغ به مثابه شرط امکان و امکان هنر زیبا در معماری نظام فلسفه کانت

هادی سالاری؛ علی سلمانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.49089.3060

چکیده

بحث این مقاله درباره هنر به مثابه هنر زیبا در معماری نظام کانت است. در اینجا نشان داده می‌شود که کانت در ابتدای کار خود تصور و تلقی واحدی از معماری نظام فلسفه خود همچون پیکره واحدی داشته است؛ پیکره واحدی ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

مقایسه آراء مارتین هایدگر و علی شریعتی در قبال تکنولوژی

حسین روحانی؛ سیدجواد میری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.48484.3018

چکیده

مارتین هایدگر یکی از شاخص‌ترین متفکران قرن بیستم است که نقدهای بنیادینی را متوجه سوبژکتیویسم مترتب بر جهان مدرن کرده است. هایدگر تاریخ 2500 ساله غرب را به‌مثابه تجلیگاه عقلانیت متافیزیکی به مهمیز نقد ... بیشتر مارتین هایدگر یکی از شاخص‌ترین متفکران قرن بیستم است که نقدهای بنیادینی را متوجه سوبژکتیویسم مترتب بر جهان مدرن کرده است. هایدگر تاریخ 2500 ساله غرب را به‌مثابه تجلیگاه عقلانیت متافیزیکی به مهمیز نقد می‌کشد و در برابر تفکر محاسبه‌ای دکارتی و کانتی، تفکر ژرفانگر مبتنی بر متافیزیک وصال را مطرح می‌کند. هایدگر بر این باور است که با ظهور و بروز دکارت به‌عنوان مبدع پارادایم مدرنیته، سوبژکتیویسم در جهان سایه می‌گستراند و یکی از نتایج و تبعات گریز‌ناپذیر تفوق سوبژکتیویسم، سیطره عقلانیت تکنولوژیک بر جهان است. از نظر هایدگر، تکنولوژی یک ابزار صرف نیست؛ بلکه نوعی انکشاف و شیوه تفکر خاصی است که منطق متصرفانه و حسابگرانه خود را بر همه‌چیز و همه‌کس تحمیل می‌کند. به‌عبارتی‌دیگر، در پارادایم معرفت بنیاد مدرن، هستی به‌صورت تکنولوژیک آشکار می‌شود که نوع خاصی از عقلانیت را به وجود آورده که تحت عنوان عقلانیت تکنولوژیک از آن یاد می‌شود. مفروض این مقاله بر این نکته استوار است که اگرچه علی شریعتی نیز به‌مثابه متفکری که منتقد جهان مدرن است، علم‌گرایی و ماشینیسم را نقد می‌کند ولی واقعیت این است که نقد شریعتی از تکنولوژی و ماشینیسم، بیشتر سویه و صبغه سیاسی و جامعه‌شناختی دارد و شریعتی هرگز همچون هایدگر قادر به نقد فلسفی، حکمی و هستی‌شناسانه سوبژکتیویسم و عقلانیت تکنولوژیک مترتب بر جهان مدرن نیست.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

The Contribution of Online Forums to Alleviating Care Crisis

مهدی خلیلی؛ سعیده بابایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.44055.2747

چکیده

According to the care crisis in modern medicine, the human needs of patients are not sufficiently satisfied. Trying to address the crisis, James Marcum argues that physicians should be educated to be virtuous. This suggestion is helpful but incomplete. It does not take into account that the advent of (medical) technologies has affected physicians’ understanding ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

قبای قانون بر قامت اخلاق؛ نگرشی انتقادی بر خوانش پاتریک دِولین در باب الزام قانونی اخلاق متعارف

محمد نجفی کلیانی؛ سید محمد حسینی؛ کاوه بهبهانی؛ حسین دباغ

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.48958.3050

چکیده

نسبت اخلاق و قانون از جمله موضوعاتی است که مناقشات درازدامنی را برانگیخته و از مهم‌ترین مباحثِ مربوط به پیوند سپهر اخلاق و حقوق به شمار می‌آید. یک نزاع مهم در این میان از این قرار است که آیا پیروی از ”اخلاق ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

A Critical Study of Two Conceptions of Wittgenstein’s “Family Resemblance” .

مهدی محمدی؛ اصغر واعظی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.48418.3014

چکیده

The problem of universals has been a far-reaching problem in the history of philosophy and many philosophers have addressed it in one or another way. From Plato and Aristotle to Scholastic and Islamic philosophers and others have dealt with this problem and put forth various solutions. Some of Wittgenstein scholars believe that Wittgenstein’s doctrine of ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

وحدت به مثابۀ ایده آل فلسفۀ هگل

علیرضا نصیرزاده بکرآباد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.47428.2941

چکیده

وحدت به مثابۀ ایده‌آل فلسفۀ هگل چکیده: کوشش و قصد این مقاله برآن است که وحدت مورد نظر هگل یعنی« وحدتِ این‌همانی و این‌نه آنی»( The Unity of Identity and Difference) یا « وحدتِ ویژگی‌های ظاهراً متضاد در یک کلِ ... بیشتر وحدت به مثابۀ ایده‌آل فلسفۀ هگل چکیده: کوشش و قصد این مقاله برآن است که وحدت مورد نظر هگل یعنی« وحدتِ این‌همانی و این‌نه آنی»( The Unity of Identity and Difference) یا « وحدتِ ویژگی‌های ظاهراً متضاد در یک کلِ منسجمِ واحد» را در راستای مسألۀ اصلی فلسفۀ هگل یعنی غلبه بر دوپاره‌گی‌ها یا ثنویتها، بعنوان راه‌حل و راهکار فلسفۀ ایشان، بررسی و تشریح کند. برای هگل، وحدت(Einheit/Unity)، ایده‌آل، هدف و غایت فلسفه‌اش است. کل فلسفه برایش چیزی جز مطالعۀ تعریف وحدت و تحقق آن در جامعه نیست. از این‌رو درکل نظام فلسفی‌اش و در دوره‌های مختلف زندگی فکری‌اش همواره ردپای جستجوی وحدت آشکار است از وحدت‌ زیبای هنری در یونان تا وحدت مورد نظر خودش که وحدتی عقلی، نظرورزانه، فلسفی، مطلق و با‌واسطه است. وحدتی که بجای حذف دیگری یا جذب آن، با قبول و برسمیت شناسی دیگری در یک کلیت منسجم واحد به حفظ و رفع تکثرات و تفاوتها تلاش می‌کند. وحدتی که در آن، تفاوتها و دوگانگی‌ها از بین نمی‌روند بلکه بعنوان مؤلفه‌های ضروری و اجتناب‌ناپذیر حفظ می‌شوند . وحدتی که نه حاصل شهودِ بی‌واسطه بلکه محصول و نتیجۀ گذر از مراحل وگذرگاههای مختلف و یک امر بین‌الاذهانی است. برای هگل، نه اتمیسم و فردگرایی‌های افراطی در جهان مدرن مطلوب است که گسیختگی به بار می‌آورد نه وحدت‌گرایی‌های صرفِ عارفانه و انتزاعی که همه تفاوتها را در دیگ ذوب، محو و نابود می‌کند، بلکه وحدت وکلیتی که در آن همۀ تمایزات و تفاوتها حفظ می‌شوند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

کوندرا: عمل همچون مسألۀ رمان (خوانش آرنتی از رویکرد کوندرا به تاریخ رمان)

عارف دانیالی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 بهمن 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49132.3064

چکیده

یکی از دغدغه‌های محوری هانا آرنت، مسألۀ ناممکن‌شدن عمل در جامعۀ بوروکراتیک مدرن است؛ میلان کوندرا نیز مسألۀ بنیادین رمان را عمل می‌داند. مقالۀ حاضر می‌کوشد خویشاوندی میان رویکرد آرنت و کوندرا را با ... بیشتر یکی از دغدغه‌های محوری هانا آرنت، مسألۀ ناممکن‌شدن عمل در جامعۀ بوروکراتیک مدرن است؛ میلان کوندرا نیز مسألۀ بنیادین رمان را عمل می‌داند. مقالۀ حاضر می‌کوشد خویشاوندی میان رویکرد آرنت و کوندرا را با ارجاع به رمان‌های مهم نشان دهد؛ بررسیِ تاریخ رمان از سروانتس به فلوبر و پروست تا کافکا نمونه‌های دقیقی عرضه می‌کنند؛ عبور از جهان حماسی به جهانِ رمان، گذر از عرصۀ کنش‌مندی و حرکت به حوزۀ بی‌عملی و انفعال است. سرانجام، ماجرا به دستور تقلیل یافت. دُن‌کیشوت، برخلاف قهرمان هومری، پهلوانی است که مدام در تحقق نقشه‌هایش شکست می‌خورد. این سرخوردگی از عمل موجب می‌شود که شخصیتِ رمان فلوبر(مادام بُواری) به جهان درون پناه ببرد و از کنش‌ورزی در جهان بیرون عقب بنشیند. بوروکراتیزه‌شدنِ زندگی، شخصیت‌های رمان‌های کافکا را به زیر سیطرۀ نیروهای غیرشخصی و بی‌نام درآورده، تماس فرد با واقعیت را ناممکن کرده است. رمان‌های کافکا مصادیقی هستند از ناممکن شدنِ عمل در جامعۀ بوروکراتیک. این جهان تراژیک نیست، آیرونیک است. نتیجه آنکه از دید آرنت و کوندرا، در چنین جهانی، عمل فقط همچون شاعرانگی می‌تواند پدیدار شود؛ نه شعر تغزّلی که رمانتیک‌ها برای گریز از واقعیت بدان پناه می‌بردند، بلکه شعری که سوررئالیست‌ها از آن سخن می‌گفتند: شعر همچون غافلگیری دایمی، تلاقی‌های پیش‌بینی‌ناپذیر و گسست در پیرنگِ مسلط.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

ریشه‌های یونانی و یونانی مآبی زیبایی شناسی دیونوسیوس مجعول

سید محسن موسوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 بهمن 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.46755.2883

چکیده

این نوشتار به بررسی منابع یونانی-یونانی‌مآبی دیونوسیوس در باب زیبایی می‌پردازد و هدف آن روشن ساختن میزان تأثیرپذیری زیبایی‌شناسی دیونوسیوس از فلسفة افلاطون، ارسطو،‌ فلوطین و پروکلوس است و سعی می‌شود؛ ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

