دوره 18 (1403)
دوره 17 (1402)
دوره 16 (1401)
دوره 15 (1400)
دوره 14 (1399)
دوره 13 (1398)
دوره 12 (1397)
دوره 11 (1396)
دوره 10 (1395)
دوره 9 (1394)
دوره 8 (1393)
دوره 7 (1392)
دوره 6 (1391)
دوره 5 (1390)
دوره 4 (1389)
دوره 3 (1388)
دوره 2 (1387)
دوره 1 (1386)
دوره و شماره: دوره 16، شماره 40، مقالات، آبان 1401 (شماره 40 پاییز 1401 (ویژه نامه فلسفه تعلیم و تربیت 2))
تعداد مقالات: 40
واکاوی مفاهیم بنیادی فلسفۀ تربیتی اپیکتتوس به روایت آنتونی‌لانگ
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 1-15
چکیده
در فلسفه معاصر به فلسفه اخلاق و تاریخ فلسفه توجه زیادی میشود، در این دوره با رجوع به فیلسوفان پیشین، تلاش دارند به غنای فلسفه بیفزایند. یکی از دوره‌هایی که هم‌اکنون بسیار به آن پرداخته میشود فلسفه ... بیشتر
پرسش از پایدیای سوبژکتیویته
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 16-32
چکیده
بنیاد جهان ما بر سوبژکتیویته نهاده شده است. در چنین جهانی و از منظر سوبژکتیوتیه، هر چند آدمی سوژه به دنیا نمی‌آید، ولی سوژه میشود. اما وصول به تراز سوژگی بر عهده پایدیای سوبژکتیویته و افق و گفتمان ... بیشتر
بررسی رویکرد تربیت ذهن بر مبنای دیدگاه حکمت متعالیه با تاکید بر تقویت قوه خیال درآموزش کودکان
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 33-51
چکیده
نقش تربیت ذهن و تاثیر آن بر رشد عقلانی کودکان موضوعی است که اخیرا مورد توجه جدی صاحب‌نظران عرصه تعلیم و تربیت قرار گرفته است. سابقه طرح این مساله را میتوان در آثار قدما بویژه صدرالمتالهین جستجو کرد. ... بیشتر
واکاوی معنای تعلیم و تعالی آدمی در نظام فکری سقراط-افلاطون
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 52-67
چکیده
بررسی مسئلة تعلیم‌وتربیت نزد سقراط-افلاطون و سوفیست‌ها به‌معنای بررسی نگرش ایشان نسبت به رشد انسان در هستی و چگونگی حرکت آدمی در مسیر نیک‌بختی خویش است. در دوران کلاسیک یونان، سوفیست‌ها بیان کردند ... بیشتر
انواع سنجش آموزشی با رویکردهای مختلف به فراگیری
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 68-85
چکیده
طی پنجاه سال گذشته، تغییرات گسترده فرهنگی، اجتماعی و فناوری فلسفه آموزش را در تمام جنبه های آن از جمله سنجش تغییر داده است. سنجش علاوه بر ارزیابی فراگیر میتواند مسیر برنامه درسی، آموزش، یادگیری و ... بیشتر
تبیین الگوی نظری مشاوره فلسفی در تعلیم و تربیت برمبنای خردورزی و دیالوگ سقراطی
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 86-110
چکیده
هدف: این پژوهش با هدف تبیین الگوی نظری مشاوره فلسفی در تعلیم و تربیت بر مبنای خردورزی و دیالوگ سقراطی صورت گرفت.روش پژوهش: نوع پژوهش از حیث هدف، کاربردی و از لحاظ رویکرد، کیفی میباشد و جهت تبیین هدف ... بیشتر
ارزیابی تطبیقی هوش حکمی با هوش معنوی و نسبت آن با تعلیم و تربیت
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 111-126
چکیده
ملاصدرا برای اولین بار با به کارگیری واژه «الحکمه الغریزیه» گونه جدیدی از هوش به نام هوش حکمی را ارائه میدهد. وی در زمینه میزان بهره‌وری از هوش حکمی و نسبت آن با تعلیم و تربیت سه طیف کلی را ... بیشتر