براهین اتحاد عاقل و معقول در فلسفه‌ی افلاطون

علی اولنج؛ سعید بینای مطلق؛ علی کرباسی زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49399.3078

چکیده

اتحاد عاقل و معقول آموزه‌ای است که بیان صورت نهایی فلسفی خود را در فلسفه‌ی ملاصدرا بازیافته است. اما این اصل به بیان خودِ ملاصدرا و به شهادت متون فلسفی، ریشه در سنت فلسفی یونان باستان دارد. به عنوان نمونه ... بیشتر اتحاد عاقل و معقول آموزه‌ای است که بیان صورت نهایی فلسفی خود را در فلسفه‌ی ملاصدرا بازیافته است. اما این اصل به بیان خودِ ملاصدرا و به شهادت متون فلسفی، ریشه در سنت فلسفی یونان باستان دارد. به عنوان نمونه اصل اتحاد عاقل و معقول را می‌توان نزد افلاطون، ارسطو و حتی پارمنیدس بازشناخت. انئادهای افلوطین سرشار از مباحث مرتبط با اتحاد عاقل و معقول و تبیین و کاربرد این اصل مهم فلسفی هستند. ادبیات پژوهشی در خصوص پیشینه‌ی یونانی این نظریه هم‌اکنون بسیار فقیر است. از آنجا که بررسی سیر تحول تاریخی ایده‌های فلسفی نقشی مهم در تعمیق شناخت فلسفی و روشن ساختن نسبت‌های درونی میان نحله‌های فلسفی دارد، این مقاله تلاش می‌کند تا مساهمتی در جهت بررسی سیر تطور این اندیشه‌ی مهم فلسفی باشد و گام نخست در این راستا، مبرهن ساختن وجود چنین اندیشه‌ای نزد متفکران پیشین، و در این مورد خاص افلاطون، است. بنابراین ابتدا با واکاوی متون مکتوب افلاطون‏، دلایل و براهین وی بر این اصل مورد بررسی قرار می‌گیرند و پس از به دست‌دادن صورت‌بندی کلی وی از این اصل، به بررسی این مسئله پرداخته می‌شود که پذیرش یا عدم پذیرش اتحاد عاقل و معقول چگونه تفاوت‌های مهم و معناداری در تفسیر و فهم فلسفه‌ی افلاطون و نیز دست‌یابی به فهمی کامل‌تر از نسبت فلسفه‌ی وی با فلسفه‌ی ارسطو و فلسفه‌ی اسلامی ایجاد خواهد کرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

افلاطون در آستانۀ دورانِ مدرن: پدرانِ افلاطون‌پژوهیِ مدرن از فیچینوُ تا ماربورگی‌ها

حنیف امین بیدختی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49067.3066

چکیده

گرچه افلاطون همواره در تاریخِ فلسفه محترم بوده، روندِ کلّیِ فلسفه تا ابتدای دورانِ مدرن ارسطویی است. حتی نوافلاطونیان نیز، به استثنای فلوطین، کمابیش به شیوه‌ی ارسطویی می‌نوشتند و نوشته‌های او را بیش ... بیشتر گرچه افلاطون همواره در تاریخِ فلسفه محترم بوده، روندِ کلّیِ فلسفه تا ابتدای دورانِ مدرن ارسطویی است. حتی نوافلاطونیان نیز، به استثنای فلوطین، کمابیش به شیوه‌ی ارسطویی می‌نوشتند و نوشته‌های او را بیش از افلاطون تفسیر کرده اند. میزانِ اطلاعِ فیلسوفان از افلاطونِ اصیل یا تاریخی نیز بسیار اندک بود؛ نه تنها نوشته‌های افلاطون از گذرگاهِ نوافلاطونیان به ایشان رسیده، و از اینها هم ترجمه‌های کمی در دسترس بود، که حتی شیوه‌ی فهمِ افلاطون نیز نوافلاطونی بود. فیچینوِ نخستین کسی بود که در دورانِ رنسانس برای احیای افلاطون کوشید. با این حال کوششِ او اثرِ تفسیری چندانی نداشت. احیای واقعیِ افلاطون در قرنِ هژدهم و آلمان رخ داد. درباره‌ی این نوزایی اطلاعِ چندانی در زبانِ فارسی وجود ندارد، تنها ممکن است بدانیم که شلایرماخر نیز از کسانی بود که به ترجمه‌ی افلاطون دست زدند. امّا اینکه از فیچینو تا شلایرماخر چه بر سرِ افلاطون‌پژوهی آمد دانسته نیست. حتّی آگاهیِ اندکی در دست است درباره‌ی جایگاهِ واقعیِ شلایرماخر در افلاطون‌پژوهی و اینکه چه فرآیندی به افلاطونِ شلایرماخر انجامید. مقاله‌ی حاضر به موضوعِ افلاطون‌پژوهی تا دورانِ افلاطون‌شناسانِ رمانتیک می‌پردازد. با عزیمت از این برداشت که اندیشه‌های نابِ فلسفی در خلاء زاده نمی‌شوند، بلکه مرهونِ زمانه‌ی خود اند، می‌کوشیم به بررسیِ نخستین آغازگاه‌های افلاطون‌پژوهی بپردازیم؛ به کسانی که میراثِ مساعی‌شان سنگِ بنایِ افلاطون‌پژوهیِ مدرن شد. درینجا سیرِ افلاطون‌پژوهی تا روزگارِ رمانتیک‌ها را بررسی خواهیم کرد و می‌کوشیم ببینیم چه چیزهایی تفسیرِ مدرن‌ها یا مدرن‌های متقدّم را از تفسیرهای سنّتی متمایز کرده است و چه عزیمت‌گاه‌هایی شکل‌دهنده‌ی افلاطون‌پژوهیِ مدرن بوده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

اهمیت تناسب در هنر معماری وموسیقی با تمرکز بر اندیشه افلاطون

فتانه جلال کمالی؛ حسین اردلانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 اسفند 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49888.3109

چکیده

وجود ریتم ، هارمونی و تقارن در معماری و موسیقی به ما نشان می دهد، این دو هنردارای اشتراکات زیادی هستند. بناهای بجا مانده از دوران باستان تا بناهایی که امروزه وجود دارند؛ بیانگر پیوندی مفهومی میان موسیقی ... بیشتر وجود ریتم ، هارمونی و تقارن در معماری و موسیقی به ما نشان می دهد، این دو هنردارای اشتراکات زیادی هستند. بناهای بجا مانده از دوران باستان تا بناهایی که امروزه وجود دارند؛ بیانگر پیوندی مفهومی میان موسیقی ومعماری هستند و می توان گفت در هر برهه ای از زمان هر دو هنر، پیام آور مفاهیمی واحد بوده اند . این ارتباط تا اندازه‌ای است که بعضاّ از معماری بعنوان موسیقی منجمد یاد کرده‌اند. این پیوندها دارای ارتباطات و نقاط اشتراکی می باشند که این وجوه تشابه و اشتراکات در این رده ها قابل تعریف و دسته بندی است .کالبدی ،بصری ، مفهومی ، شناخت شناسی ، عملکردی ، زیباشناختی ، ساختاری ،فرهنگی ، زمینه ای ... هدف ازاین پژوهش یافتن ارتباط بین دیدگاه های افلاطون و مشترکات زیباشناختی موسیقی و معماری است. پرسش اصلی پژوهش :آیا می توان با توجه به دیدگاه های افلاطون مشترکاتی بین معماری و موسیقی یافت. پاسخگویی به پرسش نمی تواند به منزله یک فرضیه بدیع مطرح باشد . این پژوهش به روش تحلیلی توصیفی صورت پذیرفته است . نسبی بودن نظریات و اختلاف آراء، از بزرگترین موانع و محدودیت های این پژوهش بشمار می رود .نتایج این پژوهش نشان می‌دهد رعایت تناسباتی مشترک که مستلزم زیبایی در هنرها و زیبایی و معنویت در هنرهای مذهبی و به خصوص معماری مذهبی می‌باشد. الزامی و متداول بوده و هست و این تناسبات در موسیقی به هارمونی و زیبایی شنوایی منجر می‌شود و در معماری به تناسبات ماندگار و سودمند و الهی منجر می‌شود

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

جایگاه دیگری بزرگِ لکان و چگونگی شکل‌گیری سوژه در متن‌هایی برای هیچ اثر بکت

ابراهیم کنعانی؛ اکرم صفی خانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 اسفند 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50113.3115

چکیده

پژوهش پیش‌روی می‌کوشد با کاربست نظریۀ ژَک لَکان متفکر و روانکاو فرانسوی، به نحوۀ شکل‌گیری سوژه در «دیگریِ بزرگ» با توجه به اثر متن‌هایی برای هیچ نوشتۀ ساموئل بکت بپردازد. سوژۀ مدِّ نظر لکان، ... بیشتر پژوهش پیش‌روی می‌کوشد با کاربست نظریۀ ژَک لَکان متفکر و روانکاو فرانسوی، به نحوۀ شکل‌گیری سوژه در «دیگریِ بزرگ» با توجه به اثر متن‌هایی برای هیچ نوشتۀ ساموئل بکت بپردازد. سوژۀ مدِّ نظر لکان، خط‌خورده، چندپاره، منقسم و به‌مثابۀ سوژۀ فقدان است که به هویت یکپارچه و ثابت تن نمی‌دهد. برپایۀ این، پرسش اصلی نوشتار حاضر تبیین ناتوانی سوژه در پیدا کردن کلیت و تمامیت هویت خود می‌باشد. هدف اصلی این مقاله، بررسی نحوۀ شکل‌گیری سوژه در«دیگریِ بزرگ» و تبیین چگونگی رخنه‌کردن زبانِ «دیگری» در «من» است. بدین جهت ابتدا مفاهیم کلیدی از قبیل: ناخودآگاه، دیگری، سوژۀ بیان و بیانگر را ارائه دادیم؛ سپس با روش توصیفی- تحلیلی و با نمونه‌کاوی، متن را تحلیل و بررسی کردیم. یافته‌های مطالعۀ حاضر در متن‌هایی برای هیچ نشان می‌دهد که «دیگریِ بزرگ» به‌منزلۀ «زبان» در گفتمان حضور می‌یابد و با نقش‌آفرینی، سبب تغییر وضعیت و انقسام سوژه می‌شود که این انشقاق و دو‌پارگی، خود را در گزاره‌هایی خودآگاه و ناخودآگاه آشکار می‌سازد؛ همچنین «دیگری بزرگ» با زنجیره‌ای از دال‌های زبانی بر سوژه چیره می‌شود که اختیار و ارادۀ سخن را از او گرفته و همین امر منجر می‌شود به اینکه راویِ اثر مذکور به شکل راویِ روان‌گسیخته، هذیانی و زبان‌پریش در متن ظاهر شود و روایتی فاقد انسجام را تولید کند. درواقع، با این بررسی می‌توان شیوه‌های بازنمایی سوژه در ارتباط با دیگری و چگونگی مواجه‌شدن با مقولۀ هویت را در متن مورد بحث تبیین کرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بازشناسی عرصۀ دیگر وجود در معماری درونگرای ایرانی با تأکید برپدیدار آیینه در فلسفۀ سهروردی

مریم اکبری؛ رضا بهبهانی؛ هما ایرانی بهبهانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50550.3136

چکیده

توجه بیش از حد به قدرت لایزال استدال و بی‌توجهی به فضاهای نهفته ذهنی، بحرانهای ناشی از گسست بین انسان معاصر و محیط مصنوع را ایجاد نموده است. بر این اساس بازشناسی ریشه‌های پیوستگی ذهن و عین در عرصه‌های ... بیشتر توجه بیش از حد به قدرت لایزال استدال و بی‌توجهی به فضاهای نهفته ذهنی، بحرانهای ناشی از گسست بین انسان معاصر و محیط مصنوع را ایجاد نموده است. بر این اساس بازشناسی ریشه‌های پیوستگی ذهن و عین در عرصه‌های معماری گذشته اهمیت می‌یابد. این پژوهش با هدف شناخت عرصۀ عرفانی در معماری درونگرای ایرانی به مکاشفۀ عرصۀ دیگری در فراسوی آیینه وجود می‌پردازد. بدین منظور مبانی نظری پژوهش به صورت خاص بر جایگاه پدیدار آیینه در فلسفۀ اشراق و نقش آن در معماری درونگرای ایرانی تاکید دارد. پرسش اصلی پژوهش به چگونگی پدیدار شدن ماهیت فضا در معماری می‌پردازد. روش کیفی این پژوهش شناخت شناسی مبتنی بر دیدگاه فلسفی تفسیرگرایانه بوده که با بهره‌گیری از راهبرد استدلال منطقی در پی شناخت واقعیت درونی فضا-مکان است. نتایج این پژوهش بیان می‌کند که انکشاف وجه دیگر چیزها و بازشناسی عرصه فراسوی آیینه با گذار از شیوه‌های نگاه درون و برون در عرصه‌های معماری درونگرای ایران میسر می‌شود. در این گذار «رویارویی ذهن و عین»، منجر به «دگرگونی معنوی و درونی فرد» شده و به «عرصۀ دیگری به نام دنیای عرفان» موجودیت می‌بخشد. بر این اساس سلسله مراتب حضور در فضای معماری درونگرا با فلسفۀ سهروردی انطباق یافته و فرد با گذار از هفت مرحلۀ؛ محنت جدایی از برون، وصال به درون، بیداری، حیرت، فنا و غوطه وری در عمق هزارتو، بازگشت و انکشاف یک پدیدار آیینه، به عرصۀ دیگر وجود هدایت می‌شود. در نهایتِ این مسیر، عرصۀ عرفان در فضاهای درونی معماری پدیدار خواهد شد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

واکاوی رویکرد پساپدیدارشناسی در آموزش مجازی و استلزامات آن برای نظام آموزشی

حمید احمدی هدایت؛ محسن فرمهینی فراهانی؛ سعید ضرغامی همراه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49801.3104

چکیده

هدف از این پژوهش، واکاوی رویکرد پساپدیدارشناسی در آموزش مجازی و استلزامات آن برای نظام آموزشی می‌باشد. برای دستیابی به این هدف از روش های تحلیلی و استنتاجی بهره گرفته شده است. گسترش روزافزون فناوری اطلاعات ... بیشتر هدف از این پژوهش، واکاوی رویکرد پساپدیدارشناسی در آموزش مجازی و استلزامات آن برای نظام آموزشی می‌باشد. برای دستیابی به این هدف از روش های تحلیلی و استنتاجی بهره گرفته شده است. گسترش روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام آموزش و پرورش؛ و از سوی دیگر افزایش انبوه متقاضیان آموزش، چالش‌هایی از جمله برتری آموزش مجازی در برابر آموزش حضوری را به دنبال داشته و باعث ایجاد دگرگونی‌هایی در آموزش و شیوه‌های آن شده است. یکی از جدیدترین نتایج دگرگونی‌های اخیر در این حیطه، آموزش مجازی است. نظام آموزشی به عنوان نهاد رسمی تعلیم و تربیت، نمی‌تواند از این تغییرات غافل باشد و باید در کنار نگاه فنی به گسترش فناوری‌های نوین به کنکاش فلسفی و نحوه دگرگونی ادراک و تجارب مربی و متربیان در هنگام بهره‌گیری از این فناوری‌های نوین بپردازد. پساپدیدارشناسی با تمرکز بر فناوری از رویکردهای امیدبخش کیفی برای شفاف‌سازی در این زمینه است. یافته های پژوهش نشان داد که هریک از مفاهیم پساپدیدارشناسانه از قبیل روابط فناورانه، چندگانگی، و شفافیت در آموزش مجازی استلزاماتی برای نظام آموزشی دارد. در نتیجه توجه همزمان به هر دو رویکرد مهندسی و علوم انسانی در طراحی محیط‌های آموزش مجازی از موارد ضروری در نظام آموزشی است. این پژوهش تلاشی در زمینه رویکرد علوم‌انسانی به فناوری‌های نوین در کنار گسترش کمی و فنی آن است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

نظام فلسفی پساکرونا از دریچه‏ ی تقابل رئالیسم، لیبرالیسم و تئوری انتقادی؛ سناریوهای محکوم، پلتفرم و هریت

حمید احمدی نژاد؛ ارسلان قربانی شیخ نشین

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50567.3139

چکیده

نظریه‏ ها با دلالت‏های فلسفی و مبتنی بر ظرفیت‏های هستی‏ شناسی، معرفت ‏شناسی و روش‏ شناختی خود می‏توانند در مسیر پر پیچ ‏وخم آینده ‏پژوهی جعبه ‏ابزاری مناسب برای پژوهشگر باشند. باتوجه ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

چگونگی نسبت میان مفهوم «وجود» و معنای «خدا» در رسائل کلامی بوئثیوس

سیّده فاطمه نورانی خطیبانی؛ مریم سالم

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.48649.3025

چکیده

مسئلۀ اصلی این پژوهش پی‌بردن به چگونگی نسبت میان مفهوم «وجود» و معنای «خدا» در رسائل کلامی بوئثیوس است. بدین منظور چهار مسئله به روش تحلیلی-توصیفی در رسائل کلامی مورد واکاوی قرار می-گیرند: ... بیشتر مسئلۀ اصلی این پژوهش پی‌بردن به چگونگی نسبت میان مفهوم «وجود» و معنای «خدا» در رسائل کلامی بوئثیوس است. بدین منظور چهار مسئله به روش تحلیلی-توصیفی در رسائل کلامی مورد واکاوی قرار می-گیرند: 1. چرا بوئثیوس بحث وجودشناسی را در رسائل کلامی مطرح کرد و هدف او از بیان تمایز بین «وجود» و «آنچه هست» در این رسائل با ماهیّتی کاملا مسیحی و الهیّاتی چه بود. 2. تأثیر بحث مزبور در تبیین تعالی‌ خداوند به واسطۀ سه صفت «ثبوت»، «کمال» و «خیر‌بودن» وجود؛ 3. تأثیر این بحث در «خالق بودن» خداوند؛ 4. تأثیر آن در «واحدبودن» خداوند. بررسی این موارد مؤدی به این نتیجه شد که بوئثیوس با تمایز قائل‌شدن بین «وجود» و «آنچه هست»، خداوند را موجود بسیطی می‌داند که وجود و «آنچه هست» در او یکی است، بنابراین وجود برای او ضروری است.کمال خدا نیز به سبب بساطت ذات او است؛ چون او ذات و جوهر خویش است، بنابراین هر کمیّت و کیفیّتی که بر خداوند اطلاق شود حمل جوهری خواهد بود. بوئثیوس بساطت خداوند را از نظر اصالت وجود و فعل توضیح می‌دهد و وجود خدا را مساوی با خودِ خیر می‌گیرد، امّا مخلوقات که بسیط نیستند، به غیر از خیربودن چیز دیگری هم هستند. خالق و مخلوق تفاوت جوهری دارند و حضور جامع او ورای دو مقولۀ مکان و زمان به جوهر خداوند برمی-گردد. بوئثیوس با تفکیک عدد انتزاعی از عدد عینی معتقد است تثلیث موجب کثرت نمی‌شود، چون در خدا هیچ تفاوت ماهوی وجود ندارد و او چیزی جز ذات خودش نیست.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