مبانی آموزه تربیت سقراطی- افلاطونی در محاوره پروتاگوراس
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 127-148
چکیده
در این نوشته می کوشیم مبانی آموزه تربیتِ سقراطی-افلاطونی را در محاوره پروتاگوراس بررسی کنیم. این محاوره، سقراط و پروتاگوراس را در آتن قرن پنجم پ. م. در حال بررسی و نقد آراء تربیتی رایج، به تصویر می کشد. ... بیشتر
مفهوم‌شناسی تطبیقی مساله اراده آزاد و اختیار در تعلیم و تربیت بر اساس الگوی «انسان مشکک»
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 149-167
چکیده
بحث پیرامون مساله اراده و نقش آن در حیات بشر، قدمتی طولانی دارد. در حوزه تمدنی اسلام، ریشه‌های این بحث به نیمه اول قرن اولیه و تقابل اشاعره و معتزله باز میگردد. این مقاله که با روش کیفی و رویکرد توصیفی ... بیشتر
«کنش پژوهی اخلاقی» به مثابۀ فصل مشترک «تربیت پژوهی» با «طراحی پژوهی»
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 168-180
چکیده
هدف: پیوند حکمت‌های «تربیت» و «طراحی» درگرو مترتب شدن هنجارهای اجتماعی بر آنها و وجود ارتباط ذاتی میان عناصر «حقیقت‌جویی» و «کنش محوری» و همچنین وجود مضمون مشترکِ «پویایی ... بیشتر
نسبت میان روش سقراطی و دوستداری دانایی (فیلوسوفیا)
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 181-195
چکیده
روش سقراطی که به روش ابطالی معروف است روشی است که در محاورات اولیه افلاطون؛ یعنی محاورات سقراطی به کار برده میشود. این روش پاسخی به ادعای سوفسطائیان راجع به تعلیم فضیلت بود. سقراط با به کار بردن این روش ... بیشتر
رویکرد نظری به فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 196-207
چکیده
در این مقاله سعی داریم به فلسفه تعلیم و ترِبیت نگاهی فلسفی کلی داشته باشیم. درباره تعلیم و تربیت و مراحل آن مربیان بزرگ تعلیم و تربیت سخن فراوان گفته‌اند. به تعبیر آنان تنها راه رسیدن به کمال انسان در ... بیشتر
آیا ویتگنشتاین متاخر به ورطۀ نسبی‌گرایی درمی‌غلتد؟ یک ارزیابی از منظر عقلانیت نقاد
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 208-224
چکیده
ویتگنشتاین متاخر هر نوع شناختی را در قالب بازی‌های زبانی معرفی میکند که بر شکل‌های زندگی مبتنی‌اند. از جمله لوازم دیدگاه او در دوره متاخر تاملات فلسفی‌اش، یکی نیز این است که بازی‌های زبانی خاص به ... بیشتر
بدن به مثابه رسانه نوین یا فرا انسان‌گرایی در عصر هوش مصنوعی
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 225-242
چکیده
فلسفه فرا انسان‌گرایی، نظریه‌ای نزدیک به هوش مصنوعی است که بیشتر در قالب فیلم‌های علمی تخیلی دیده شده و بر اساس آن، با کمک هوش مصنوعی، اصلاح و افزایش هوش و فیزیولوژی انسان صورت پذیرفته و در نتیجه آن، ... بیشتر
فلسفه بقای سینما با رویکرد ژان بودریار
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 243-258
چکیده
ژان بودریار نظریه‌پرداز پست‌مدرن در عرصه جامعه‌شناسی رویکردی فلسفی را برای تشریح دنیای کنونی اتخاذ کرد. بودریار از وضعیت جهان امروز، تحت عنوان حاد واقعیت یاد میکند و معتقد است که امروزه وانموده‌ها ... بیشتر