اوصاف عقل‌گرایی اعتدالی و انتقادی نظام باورهای دینی

قدرت الله قربانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50841.3156

چکیده

عقل‌گرایی اعتدالی و انتقادی، رویکرد جایگزینِ مناسبی به جای دو رویکرد ایمان‌گرایی و عقل‌گرایی حداکثری است، زیرا تلاش دارد تا از معایب آنها مصون بوده، واجد مزایای خاص خود باشد. اعتدالی بودن آن به این ... بیشتر عقل‌گرایی اعتدالی و انتقادی، رویکرد جایگزینِ مناسبی به جای دو رویکرد ایمان‌گرایی و عقل‌گرایی حداکثری است، زیرا تلاش دارد تا از معایب آنها مصون بوده، واجد مزایای خاص خود باشد. اعتدالی بودن آن به این معناست که در توانِ شناخت و سنجش‌گری عقل افراط نمی‌کند، بلکه می‌پذیرد که عقل محدودیت‌هایی دارد. انتقادی بودن آن به این معناست که عقل، خود، انتقاد کننده خویش است و با اجتناب از جزم‌باوری، با سنجش و نقادی مداوم خود در تکامل تاریخی خود هر روز تقرب بیشتری به حقیقت می‌یابد. این رویکرد هم بر توامندی عقل بعنوان مبنا، محور، معیار و ابزار کسب و ارزیابی نظام اعتقادات دینی تاکید دارد، و هم اصالتا بر تقدم هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه آن بر وحی و نقل تاکید دارد؛ طوری که حجیت بخشی به نصوص دینی و شناخت اولیه و کلی آموزه‌های بنیادی دین، صرفا بر عهده عقل است. این رویکرد، همچنین نگاه متواضعانه‌ای درباره محدودیت‌های عقل دارد، یعنی خود عقل تصدیق می‌کند که شناخت و ارزیابی همه قلمروها و زوایای پنهان دین بر عهده او نیست. عقل‌گرایی اعتدالی و انتقادی، علاوه براین، بر ضرورت و اهمیت خودانتقادگری، تکامل مداوم، تنوع و تکثر در عقلانیت، انسجام پذیری نظام باورهای دینی، تنوع ابعاد و زبان دین و لزوم تنوع عقلانیت‌های ناظربه آنها نیز توجه خاص دارد. در این مقاله، ضمن بررسی فهم‌های مختلف از عقل‌گرایی اعتدالی و انتقادی، اوصاف مختلف این رویکرد با نظر به توان‌مندی‌ها و محدودیت‌های عقل و نگرش‌های جدید نسبت به آن، مورد تحلیل قرار می‌گیرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

نقد و بررسی روش نگرش فرمالیستی به هنر

شیدا نصیری؛ مرضیه پیراوی ونک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.48966.3051

چکیده

هنگامی که ایمانوئل کانت در دقیقه سوم نقد قوه حکم از امر زیبا به مثابه امری که صورت و فرم آن از غایت‌مندی بدون غایت برخوردار باشد بحث نمود، راه برای طرح نظریات متعددی در قلمرو هنر گشوده شد. یکی از این نظریات ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

مطالعه قیاس ارسطویی با نگاهی به رویکردهای استلزامی و استنتاجی

حمیده بهمن پور؛ مرتضی حاج حسینی؛ غلامرضا زکیانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50808.3153

چکیده

منطق ارسطو، قدیمی‌ترین ساختار نظام‌مند استدلالی، همواره در کانون توجه بوده است. پیرامون قیاس و رابطه فی‌مابین مقدمات و نتیجه بیش از سایر موضوعات در طول قرن‌ها بحث و جدل شکل گرفته است. در قرن بیستم پس ... بیشتر منطق ارسطو، قدیمی‌ترین ساختار نظام‌مند استدلالی، همواره در کانون توجه بوده است. پیرامون قیاس و رابطه فی‌مابین مقدمات و نتیجه بیش از سایر موضوعات در طول قرن‌ها بحث و جدل شکل گرفته است. در قرن بیستم پس از گسترش منطق کلاسیک، مجالی دست داد تا قیاس و به ویژه رابطه‌ی بین مقدمات و نتیجه با دقت نظر بیشتری در چهارچوب مبانی منطق جدید مورد ارزیابی قرار گیرند. در نیمه قرن بیستم ژان لوکاسیاویچ تقریر شرطی-استلزامی از قیاس را در چهارچوب نظام اصل موضوعی ارائه کرد. بنا بر نظر لوکاسیاویچ بهترین تبین از قیاس، تعبیر آن به تک گزاره‌ای شرطی متشکل از دو مقدمه عطف شده در جایگاه مقدم و نتیجه در جایگاه تالی است. بیست سال بعد، تیموتی اسمایلی و جان کرکوران مستقل از یکدیگر به نقد دیدگاه لوکاسیاویچ پرداختند. بنا بر نظر این دو منطق‌دان قیاس استنتاج است و می‌بایست در چهارچوب نظام استنتاجی و به ویژه استنتاج طبیعی ارزیابی شود. در دهه هشتاد، پل ثام، تبین سومی از قیاس به نام استلزام سه‌تایی را معرفی کرد.. بنا بر نظر ثام قیاس گزاره‌ای شرطی بدون مقدم عطفی است. در این مقاله سعی بر آن است پس از معرفی اجمالی هر یک از سه نظریه، به بررسی تلقی استلزامی و استنتاجی و نسبت بین این دو رویکرد با قیاس ارسطویی پرداخته شود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

احتمالِ وجودِ عالمِ پس از مرگ و آموزه‌ی ثواب و عقاب اَعمال در حیاتِ اُخروی در فلسفه‌ی دیوید هیوم

فریده لازمی؛ مسعود امید؛ مجید صدرمجلس

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.48947.3049

چکیده

در حوزه‌ی فلسفه‌ی دین، مسئله‌ی وجودِ عالمِ پس از مرگ و آموزه‌ی ثواب و عقابِ اَعمال در حیاتِ اُخروی یکی از مسائل مهّم و غامضی است که متألهان و فیلسوفان دین را به ارائه‌ی دیدگاه‌های نابرابر و متناقض ... بیشتر در حوزه‌ی فلسفه‌ی دین، مسئله‌ی وجودِ عالمِ پس از مرگ و آموزه‌ی ثواب و عقابِ اَعمال در حیاتِ اُخروی یکی از مسائل مهّم و غامضی است که متألهان و فیلسوفان دین را به ارائه‌ی دیدگاه‌های نابرابر و متناقض درباب آن واداشته است. در این میان، به‌رغم آوازه‌ی پُرمایه‌ی دیوید هیوم به‌عنوان یکی از خطیرترین منتقدان فلسفی دین، متأسفانه در دهه‌های اخیر اهمیّت غیردینی دیدگاه-های این فیلسوف، به‌ویژه درباب مسئله‌ی استقراء و استدلال احتمالی، توجّه و کارمایه‌ی هیوم‌پژوهان را به خود جلب نکرده است. مقاله‌ی حاضر، در پِی آن است تا برمبنای تحقیقی روش‌مند، ضمنِ نمایان‌ساختن ارتباط بین مسئله‌ی استقراء و استدلال احتمالی با مسئله‌ی باور به وضعیّت آتی و آموزه‌ی ثواب و عقاب آتی اَعمال در فلسفه‌ی دین دیوید هیوم نشان ‌دهد که هدف اصلی تحلیل-های انتقادی این فیلسوف از اعتبار و اهمیّت عملی استدلال‌های استقرائی دینی، با تهیّه‌ی تبیینی از بنیان‌های استدلال احتمالی، ردّ اهداف اصلی مدافعان اثرگذار ارتدوکسی است. هدف مدافعان ارتدوکسی این بود که بر اساس تجربیّات ما از این دنیا نشان دهند که آدمی در وضعیّت آتی؛ یعنی در آخرت، ثواب و عقاب اَعمال خود را خواهد دید و احتیاط ایجاب می‌کند که ما سلوک خود را در این زندگی باتوجّه به انتظارات‌اِمان از سعادت و شقاوت در زندگی بعدی هدایّت کنیم.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

فروکاهش‌گرایی یا نوخاسته‌گرایی؟

احمد عبادی؛ محمدمهدی عموسلطانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49598.3093

چکیده

هدف علم، تبیین واقعیت و جهان است و هدف فلسفه نیز هستی‌شناسی. دیدگاه‌های فلسفی بر نظریات علمی و نظریات علمی بر نحوه جهان‌بینی و هستی‌شناسی تأثیر مستقیم داشته است. از طرفی جریان نوخاسته‌ی نوخاسته‌گرایی ... بیشتر هدف علم، تبیین واقعیت و جهان است و هدف فلسفه نیز هستی‌شناسی. دیدگاه‌های فلسفی بر نظریات علمی و نظریات علمی بر نحوه جهان‌بینی و هستی‌شناسی تأثیر مستقیم داشته است. از طرفی جریان نوخاسته‌ی نوخاسته‌گرایی در تقابل با فروکاهش‌گرایی در اواخر قرن بیستم باز رویش یافت. صحت‌سنجی فلسفی و تحلیلی این دو دیدگاهِ ظاهراً متقابل موجب ارتقای سطح روش‌ها و رویکردهای علمی و نیز نظریات فلسفی خصوصاً در فلسفه‌های مضافی چون فلسفه دین، فلسفه روانشناسی و فلسفه جامعه‌شناسی می‌شود. روش فروکاهش‌گرایی تلاش می‌کند هماهنگ با وحدت هستی، وحدت علوم را محقق سازد، نظریه‌های زائد علوم را حذف کند و با انسجام نظریات، امکان توجیه قوی‌تری را فراهم سازد. در طرف مقابل، جریان نوخاسته‌گرا کثرت سلسله مراتبیِ موجودات عالم را مستلزم طبقه‌بندی علوم می‌داند. هر سطح و طبقه‌ای قوانین و مفاهیم غیرقابل فروکاهشی دارد. فروکاهش‌گرایی در تبیین کثرت حقایق وجودی فروکاهش‌ناپذیر فرومی‌ماند؛ اما نوخاسته‌گرایی با چهارچوب نظری خود علاوه بر تبیین پیوستار و وحدت هستی، کثرت سلسله‌مراتبی واقعیت را نیز تبیین می‌کند. فروکاهش صرفاً گامی ضروری برای فهم و کشف علیت پایین به بالا، به‌عنوان یکی از مفاهیم نظری نوخاسته‌گرایی، مورداستفاده قرار می‌گیرد و تا حدودی علت ارتباط لایه‌های وجودی را تبیین می‌کند. ولی راهبردی موفق در شناخت و تبیین لایه‌های متکثر وجود و طبقات علوم نیست. فروکاهش‌گرایی با نگاه پیشینی به واقعیت، مبتلا به داوری و ترجیح فردی می‌شود ولی در نوخاسته‌گرایی، واقعیت و هستی‌شناسی است که به روش‌شناسی و معرفت‌شناسی تعین و تشخص می‌دهد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

آگامبن و دیرینه‌شناسی فلسفی

حمیدرضا محبوبی آرانی؛ عباس جمالی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.48852.3055