«متخصص اخلاقی» مفهومی مهم ولی مجهول در فلسفه اخلاق هیوم و تناظر آن با رهیافت آشنای «داور راستین» در زیبایی شناسی هیوم
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 259-276
چکیده
امروزه در فلسفه اخلاق از متخصص اخلاقی به عنوان فردی یاد میشود که در شرایط پیچیده قادر است رفتارهای درست را تشخیص داده و عامل ایدهآل اخلاقی باشد. این مفهوم چندان تازه نیست و میتوان آن را در فلسفه ... بیشتر
بررسی انتقادی نظریۀ معرفتشناسی مشارکت در فهم باورهای دینی
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 277-291
چکیده
جان کاتینگهام فیلسوف معاصر انگلیسی بهترین شیوه برای فهم باور دینی را فهم همدلانه از آن میداند. وی نظریۀ خود را معرفتشناسی مشارکت مینامد. بر اساس این نظریه، برای فهم باورهای دینی باید رویکرد ... بیشتر
بررسی مقایسه ای مفهوم حقیقت محمدیه از منظر ملاصدرا و آدام کدمون از نگاه موسی دلئون
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 292-305
چکیده
هدف از این مقاله بررسی همانندیها و تفاوتهای حقیقت محمدیه و آدام کادمون، از منظر ملاصدرای مسلمان و دلئون کلیمی است، روش پژوهش مطالعه تطبیقی با رویکردی تحلیلی-توصیفی بر اساس روش مطالعات کتابخانهای ... بیشتر
بازشناسی عرصه دیگر وجود در معماری درونگرای ایرانی با تأکید بر پدیدار آیینه در فلسفه سهروردی
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 306-324
چکیده
توجه بیش از حد به قدرت لایزال استدلال و بی‌توجهی به فضاهای نهفته ذهنی، بحران‌های ناشی از گسست بین انسان معاصر و محیط مصنوع را ایجاد نموده است. براین‌اساس بازشناسی ریشه‌های پیوستگی ذهن و عین در عرصه‌های ... بیشتر
فلسفه شیمی و سیر تحول آن در گذر زمان
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 325-335
چکیده
بر اساس معیارهایی شیمی یکی از بزرگترین رشتههای علمی در جهان است، علمی که به «تأثیر مستقیم مولکولها بر زندگی انسان» مربوط میشود و در نتیجه سوالات اخلاقی، سیاسی، فلسفی و معرفتی را مطرح می ... بیشتر
پدیدارشناسی ایدئولوژی و نسبت آن با اتوپیا بر پایه آراء ریکور
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 336-359
چکیده
این مقاله درصدد ابهام‌زدایی یا تناقض‌زدایی از مفهوم ایدئولوژی از طریق ارجاع به آراء ریکور است. ریکور روش بررسی خود از ایدئولوژی را پدیدارشناسانه مینامد؛ زیرا اصطلاح ایدئولوژی زمانیکه در یک چارچوب ... بیشتر
احتمال وجود عالم پس از مرگ و آموزه ثواب و عقاب اَعمال در حیات اُخروی در فلسفه دیوید هیوم
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 360-377
چکیده
در حوزة فلسفة دین، مسئلة وجود عالم پس از مرگ و آموزة ثواب و عقاب اَعمال در حیات اُخروی یکی از مسائل مهم و غامضی است که متألهان و فیلسوفان دین را به ارائة دیدگاه های نابرابر و متناقض درباب آن واداشته ... بیشتر
رورتی در مقابل هابرماس: چرخش پراگماتیک نسبت به صدق و کاربست آن در سازماندهی روابط توجیهی
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 378-394
چکیده
بحث میان هابرماس و رورتی ناظر به امکان یا عدم امکان سازماندهی روابط توجیهی بر اساس صدق است. هر دو برای اجتناب از بنبستهای رویکرد معرفتشناختی به صدق، چرخشی پراگماتیک را پیشنهاد میکنند. اختلاف ... بیشتر
بررسی متناقض‌نمای اختیار انسان و تقدیر الهی در فلسفه ابن سینا
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 395-406
چکیده
برخی تعارضاتِ فلسفی - کلامی در مبحث علم پیشین، اراده و قدرت خداوند با مسالة جبر و اختیار انسان همچنان مورد نزاع و گفتگوی شارحان و صاحب نظران است. بازخوانی و تحلیل آراء ابن سینا درباره تأثیر اراده انسان ... بیشتر
مفهوم «معنا» در منطق معنای ژیل دلوز
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 407-428
چکیده
دلوز در نقد هستی‌شناسی ذات در کتاب منطق معنا به ارائه «هستی‌شناسی معنا»ی خود می‌پردازد که مفهوم «معنا» بهعنوان نقطه مرکزی این هستی‌شناسی به منظور پیوند هستی و اندیشه در آن طرح میشود. ... بیشتر
نقد تکیه جزئی‌گرایی اخلاقی بر دلیل‌های اخلاقی
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 429-444
چکیده
جزئی‌گرایی اخلاقی، گرایشی است در فلسفه اخلاق معاصر که بر اساس مبانی فرااخلاقی، با محوریت اصل‌ها در اخلاق و در نظریه‌های اصل‌مند اخلاق مخالفت می‌ورزد و آن را مخل فکر و تشخیص اخلاقی میداند. چالش جزئی‌گرا ... بیشتر
تحلیل گفتمان، علوم انسانی بومی، یا علوم انسانی جهان
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 445-463
چکیده
دو گفتمان کلان درباره علوم انسانی وجود دارد: اول، گفتمان جهانی علوم انسانی که ریشه در مباحث رابطه علوم انسانی و علوم طبیعی دارد و نسخه واحدی برای علم و از جمله علوم انسانی قایل است. دوم، گفتمان علوم انسانی ... بیشتر
به سوی یک اخلاق اگزیستانسیال؛ واکاوی مواجهه کی‌یرکگور با داستان ابراهیم از منظر فلسفه هایدگر
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 464-475
چکیده
این پژوهش بر آن است تا با کنار هم نهادن آرای کی‌یرکگور در کتاب ترس و لرز و تحلیل‌های هایدگر در کتاب هستی و زمان تعریف تازه‌ای از انسان به دست داده، از این رهگذر امکان تبیین اخلاقی نوین را مطرح سازد. ... بیشتر
سلامتی، بیماری و درمان در مکتب فکری ملاصدرا
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 476-489
چکیده
تبیین سلامتی و بیماری از مسائل مهم فلسفی است. سلامتی و بیماری در مکاتب فلسفی به عنوان کیف نفسانی معرفی شده است که به اجسام تعلق نمی گیرد و فقط در موجودات صاحب نفس به وجود می آید؛ اما در تعریف سلامتی و ... بیشتر
امر سایبری پسامدرن و بحران الهیات
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 490-505
چکیده
موقعیت پسامدرن یک وضعیت فرهنگی است که انسان معاصر در آن به سر می‌برد. این وضعیت فرهنگی را از نگرگاه‌های متفاوتی میتوان بررسی کرد. مقالۀ حاضر در زمینۀ نسبتِ این وضعیت با امر سایبری نگاشته شده است. در ... بیشتر
گسست از بیان امر الهیِ هگلی در پیکرسازی مدرن
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 506-520
چکیده
هگل از معدود متفکرانی است که به هنر پیکرسازی اندیشیده است. وی در کتاب پدیدارشناسیِ روح در ذیل مبحث دین به طور موجز و در درس‌گفتارهای زیباشناسی به تفصیل دربارۀ پیکرسازی سخن گفته است. ویژگی مشترک این دو ... بیشتر