چکیده

جورجو آگامبن فیلسوفی است که به دلیل تحلیل‌های متفاوتش، مخصوصا از پدیدههای تاریخی‌‌_سیاسی، در زمره‌ی فیلسوفان مناقشه‌برانگیز قرار گرفته است. به نظر می‌رسد که بسیاری از انتقاداتی که بر او وارد شده ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

واکاوی بنیان‌های فلسفی «دیزاین» به‌مثابه‌ی کنش تکنولوژیکی به کمک معانی مستتر در مفهوم بینامتنی «تخنه»

سید علی فارغ؛ یاسمن حاجیان فروشانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.48107.2990

چکیده

کنش دیزاین به‌زعم بسیاری از نظریه‌پردازان حوزه این دانش، بسیار مبهم است؛ به‌گونه‌ای که همین ابهام در ماهیت و معنا، چالش‌های فلسفی متعددی را متوجه دانش این مقوله نموده است. ازآنجایی‌که در غیاب فهم ... بیشتر کنش دیزاین به‌زعم بسیاری از نظریه‌پردازان حوزه این دانش، بسیار مبهم است؛ به‌گونه‌ای که همین ابهام در ماهیت و معنا، چالش‌های فلسفی متعددی را متوجه دانش این مقوله نموده است. ازآنجایی‌که در غیاب فهم کارکرد بنیان‌های فلسفی هر حوزه از دانش، تحقق صورت مناسب و کامل دانش‌پژوهی در آن ممکن نیست، تعمیق شناخت نسبت به دانش دیزاین همواره دغدغه ارباب نظر در باب حکمت عملی بوده و پژوهش‌های علمی و نظام‌مند پیرامون آن در طی سه نسل ترمینولوژی صورت پذیرفته است؛ این در حالی است که همچنان تکاپوهای شناختی این حوزه ادامه دارد. پژوهش بنیادی حاضر منطبق با آخرین جریان‌های پژوهشی که در تلاش برای شناخت دیزاین هستند؛ در راستای فهم زیربنای فلسفه‌ی دیزاین، آن را متعلق به مسائلی از حوزه فلسفه تکنولوژی تلقی می‌کند و در نظر دارد با روشی توصیفی- تحلیلی به تشریح شناخت کنش دیزاین به‌مثابه شناختِ کنش تکنولوژیکی در مقابل کنش علمی بپردازد، سپس تحلیل ژرف اندیشانه پیرامون مفهومِ چندبعدی تخنه-به‌عنوان ریشه واژه تکنولوژی- در طول تکوین و قبل از دگرگونی‌های بنیادین را در دستور کار خود قرار دهد. پژوهش حاضر با طرح بحثی طراحی پژوهانه، به حوزه نظری پژوهش فلسفه دیزاین مربوط می‌شود و در توسعه بحث پیرامون چیستی دیزاین راهگشا خواهد بود. از نتایج پژوهش حاضر، شرح انطباق کنش دیزاین با کنش تکنولوژیکی و ارائه ساختار بنیان‌های فلسفی برای آن بر همین مبنا است؛ همچنین معرفی و واکاوی معانی مستتر در قلمرو مفهومی تخنه، باهدف بهره‌گیری از آن‌ها پیرامون نظریه‌پردازی در دو ساحت علم دیزاین و فلسفه دیزاین، از دستاوردهای دیگر مطالعه حاضر است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بازشناسی تئوری پنجره‌های شکسته در "سکونت‌" شهری مدرن‌؛ نشانه‌شناسی و نظریه‌پردازی داده بنیاد از فیلم"ایثار" آندری تارکوفسکی

محمدرضا پورمحمدی؛ فرهاد برندک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49260.3069

چکیده

مسئله اساسی پیش‌روی انسان شهرنشین امروز، زندگی در دنیایی نامتعادل و بیگانه است؛ دنیایی که بسیاری از بخش‌های آن خارج از حوزه اختیار و عمل او شکل می‌گیرد. از آنجایی که دنیای اجتماعی تا حد زیادی ذهنی است ... بیشتر مسئله اساسی پیش‌روی انسان شهرنشین امروز، زندگی در دنیایی نامتعادل و بیگانه است؛ دنیایی که بسیاری از بخش‌های آن خارج از حوزه اختیار و عمل او شکل می‌گیرد. از آنجایی که دنیای اجتماعی تا حد زیادی ذهنی است و ادراکات فردی نقش مهمی در شکل دادن به چگونگی مشاهده مردم از جهان پیرامون خود دارد، در پژوهش حاضر مسئله سکونت شهری مدرن مورد بازنمایی قرار می‌گیرد. ما پنجره‌های شکسته را به عنوان نقطه اساسی در این فهم مشترک از سکونت شهری مدرن و فیلم ایثار آندری تارکوفسکی را نمونه موردی این مطالعه قرار می‌دهیم. لذا سوال پژوهش این‌گونه مطرح می‌شود که بازنمایی سکونت شهری مدرن متاثر از تئوری پنجره‌های شکسته چگونه است؟ مطابق نتایج، پنجره‌های شکسته، برداشتی از گسست، آنومی و زیست‌ناپذیری در سکونت شهر مدرن را بازنمایی می‌‌کند که به عنوان "پدیده‌محوری" در کدگذاری مورد نظر است. پنجره‌های ‌شکسته‌ای که با مدرنیته حاصل شده و راهبرد پیشنهادی برای آن عینیت‌بخشی به حقیقت مطلق می‌باشد. خودآگاهی، شرایط زمینه‌ساز؛ و معنویت، شرایط مداخله‌گر در نظریه‌پردازی پیشنهادی قلمداد می‌شوند. گفتنی‌ست سکونت انسان یکی از مهم‌ترین اشکال سازمان‌دهی اجتماعی فضا بوده که اینجا «وحدت مکان‌مند جسم، ذهن و روح» بازتعریف می‌شود. آنچه به عنوان نقطه اشتراک بنیادین ایثار تارکوفسکی و پنجره‌های شکسته و سکونت شهری مدرن قابل طرح بوده این است که: عدم پیوند امر کلی (اینجا؛ جهان درونی/سوبژکتیو یا تاریخ‌مندی سکونت) با امر جزئی (جهان بیرونی/ابژکتیو یا سکونت صوری) موجب جزم‌گرایی (تشدید شرایط سکونت‌ناپذیری) می‌گردد. منظور از سکونت صوری، تمام قواعد سفت و سخت منجرشونده به زیست‌پذیری یکسان شهروندان است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

گذار از رویکرد کارکردگرا در فلسفه ذهن به رویکرد بدن‌مند

توحید هادی نژاد؛ مهدی بهنیافر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49508.3084

چکیده

رویکرد کارکردگرا رویکردی معیار در دهه‎های اخیر در فلسفه‌ی ذهن و علوم‎شناختی است، که با الهام از علوم کامپیوتر و در مقابل انتقادهای وارد بر نظریات پیشین شکل گرفت. طبق آن مغز سیستم پردازش‌گری است که ... بیشتر رویکرد کارکردگرا رویکردی معیار در دهه‎های اخیر در فلسفه‌ی ذهن و علوم‎شناختی است، که با الهام از علوم کامپیوتر و در مقابل انتقادهای وارد بر نظریات پیشین شکل گرفت. طبق آن مغز سیستم پردازش‌گری است که داده‎های حاصل از اشیاء را دریافت و به کمک مفاهیم پیشینیِ ذهن انسان اشیاء و رویدادها را در قالب نمادهایی با کارکرد بازنمایانه ترجمه و ذخیره میکند. این رویکرد از نظر برخی فلاسفه با مشکلاتی از جمله توجیه معناداری مفاهیم روبه‌روست و این مقاله با نگاهی تحلیلی می‌کوشد رویکرد بدن‌مند را به‌عنوان رویکردی جایگزین ناظر به حل این مشکلات ارائه کند. بدن‌مندی مشکلات حاصل از کارکردگرایی را نهفته در نگاه ماشین‎وار به بدن می‌داند. ذهن بدن‌مند سه جزء است: 1. سیستم «ادراکی-حرکتی» که به‌نوعی حضور مابه‌ازائی از اشیای خارجی را در ذهن معنادار می‌سازد. 2) سیستم «مفهوم‎سازی» که به متحد و مرتبط کردن اطلاعات حاصل از سیستم ادراکی-حرکتی می‎پردازد و نهایتاً 3) فرآیند «استعاره‎سازی». استعاره‎ها که حاصل سیستم مفهوم‎سازی هستند در زبان روزمره، فرازبان و مفاهیم ریاضی به وفور دیده می‎شوند. این سه، فرآیندهای شناختی ذهن ما و اغلب ناآگاهانه‌اند. بدن‌مندی یعنی ذهن تنها به مغز خلاصه نمی‎شود و هرگز نمی‎توان بدن انسان را صرفاً ماشینی فرمان‌بر و مغز را فرمانده و پردازش‌گر داده‎های ادراکی دانست و مفاهیم هم نه نمادهای بازنمای جهان بلکه شبیه‎سازهایی ذهنی از کیفیات حاصل از تعامل بدن با جهان هستند. انسان (با تمام جنبه‎های وجودی‎اش) موجودی در جهان است و به‌عنوان بخشی از جهان با پیرامون خود در تعامل است و هر معنایی در ذهن محصول همین تعامل است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

ارزشیابی بدون تخلف، در آموزش های آنلاین: با استناد به دو نظریه سطوح شناختی بنجامین بلوم و هرمنوتیک فلسفی هانس گئورگ گادامر

اسداله خدیوی؛ مسعود خنجرخانی؛ رسول رضایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 اردیبهشت 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51254.3181