تحلیلی بر موانع تربیت عقلانی از دیدگاه هگل
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 521-539
چکیده
هدف اصلی این پژوهش تحلیل موانع تربیت عقلی از دیدگاه هگل است. پژوهش حاضر از نوع پژوهشهای کیفی و روش تحقیق به‌کاررفته، روش تحلیل محتوای کیفی است. نتایج این پژوهش نشان داد که موانع فردی تربیت عقلانی از ... بیشتر
رویکرد انتقادی بر نظریه «خلق از عدم» حکمت متعالیه
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 540-556
چکیده
مسئله آفرینش از مسائل غامض و اسرار جهان هستی است. به تبع آن نظریه «خلق‌ازعدم»یکی از چالش‌های فلاسفه و متکلمان در همه اعصار بوده است. تفسیرها و تبیین‌های متعددی در این خصوص ارائه شده است که هر کدام ... بیشتر
واکاوی در سبک تدریس به روایتی ساختارزدایانه؛ دریدا در این باره چه می گوید؟
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 557-568
چکیده
اساسا چرا دریدا ساختارزدایانه، وضع موجود در نظام آموزشی به طور عام و سبک تدریس به طور خاص را به پرسش می گیرد؟ سبک تدریس متعارف چگونه است که ساختارزدایی، کنشگرانه به نسوج آن ورود یافته و متعلَق درونی ... بیشتر
عقل در محدوده دین تنها از نگاه امام محمد غزالی
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 569-580
چکیده
غزالی ضمن تأکید بر وجود ارتباط محکم بین عقل و دین بر این باور است که برخی از عقاید دینی نیازمند تأیید عقلی به معنای عقل نظری است، اما عقل را در درک عملی دین ناتوان دانسته است و دین را ارزشمندتر از عقل می ... بیشتر
حقیقت و خطاناپذیری در «منطقِ هویتِ مطلقاً متناقضِ» نیشیدا و «منطقِ صوری - شهودیِ» ملاصدرا
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 581-596
چکیده
غایت نهایی فلسفه‌ورزی، دست‌کم در فلسفۀ کلاسیک، دریافت حقیقت خطاناپذیر است. فیلسوفان با دیدگاه‌ها و مبانی فکری مختلف می‌کوشند ساختاری برای دریافت حقیقت بنا نهند. نیشیدا فیلسوف ژاپنی مکتب ذن، کسب حقیقت ... بیشتر
تأملی بر دوگان نفس ـ بدن در آیین اورفه و تأثیر آن بر آموزة نفس افلاطون
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 597-612
چکیده
تمایزانگاری میان نفس و بدن در تاریخ فلسفه بحثی است درازدامن که تا به امروز دستمایة پژوهشهای متعدد و پذیرای آرای سلبی و ایجابی در حوزه‌های مختلف از مباحث الهیاتی تا علوم شناختی بوده است. غالب مفسران ... بیشتر
جایگاه دیگری بزرگِ لکان و چگونگی شکلگیری سوژه در متن‌هایی برای هیچ اثر بکت
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 613-632
چکیده
پژوهش پیش‌روی می‌کوشد با کاربست نظریۀ ژَک لَکان متفکر و روانکاو فرانسوی، به نحوۀ شکلگیری سوژه در «دیگریِ بزرگ» با توجه به اثر متن‌هایی برای هیچ نوشتۀ ساموئل بکت بپردازد. سوژۀ مدِّ نظر لکان، ... بیشتر
از قرآن چه و چگونه می توان آموخت؟ یک بررسی از منظر عقلانیت نقاد
دوره 16، شماره 40 ، آبان 1401، صفحه 633-664
چکیده
هدف این مقاله معرفی رویکرد عقلانیت نقاد به قرآن‌پژوهی است. پس از ارائه برخی ملاحظات مقدماتی درباره قرآن و قرآن پژوهی در بخش نخست، در دومین بخش توضیحاتی مختصر درباره دیدگاه عقلانیت نقاد ارائه خواهد شد. ... بیشتر