چکیده

هدف پژوهش طراحی الگویی ارزشیابی تحصیلی بدون تخلف و در عین حال رشددهنده، با استناد به اندیشه هانس گئورگ گادامر و بنجامین بلوم است. این پژوهش از نوع پژوهش های کیفی است که با استناد به سطوح یادگیری بلوم، ... بیشتر هدف پژوهش طراحی الگویی ارزشیابی تحصیلی بدون تخلف و در عین حال رشددهنده، با استناد به اندیشه هانس گئورگ گادامر و بنجامین بلوم است. این پژوهش از نوع پژوهش های کیفی است که با استناد به سطوح یادگیری بلوم، و رخداد فهم در اندیشه گادامر، روشی ارائه دهد که هم رسالت آموزش را برآورد و در ایامی که آموزش بصورت آنلاین است، احتمال تخلف را کم نماید . در سطوح یادگیری مدنظر بلوم سطوح بالاتر(مثلا سطح ارزشیابی) هم طرح سئوال و هم پاسخ بدان بالاترین سطح تامل را می طلبد. در اندیشه گادامر نیز فهم بعنوان یک رخداد، صرفا به باز آفرینی محدود نشده و در اتفاقی بدیع در اثر تاملات تاملی فرد با غیر رخ می دهد. محقق با استناد به این دو نظریه و ترکیب سازوار ایندو نوعی از ارزشیابی را تعریف می کند که بالاترین حد تفکر و تامل و آفرینش رخ می دهد در این نگاه ارزشیابی تکنیکی برای رشد می باشد. الگو بدین صورت است که طراحی و پاسخ به سئوالات توسط خود فراگیر رخ می دهد و بخشی از امتیاز به طراحی سئوال اختصاص می یابد و به هر میزان سطح بالا و تاملی باشد امتیاز بالاتر ازین بخش دریافت می نماید. طرح سئوال سطح بالاتر نیاز تسلط طراح به محتوا و پیام متن دارد. با این اوصاف فراگیر ناگزیر از طرح اینگونه سئوالات است و در نهایت یافتن پاسخ بدانهاست. بنظر دراین حالت تخلف به حداقل رسیده و باز آفرینی جای خود را به تامل، آفرینش و مطالعه عمیق می دهد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

عقل در محدوده ی دین تنها از نگاه امام محمد غزالی

علی حسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 اردیبهشت 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50554.3137

چکیده

غزالی ضمن تأکید بر وجود ارتباط محکم بین عقل و دین بر این باور است که برخی از عقاید دینی نیازمند تأیید عقلی به معنای عقل نظری است، اما عقل را در درک عملی دین ناتوان دانسته است و دین را ارزشمندتر از عقل می ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

The relativity of the subject of truth in Badiou philosophy

زهرا سارا نمایندگی؛ علی فتح طاهری؛ علی نقیقی باقرشاهی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 اردیبهشت 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50398.3123

چکیده

Badiou introduces a concept of the subject that is different from previous philosophers. He connects the subject with the event and the truth and goes so far as to introduce the subject as part of the truth process. According to Badiou, not every human being is necessarily a subject, but in the face of an event and the acceptance of its occurrence, the person ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

درون‌ماندگاری فرّار است! نقدی بر خوانش نظریة زبان یلمزلف به‌مثابه نقد عقل محض زبانی

محمد امین شاکری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 اردیبهشت 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50430.3138

چکیده

مقالة حاضر نقدی است بر خوانش صفایی (۱۴۰۰) از گلوسم‌شناسی یلمزلف به‌مثابه «نقد عقل محض زبانی». صفایی در خوانش انتقادی خود از کتاب «تمهیدات»، با ارجاع به انگارة شناختی کانت و چند رویکرد دیگر، ... بیشتر مقالة حاضر نقدی است بر خوانش صفایی (۱۴۰۰) از گلوسم‌شناسی یلمزلف به‌مثابه «نقد عقل محض زبانی». صفایی در خوانش انتقادی خود از کتاب «تمهیدات»، با ارجاع به انگارة شناختی کانت و چند رویکرد دیگر، نظریة زبان یلمزلف را پیشینی، غیرتجربی، محض، عقل‌گرا و متعالی می‌داند. ما، پس از ارائة نکاتی دربارة نسبت «تمهیدات» با کلیت نظریة زبان و نیز اشاره‌ای به چند مسئله پیرامون ترجمة فارسی اثر، موارد اصلی نقد صفایی را با رجوع به گسترة وسیع‌تری از آثار یلمزلف مورد سنجش قرار می‌دهیم. با اتکا به انگارة معرفت‌شناختی کانتی، به این نتیجه می‌رسیم که معرفت این نظریه، برخلاف خوانش منتقد، «پسینی تحلیلی» است. با بررسی مسئلة «درون‌ماندگاری»، درمی‌یابیم که اطلاق صفات «حلولی» و «متعالی» به این نظریه نادرست است. در مورد «ساختار»، تصریح می‌کنیم که این نظریه «برساختی» است و در آن «ضرورت پیشینی» بر ساختار تحمیل نمی‌شود. در کل، ما نظریة یلمزلف را از حیث روش‌شناسی و معرفت‌شناسی تجربی، پسینی، استنتاجی، خود‌اندیش، برساختی، تجربه‌گرا و درون‌ماندگار توصیف می‌کنیم و نتیجتاً، قراردادن آن در زمرة نظریه‌های «عینیت‌گرا»ی مورد نقد لیکاف را منتفی می‌دانیم. سرانجام، با اشاره به امکان گفتگوی این نظریه با دیگر نظریه‌های زبانی (من‌جمله رویکردهای شناختی)، بر اهمیت امروزی آن در ساحت نظریه‌پردازی زبان تأکید می‌کنیم.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی پارادوکس اختیار انسان و تقدیر الهی در فلسفه ابن سینا

سمیه حیران؛ عباس احمدی سعدی؛ محمدعلی اخگر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51096.3167

چکیده

برخی تعارضاتِ فلسفی - کلامی در مبحث علم پیشین، اراده و قدرت خداوند با مسالة جبر و اختیار انسان همچنان مورد نزاع و گفتگوی شارحان و صاحب نظران است. بازخوانی و تحلیل آراء ابن سینا درباره تأثیر اراده انسان ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی نقش عمل در استکمال عقل نظری در آراء مشائیان (کندی، فارابی و ابن سینا)

محمداسلم رئیسی؛ مرتضی کشاورز؛ محمدعلی اخگر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51095.3166

چکیده

در این نوشتار آراء مشائیان نظیر کندی، فارابی و ابن سینا ذیل نقش عمل در استکمال عقل نظری با روش تحلیل منطقی بررسی می شود. اهمیت تحقیق به سببِ تبیین میان عمل و علم است که به نوعی ارتباط میان مابعدالطبیعه ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

رویکرد نظریه-برهانی به مفهوم پیامد منطقی، و نقد تارسکی به آن

حمید علایی نژاد؛ مرتضی حاج حسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50993.3160

چکیده

بنابر تعریف نظریه-برهانی از مفهوم پیامد منطقی، جملۀ X پیامد منطقی مجموعه مقدّمات Γ محسوب می‌شود اگر از Γ برهانی برای X وجود داشته باشد. تارسکی استدلال می‌کند که با افزایش هر تعداد قاعده به نظام‌های ... بیشتر بنابر تعریف نظریه-برهانی از مفهوم پیامد منطقی، جملۀ X پیامد منطقی مجموعه مقدّمات Γ محسوب می‌شود اگر از Γ برهانی برای X وجود داشته باشد. تارسکی استدلال می‌کند که با افزایش هر تعداد قاعده به نظام‌های استنتاجی، همواره در آن نظام مواردی وجود دارد که جمله‌ای شهوداً پیامد منطقی مجموعه‌ای از جملات است، درحالی‌که در آن نظام ارائۀ برهانی برای آن جمله ممکن نیست. ازاین‌رو تعریف نظریه-برهانی نمی‌تواند بیانگر مفهوم شهودی پیامد منطقی باشد. مقالۀ حاضر به بررسی نقد تارسکی به تعریف نظریه-برهانی اختصاص دارد. بر اساس بررسی ما مشخّص شد که نقد تارسکی تعریف نظریه-برهانی را با مشکلی جدّی مواجه می‌کند؛ امّا این مطلب به این معنا نیست که تعریف نظریه-مدلی نسبت به تعریف نظریه-برهانی ارجحیت دارد؛ زیراکه نقدهایی قابل‌قبول نیز به رویکرد نظریه-مدلی وارد است. به‌نظر می‌رسد هیچ‌کدام از این دو رویکرد در ارائۀ تعریفی دقیق از مفهوم شهودی پیامد منطقی به‌منظور کاربرد در نظام‌های استنتاجی موفّق نیستند. بااین‌حال در نظام‌های استنتاجی مختلف می‌توان تقریری از هر یک از این دو رویکرد ارائه داد به‌گونه‌ای که در انسجام با سایر دیدگاه‌های متافیزیکی و معرفت‌شناختی مربوط به آن نظام بوده، و بنابر اهداف کاربردی قابل‌قبول باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

Methods of racism in modern philosophy

رضا صادقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.33443.3192

چکیده

The deepest and most rooted form of racism is expressed in the Bible which claims the superiority of a race as God's demand or divine destination. But this idea survived in modern philosophy by appeal to the different methods. In this paper we will introduce methods of justifying racism, most of which are in the philosophical context. The claim that some ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

تبیین و نقد رویکرد لیپمن در برنامه فلسفه برای کودکان از منظر پرسشگری وجودی

سید حسام حسینی؛ سیده نسرین حسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50690.3146

چکیده

این پژوهش با هدف تبیین و نقد رویکرد لیپمن در برنامه فلسفه برای کودکان از منظر پرسش‌گری وجودی صورت گرفت. نوع این پژوهش کیفی و جهت دستیابی و تبیین هدف، از روش توصیفی - تحلیلی بهره گرفته شد. جامعه‌ی آماری ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

آیا ویتگنشتاین متاخر به ورطۀ نسبی‌گرایی در می‌غلتد؟ یک ارزیابی از منظر عقلانیت نقاد

عبدالحمید محمدی؛ علی پایا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51248.3180

چکیده

ویتگنشتاین متاخر هر نوع شناختی را در قالب بازی‌های زبانی معرفی می‌کند که بر شکل‌های زندگی مبتنی‌اند. از جمله لوازم دیدگاه او در دوره متاخر تاملات فلسفی‌اش، یکی نیز این است که بازی‌های زبانی خاص به ... بیشتر ویتگنشتاین متاخر هر نوع شناختی را در قالب بازی‌های زبانی معرفی می‌کند که بر شکل‌های زندگی مبتنی‌اند. از جمله لوازم دیدگاه او در دوره متاخر تاملات فلسفی‌اش، یکی نیز این است که بازی‌های زبانی خاص به اعتبار ارتباط وثیق با اشکال زندگی خاصی که در درون آن‌ها ظهور یافته‌اند، نوعی رابطه قیاس‌ناپذیری با هم دارند. هر فردی صرفا از طریق اشکال زندگی و بازی‌های زبانی خاص خود می‌تواند نسبت به جهان شناخت پیدا کند و از آن‌جا که اشکال زندگی قیاس‌ناپذیرند درک درستی از شکل زندگی دیگران نخواهد داشت و قادر به نقد و ارزیابی شناخت‌های آنان نخواهد بود؛ مگر آن که شکل زندگی مالوف خود را ترک کند و شکل زندگی دیگری را که خواهان شناخت آن است درونی کند، یعنی به یکی از اعضای جامعه‌ای که بر اساس شکل زندگی مورد نظر پدید آمده است، بدل شود. در مقابل، پوپر با در نظر گرفتن واقعیت بیرونی به عنوان معیار عینیت، بر شناخت عینی تاکید دارد و معتقد است که رشد معرفت انسان از طریق نقد و ارزیابی نقادانه شناخت‌های پیشین و عرضه مستمر گمانه‌های جدید برای فراچنگ آوردن واقعیت و نقد مستمر آن‌ها صورت می‌گیرد. در این مقاله، به دنبال شرح کوتاهی از رویکردهای فلسفی ویتگنشتاین و پوپر (بخش‌های 1 و 2)، و توضیح مختصری در خصوص سویه ضد نسبی‌گرایانه عقلانیت نقاد (بخش 3)، رویکرد نسبی‌گرایانه ویتگنشتاین را از منظر عقلانیت نقاد مورد نقد و ارزیابی قرار می‌دهیم (بخش 4). آخرین بخش نوشتار (بخش 5) به نتیجه‌گیری کوتاهی از مباحث ارائه شده اختصاص دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی تطبیقی موضوع مابعدالطبیعه نزد ارسطو و اسکوتوس

اصغر فتحی عمادابادی؛ علی کرباسی زاده اصفهانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.42825.2708

چکیده

ارسطو موضوع مابعدالطبیعه را موجود بما هو موجود می داند اما گفته های وی در کتاب متافیزیک به همین موضوع ختم نمی شود . وی موضوعات دیگری را برای مابعدالطبیعه از قبیل جوهر ، جواهر مفارق و علم به علل و مبادی ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی مقایسه‌ای و انتقادی مفهوم آزادی در اندیشه کانت و هایدگر

عیسی موسی زاده؛ علی آقایی پور؛ مصطفی عابدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.48246.3002

چکیده

آزادی به یک معنا از مهمترین مفاهیم تاریخ فلسفه به شمار می‌رود که نقش بنیادین در اندیشه فلاسفه بازی می‌کند، اما مانند بسیاری از مفاهیم دیگر، برای بقا در شرایط جدید نیازمند بازتوصیف است. برهمین اساس مقاله ... بیشتر آزادی به یک معنا از مهمترین مفاهیم تاریخ فلسفه به شمار می‌رود که نقش بنیادین در اندیشه فلاسفه بازی می‌کند، اما مانند بسیاری از مفاهیم دیگر، برای بقا در شرایط جدید نیازمند بازتوصیف است. برهمین اساس مقاله حاضر در صدد است ضمن بررسی مقایسه‌ای دیدگاه کانت و هایدگر،برخی انتقادهای جدی به آنها را مورد توجه قرار دهد تا گامی هر چند مقدماتی در جهت بازتوصیف مفهوم آزادی برداشته باشد.کانت آزادی را امری فراپدیداری و خصیصۀ بنیادی سوژه دانسته و آن را بنیاد اخلاق معرفی می‌کند.او معنای ایجابی آزادی را که در سایۀ اجتماعی شدن انسان فرصت ظهور می‌یابد برمی‌گزیند و آن را پایۀ اندیشۀ خویش قرار می‌دهد. اما باید گفت که اولا درست است که قوانین اخلاق از ما صادر می‌شود،ولی عمل کردن و نکردن به آنها اختیاری است.ثانیا آدمی بیشتر محصولی اجتماعی است تا نتیجه صورت محض قانون اخلاقی و قاعده امتناع اجتماع نقیضین.در مقابل، هایدگر معتقد است دازاین عین فراروی از خویش و برون‌ایستی و استعلای وجودی است و این اساس آزادی است.از این رو اگزیستانسِ(برون‌ایستی) دازاین ذاتا عین آزادی است. اما اولا روش هایدگر در توصیف نحوه وجود انسان نسبت به شیوه زندگی خنثی است.ثانیا دیدگاه هایدگر در باب آزادی نه کمکی برای آزاد زیستن می‌کند و نه راهکاری برای آن نشان می‌دهد.ثالثا این دیدگاه نقش دیگری و جامعه در آزاد زیستن را نادیده گرفته و تنها بر فرد دازاین تکیه می‌کند.رابعا آزادی نسبتی با خشنودی و شادی ندارد.بنابر این آزادی نه به معنای رها شدن از جبرگرایی علی‌ـمعلولی،بلکه به معنای ناپوشیده‌ساختن است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

نسبت سیاست و اخلاق: گفتگویی مفروض بین هانا آرنت و ایمانوئل لویناس

حسین مصباحیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50475.3126

چکیده

این مقاله تلاش کرده است تا از طریق برقراری گفتگویی مفروض بین هانا آرنت و امانوئل لویناس نشان دهد که سیاست را باید نیازمند بازاندیشی ریشه‌ای و جدی دانست. این بازاندیشی ولی هم‌ باید از طریق گشودن ساخت ... بیشتر این مقاله تلاش کرده است تا از طریق برقراری گفتگویی مفروض بین هانا آرنت و امانوئل لویناس نشان دهد که سیاست را باید نیازمند بازاندیشی ریشه‌ای و جدی دانست. این بازاندیشی ولی هم‌ باید از طریق گشودن ساخت سیاست برای مهیا ساختن آن جهت ظهور امکانات جدید صورت پذیرد ،هم از طریق ساخت گشایی اخلاق و تعمیق و توسعه آن از سطح فردی و نصیحت الملوکی به سطح «من در ما» ی معاصر و هم از طریق بازتفسیر رابطه سیاست و اخلاق که پیشاپیش در فرایند داوری ساخت گشایانه قرار گرفته اند و مهیای برقراری رابطه ای شده اند که خادم و مخدوم ندارد. درنتیجه چنین تاملات همزمانی، احتمالا مبانی آنچه در این مقاله سیاست اخلاقی خوانده شده است، می‌تواند در حد کلیات روشن گردد. مقاله بدین ترتیب ، برپایه خطوطی که بیان شد، سه پرسش دیرین را بار دیگر به میدان می‌آورد: سیاست چیست؟ اخلاق چیست؟ سیاست اخلاقی چیست؟ پرسش اول را مقاله بر پایه آراء آرنت و برجسته ساختن مفاهیمی مانند کثرت به جای وحدت، حوزه عمومی به جای حوزه خصوصی و صلح به جای جنگ پیش برده است؛پرسش دوم را با تکیه بر فلسفه ورزی لویناس پیرامون اخلاق و تاکید بر مفاهیمی مانند تقدم فهم بر شناخت، تقدم دیگری بر من و تقدم فرد بر سرزمین سامان داده است؛ و در نهایت پرسش سوم را از طریق برقراری نوعی نسبت بین آراء دو متفکر مذکور و مفاهیم مشترکی مانند مسئولیت در قبال دیگری،تقدم منافع انسانی بر منافع ملی و مفهوم جدیدی از دولت صورت بندی کرده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی و تحلیل پدیدارشناسی دین شانتپیه و ارزیابی نقادان آن

قربان علمی؛ سیده سوزان انجم روز

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.47860.2963

چکیده

عموم دین پژوهان گاهی شانتپیه دلاسوسایه را بنیانگذار پدیدارشناسی دین می دانند. این پژوهش نخست به تبیین دیدگاه شانتپیه درباره پدیدارشناسی دین می پردازد و ضمن تحلیل پدیدارشناسی دین شانتپیه که در میانۀ ... بیشتر عموم دین پژوهان گاهی شانتپیه دلاسوسایه را بنیانگذار پدیدارشناسی دین می دانند. این پژوهش نخست به تبیین دیدگاه شانتپیه درباره پدیدارشناسی دین می پردازد و ضمن تحلیل پدیدارشناسی دین شانتپیه که در میانۀ فلسفۀ دین و تاریخ دین قرار دارد، بر این باور است نقدی که عموماً بر پدیدارشناسی دین شانتپیه شده است، خود قابل نقد است. مهم ترین ‎نقد بر پدیدارشناسی دین شانتپیه این است که او به ذات پدیدارها و ماهیت دین نپرداخت و پدیدارشناسی او از جهت رده بندی پدیده ها و با نگاه غیرتاریخی است. این مقاله با تعمق در اندیشه های شانتپیه اثبات می کند که اینگونه نیست که شانتپیه مطلقاً به ماهیت دین اعتنایی نداشت بلکه او به ماهیت دین به شکل معینی توجه دارد و برخلاف نقدهایی که به او وارد می شود که مدعی است پدیدارشناسی وی توصیفی صرف می باشد، در حقیقت شانتپیه دو جنبۀ اساسی ادیان یعنی ذات و ظهورات آن‎را مطالعه کرده است. این جستار این نقد را مورد کنکاش قرار داده و سپس آن را ارزیابی می کند و در نهایت تمییز می دهد ‎که منتقدان، پدیدارشناسی دین شانتپیه را با توجه به ‎پدیدارشناسی فلسفی هوسرل می سنجند؛ در حالی که شانتپیه با تأکید بر پدیدارهای آیینی درصدد شناخت ماهیت دین و در چشم اندازی شامل، درک امر قدسی به ‎مثابۀ گوهر ادیان است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

تحلیلِ روایتِ تاریخی_هگلیِ دانتو از استحالۀ شیء روزمره به اثر هنری

فرید رهنما؛ امیر نصری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50535.3133

چکیده

آرتور دانتو ضمن ردِّ دیدگاههای پیشین و مخالفتِ صریح با ذات‌گراییِ مفهومِ هنر، با نگاهِ کاملاً متفاوتی، درصددِ تبیینِ رویکردی جدید در مواجهه با آثار هنریِ چالش‌برانگیزِ معاصر است. او با روی‌گردانی ... بیشتر آرتور دانتو ضمن ردِّ دیدگاههای پیشین و مخالفتِ صریح با ذات‌گراییِ مفهومِ هنر، با نگاهِ کاملاً متفاوتی، درصددِ تبیینِ رویکردی جدید در مواجهه با آثار هنریِ چالش‌برانگیزِ معاصر است. او با روی‌گردانی از دیدگاهِ کانتیِ مسلّط بر نظریه‌های هنر تا اواسطِ قرنِ بیستم، نظریۀ خود را تحتِ تأثیرِ هگل و بر مبنای زمینۀ تاریخیِ روندِ ارتقایِ شیء عادی به اثر هنری بنا‌می‌نهد. بر این اساس، زمینه‌ای تاریخی، فرهنگی، اجتماعی لازم است تا ابژه‌ها، مشروعیتِ اثر هنری بودن را کسب کنند. از نظر او به واسطۀ نوعِ نگاهِ هنرمند(در بسترِ تاریخی) به شئ عادی و نحوۀ ارائۀ او، روایتِ تازه‌ای از یک امر معمولی پدید می‌آید و آن را به عنوان مفهوم و معنایی متجسّد درمی‌آورد که منجر به استحاله‌ به یک اثر هنری می‌شود. از آنجا که درکِ محتوای فکریِ اثر و دستیابی به معنای اثر، کنشی فعّالانه از سوی ناظرِ اثر را می‌طلبد، تأکیدِ بیش از حدِّ نظریۀ او بر سوژه‌محوری ، تفاسیرِ شخصی را سبب می‌شود. همچنین با توجه به اینکه نظریۀ هنرِ دانتو بر فاصلۀ اثرِ هنری از دنیای واقعی تمرکز دارد(اثرِ هنری، ابژۀ واقعی نیست)، نسبتِ اثر با جهانِ واقع، زیرِ سؤال می‌رود و با خصائصی که برای اثر هنری قائل می‌شود، خود به نوعی گرفتارِ ذات‌گرایی می‌شود. این مقاله در پیِ سؤالِ چه چیزی اثرِ هنری را اثرِ هنری می‌کند؟ با بررسی و توصیفِ آرایِ دانتو، ضمنِ اشاره به آثارِ هنریِ موردِ ارجاعِ وی، عواملِ مؤثر در نظریۀ او را واکاوی می‌کند تا نهایتاَ به تحلیلِ برخی ایراداتِ این تلقی از مفهومِ هنر بپردازد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

درهم تنیدگی فلسفه سیاسی دولت و مبانی فکری اقتصاد لیبرال در آراء آدام اسمیت

فرشید بنده علی؛ آیت مولائی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50449.3125

چکیده

بحث‌هایی که امروزه تحت عنوان نظریه‌های اقتصاد کلاسیک و نظام لیبرال میراث‌دار آن مطرح می‌گردد، بیشتر بر نقش انقلاب صنعتی در شکل‌گیری این نظام تاکید دارد، حال آنکه به نظر می‌رسد؛ برای فهم صحیح اندیشه‌ها ... بیشتر بحث‌هایی که امروزه تحت عنوان نظریه‌های اقتصاد کلاسیک و نظام لیبرال میراث‌دار آن مطرح می‌گردد، بیشتر بر نقش انقلاب صنعتی در شکل‌گیری این نظام تاکید دارد، حال آنکه به نظر می‌رسد؛ برای فهم صحیح اندیشه‌ها و معناشناسی مفاهیمی مانند؛ «دست نامرئی» و «اقتصاد آزاد» که بنیانگذاران این نظام اقتصادی بویژه آدام اسمیت از خود برجای گذاشتند، باید بر ماهیت سیاسی - حقوقی و حتی اخلاقی نظام مذکور نیز توجه نمود. به همین خاطر این تحقیق سعی دارد با بررسی برخی ویژگی‌های بنیادین نظام مشروطه انگلستان عصر اسمیت همچون؛ مفهوم «دولت»، «نفع عمومی»، «آزادی» و سیر تکامل بعدی آنها، به این پرسش که چه عواملی در پدیداری مبانی نظری اقتصاد لیبرال توسط آدام اسمیت و نظریه‌پردازان بعد از وی نقش مهمی را ایفاء نمودند؟ پاسخ مناسب دهد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، مفاهیم کلیدی اقتصاد کلاسیک مورد تأکید آدام اسمیت، در واقع نسخه‌هایی برای رفع آثار سوء اخلاقی - سیاسی بود که نظام مشروطه تازه تاسیس پس از انقلاب به دلیل عدم طرد سنت‌های کهن فئودالیسم، ناگزیر بر اقتصاد سیاسی انگلستان تحمیل می‌کرد. لذا هرچند تأملات فکری او امروزه در معنا و مفهومی متفاوت از خوانش اولیه خود توسط نئوکلاسیک‌ها و دیگران درک می‌شوند، اما به دلیل آنکه این مبانی فکری نزدیکی و همسوئی معناداری را میان نظام سیاسی و اقتصادی انگلستان بوجود آوردند، هنوز هم مورد توجه اقتصاددانان غرب قرار دارند و نظام اقتصادی آنان را علی‌رغم روندهای تکاملی پس از اقتصاد کلاسیک، تاکنون نظامی بر پایه مبانی «فردگرایانه» نگاه داشته است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

شهر انسان‌محور در فلسفه مدرن

فرهاد برندک؛ فریدون بابایی اقدم؛ حسن محمودزاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50394.3122

چکیده

در نظر متخصصان شهری، انسان برای شهر همواره محور بوده و است اما با کدام‌ نگاه؟ با ظهور آنچه که "انقلاب فلسفی" خوانده شده ‌است، روشن ‌است که بدون رویه‌ها و مسائل اندیشه‌ای لازم، هر علمی صرفاً تداوم ... بیشتر در نظر متخصصان شهری، انسان برای شهر همواره محور بوده و است اما با کدام‌ نگاه؟ با ظهور آنچه که "انقلاب فلسفی" خوانده شده ‌است، روشن ‌است که بدون رویه‌ها و مسائل اندیشه‌ای لازم، هر علمی صرفاً تداوم جهان پذیرفته‌شده در وضعیت فعلی است، و نقش اصلی خود به عنوان عمل انتقادی را در برابر عمل علمی انکار می‌کند. ما در این‌جا مسئله انسان(محوری) را در فلسفه مدرن و فلسفه شهر گردهم می‌آوریم. ما در اینجا این اصطلاح را ابتداعاً در فلسفه مدرن بررسی و سپس برای تدقیق یا بازتفسیر آن در فلسفه شهر، به تحلیل آثار دست اول در جهت تعریف شهر انسان‌محور مدرن می‌پردازیم. لذا سوال اصلی پژوهش این‌گونه مطرح می‌گردد که شهر انسان‌محور در فلسفه مدرن چیست؟ مطابق نتایج، همانطور که کانت، طرح «انسانی‌کردن علم» را با جدا کردن انسان از ساحت غیرمادی شناخت انجام می‌دهد؛ شهرسازان مدرنیست نیز طرح «انسانی‌کردن شهر» یا همان شهر انسان‌محور را با جدا کردن آن از ساحت و ‌جهان اصلی‌ا‌‌ش انجام می‌دهند. طرح استعلائی شهرسازان مدرنیست با شناخت پسینی، آنچه برای انسان در شهر مناسب بوده را دریافت و سپس به صورت یکسان در امر پیشینی یعنی جهانشمول و محض در یک امر کلی برای تمام انسان‌ها و تمام‌ شهرها اعمال می‌کند. این در حالی‌ست که فهم انسان در شرایط یکسان، ما را به این نکته می‌رساند که انگار هیچ انسانی وجود ندارد؛ چرا که مشخصه‌های شخصیتی، فرهنگ و تجربه زیستی انسان قربانی ویژگی‌های انتزاعی و کلی می‌گردد. و این همان انسانی کردن شهر مدرن با حذف انسان از شهر می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

این‌باوری و ذات‌باوری؛ این‌همانی یا تمایز

میثم قائیدوند؛ محمد صادق زاهدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 تیر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51581.3208

چکیده

چکیده: ذات‌باوری و این‌باوری نظریه‌ی‌هایی برای تبیین مسئله فردیت در اشیاء هستند. برخی فیلسوفان این دو مکتب فلسفی را یکی در نظر می‌گیرند و برخی دیگر با این ایده مخالف هستند. در این میان به نظر می‌رسد ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

اثرپذیری کیرکگور از کانت در معرفت‌شناسی

سروش صابری؛ علی کرباسی‌ زاده اصفهانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 تیر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51079.3170

چکیده

میان کانت و کیرکگور در حوزه‌های گوناگون شناخت، اخلاق، ایمان و هنر می‌توان مطالعه‌ای مقایسه‌‌ای انجام داد. در این مقاله به مقایسه‌ی آرای این دو فیلسوف در مبحث معرفت‌شناسی می‌پردازیم. بنیاد اساسی ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

امکان‌پذیری آکراسیا از منظر سقراط و ارسطو

آروین آذرگین؛ غلامحسین توکلی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 تیر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.1940.1114

چکیده

آکراسیا هنگامی رخ می‌دهد که فاعل، در حالی که می‌تواند بهترین را انجام دهد برخلاف حکمِ همه‌جانبه‌نگرِ خویش به بهترین، رفتار کند. این سقراط بود که اولین بار مسئله را مطرح کرد. وی می‌گفت وقوع آکراسیا ... بیشتر

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	16
تعداد شماره‌ها	40
تعداد مقالات	629
تعداد نویسندگان	755
تعداد مشاهده مقاله	990,459
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	523,479
نسبت مشاهده بر مقاله	1574.66
نسبت دریافت فایل بر مقاله	832.24
----------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	2,263
تعداد مقالات رد شده	1,489

تعداد مقالات پذیرفته شده	493
درصد پذیرش	22

تعداد پایگاه های نمایه شده	27
تعداد داوران	227

دوره 16 (1401)

دوره 15 (1400)

دوره 14 (1399)

دوره 13 (1398)

دوره 12 (1397)

دوره 11 (1396)

دوره 10 (1395)

دوره 9 (1394)

دوره 8 (1393)

دوره 7 (1392)

دوره 6 (1391)

دوره 5 (1390)

دوره 4 (1389)

دوره 3 (1388)

دوره 2 (1387)

دوره 1 (1386)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده