دوره 18 (1403)
دوره 17 (1402)
دوره 16 (1401)
دوره 15 (1400)
دوره 14 (1399)
دوره 13 (1398)
دوره 12 (1397)
دوره 11 (1396)
دوره 10 (1395)
دوره 9 (1394)
دوره 8 (1393)
دوره 7 (1392)
دوره 6 (1391)
دوره 5 (1390)
دوره 4 (1389)
دوره 3 (1388)
دوره 2 (1387)
دوره 1 (1386)
تعداد مقالات: 44
پراکسیس و بازتاب خودِ نابازنمودی در هستی‌شناسی بنیادین هیدگر
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 1-20
چکیده
ارسطو عمل را وقتی به راستی عمل می‌دانست که برای خود عمل و نه غایتی مترتب بر آن انجام بگیرد. از این‌رو او میان عمل (پراکسیس) و تولید از این نظر که یکی خود، غایت خویش است و دیگری نه و با نظر محض هم از این جهت ... بیشتر
بازخوانی نظریۀ شخصیت ملاصدرا از منظر نظریۀ شخصیت صفاتی آلپورت
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 21-44
چکیده
انسانشناسی در شاخۀ نوپای روانشناسی، ذیل عنوان «نظریههای شخصیت» توانسته است در عرصۀ مطالعات رفتاری و ارتباط متقابل افراد کارآمد باشد. ضرورت تبیین و تحلیل ماهیت حقیقی انسان در حوزۀ «بود» ... بیشتر
راه‌های وصول به حق تعالی در اندیشۀ ملاصدرا
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 45-62
چکیده
در اندیشه ملاصدرا راه‌های وصول به حق‌تعالی عبارت‌اند از راه عمل و مجاهده، راه علم و معرفت و راه فیض و موهبت که هر یک از آنها میتواند انسان را در سیر استکمالی خویش به سوی حق‌تعالی یاری کند. منظور از ... بیشتر
توجیهِ تیغِ اُکام در چارچوبِ نظریۀ ساختارهای دیالکتیکیِ بِتس
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 63-88
چکیده
مطابق با تیغ اُکام، مفروضات نباید بیش از ضرورت افزوده شوند. اگرچه این تجویز اصلی همه‌پذیر را پیش می‌نهد، توجیه آن بحث برانگیز است. به سخن دقیق‌تر، چه دلیلی داریم که تیغ اُکام راهنمای صدق باشد؟ ... بیشتر
زبانمندی، صرفِ به بیان درآوردنِ تجربه‌ها نیست؛ (نسبت زبان و فهم نزد گادامر)
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 89-107
چکیده
کانون بحث هرمنوتیک فلسفیِ گادامر مسئله فهم و به‌نحو دقیق‌تر، نحوۀ رخدادِ فهم در مواجهۀ ما با جهان همچون یک «متن» است. گادامر درصدد پدیدارشناسیِ فهم، بیان شرایطِ امکانِ فهم و چگونگیِ رخ دادنِ ... بیشتر
تحولات علم بر مبنای سه سیر فلسفی؛ نگاه ماهوی، اصالت وجود وحدت تشکیکی و وحدت شخصی
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 108-129
چکیده
ملاصدرا سه سیر فلسفی اصالت ماهیت (یا مبنای قوم) اصالت وجود وحدت تشکیکی و اصالت وجود وحدت شخصی را تجربه کرده‌است؛ این سه سیر چون حکمِ اصل و محورِ مباحثِ حکمت متعالیه را دارد به تحول در فروع و نتایج میانجامد؛ ... بیشتر
«اخلاق مراقبت»، شاخه‌ای از اخلاق فضیلت یا رویکردی مستقل در اخلاق؟ بررسی دیدگاه مایکل اسلوت و ویرجینیا هِلد
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 130-149
چکیده
نسبت اخلاق مراقبت و اخلاق فضیلت یکی از پرسش‌های پیش روی صاحب‌نظران اخلاق مراقبت است که پاسخ به آن ثمرات مهمی برای اخلاق مراقبت دارد. مایکل اسلوت و ویرجینیا هلد دو تن از صاحب‌نظران برجسته اخلاق مراقبت ... بیشتر
حکمت زمین؛ جهانِ معنای نقاشی‌های مکتب شیراز-بهبهان از منظر فلسفۀ پدیدارشناسانه- هرمنوتیکی هانری کربن با رجوع به متون مزداییِ ایران باستان
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 150-178
چکیده
پژوهشِ حاضر کوشیده است به یاریِ رویکردِ پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن به جهانِ معنایِ پنج نمونه از نقاشی‌های تمثیلی گلچین اشعار به تاریخ 801 ه.ق متعلق به مکتب شیراز-بهبهان راه‌یابد. سه پرسش اصلی ... بیشتر
بررسی تطبیقی خاستگاه معرفت‌شناسی مفاهیم فلسفی از منظر هیوم و علامه طباطبایی
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 179-200
چکیده
بررسی آثار و نوشتههای فلاسفه در خصوص منشاء پیدایش مفاهیم فلسفی و مقدم برآن منشاء مفاهیم و تصورات، گویای شکلگیری و اهمیّت تدریجی و متأثر این مسئله از یکسری اندیشهها در هر دو جهان غرب و اسلام دارد. ... بیشتر
نقدی بر خوانش غالب از ویتگنشتاینِ کریپکی
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 201-221
چکیده
در این مقاله، درباره تفسیر گروهی از فلاسفه، همچون هکر، بِیکر، مک‌داول و مک‌گین از استدلال و پاسخ شک‌گرایانة ویتگنشتاینِ کریپکی یا کریپکنشتاین بحث خواهیم کرد و نشان داده خواهد شد که بخشی از تفسیر این ... بیشتر
رتوریک و نسبت آن با سیاست در اندیشه ارسطو
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 222-241
چکیده
رتوریک که در ادبیات فلسفی ما به خطابه برگردانده شده است، به‌عنوان یکی از صناعات خمس که اقناعی اما غیریقینی است شناخته میشود و فلسفه‌ورزان آن را به‌عنوان صناعتی غیرفلسفی و غیرمعتبر کنار نهاده‌اند. ... بیشتر
تبیین مفاهیم جوهر، صفت، حالت در فلسفۀ اسپینوزا با استفاده از آراء فلاسفۀ پیش از او (بر اساس تفسیر ولفسون)
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 242-260
چکیده
سؤال اصلی‌ای که در این مقاله به آن میپردازیم چنین است: آیا میتوان براساس آراء فلاسفۀ یونان و قرون وسطا و دکارت در باب جوهر و عرض و نظر آنان در باب خداوند و صفات او، تعریف اسپینوزا در کتاب اخلاق ... بیشتر
کاربرد درمان حسد و ترس بر مبنای اخلاق اسلامی در معنادرمانی و درمان شناختی-رفتاری
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 261-279
چکیده
در اخلاق اسلامی توجه به بعد روحانی انسان و نقش رذایل اخلاقی در به مخاطره انداختن سلامت روان از اهمیت بسزایی برخوردار است. بر همین مبنا حکمای اسلامی برای درمان رذایل اخلاقی به تقسیم‌بندی قوای وجودی ... بیشتر
مابه‌ازای معقولهای ثانی فلسفی از نظر ملاصدرا
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 280-295
چکیده
در آثار ملاصدرا دو نظر دربارۀ مابه‌ازای معقولهای ثانی فلسفی آمده است. طبق نظر اول، معقولهای ثانی فلسفی مابه‌ازای خارجی ندارند، بلکه صرفاً منشأ انتزاع دارند. طبق نظر دوم که آن را نظر نهایی ملاصدرا ... بیشتر
بازخوانی کتاب «دگرگونی آرمان‌ها در معماری مدرن 1750-1950» اثر پیتر کالینز، بر اساس ساختارگشایی دریدا
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 296-311
چکیده
کتاب دگرگونی آرمان‌ها در معماری مدرن 1750-1950، اثر پیتر کالینز را میتوان به عنوان یکی از رفرنس‌های مهّم در تاریخ تئوری معماری نام برد که درآن کالینز تلاش میکند با بهره‌گیری از تفاوت آرای تاریخ کلاسیک ... بیشتر
ظهور و بروز امر مطلق در اثر هنری توسط نبوغ در فلسفه هنر متقدم شلینگ
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 312-329
چکیده
شلینگ بهدنبال آگاهیِ تام روح انسان است، از طرفی روح آگاه محصول ذهنیتِ انسان است، فلذا در طبیعت روحی ناآگاه تدبیر امور میکند. بنابراین گذار شلینگ از فلسفه طبیعت به ایدهآلیسم استعلبایی، در راستای ... بیشتر
تأملی بر مدعای رورتی در خصوص دین: دین به مثابه توقف‌کننده گفتگو
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 330-353
چکیده
رورتی مدعی است متافیزیکدانان و عالمان دین با تفکیک حوزه عمومی(سیاست) از حوزه خصوصی(دین) همرأی و متفقالقولاند. درحالیکه متافیزیکدانان درصدند این هدف را با کشف ذات عمومی و خصوصی دریابند، ... بیشتر
یک تفسیر فرویدی-لکانی از فرایند شکلگیری متافیزیک افلاطون
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 354-371
چکیده
در این مقاله به کارکرد تخیلی، نمادین و امر واقعی به عنوان مقولات اصلی اندیشة لکان پرداخته میشود که با بسط منطقی روانکاوی فروید حاصل شده است و نهایتاً با استفاده از شبکة مفهومی فرویدی-لکانی، ریشههای ... بیشتر
واکاوی انتقادی دیدگاه توماس نیگل در باب پوچی زندگی
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 372-389
چکیده
یکی از مهمترین چالشها در بحث معنای زندگی، مسئله پوچی است. آیا زندگی بشر دارای بنیانی ارزشمند و هدفمند است یا چنین ویژگی‌ای در زندگی دست‌نیافتنی است؟ توماس نیگل یکی از متفکرانی است که با پاسخ منفی به ... بیشتر
کمال آدمی و ارتباط آن با تعریف انسان از منظر ملاصدرا
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 390-408
چکیده
در فرهنگ اسلامی تعاریف گوناگونی از انسان بیان شده است؛ مانند: جوهر جسمانی دارای تکلیف، حیوان ناطق، روح مجرد، حیوان عاشق و حیّ متأله؛ اما ملاصدرا بر مبنای حرکت جوهری انسان را به «وجودی ثابت و سیّال» ... بیشتر
تحلیلی بر دیدگاه فوکو در باب مناسبات مِتافلسفه و تجدد
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 409-424
چکیده
میشل فوکو (1984-1926) فیلسوف پست مدرن فرانسوی در آثار مختلف خود به تامل در ماهیت فلسفه و مناسبات آن با تجدد پرداخته است. این مقاله با توجه به طرح مناقشات معاصر در باب سرشت و سرنوشت فلسفه که ذیل ادبیات «متافلسفه» ... بیشتر
ارزیابی استدلال «بدیلهای تصور نشده» از منظر رئالیسم انتقادی بسکار
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 425-447
چکیده
واقعگرایی علمی همواره با انتقادات مستمری از سوی پادواقعگرایان روبهرو بوده است. استدلال «بدیلهای تصور نشده» کایل استنفورد را میتوان نسخه متأخر و دردسرساز این چالشها دانست. در این ... بیشتر
ایدۀ زبان اندیشه در محکمۀ ویتگنشتاین
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 448-466
چکیده
ویتگنشتاین در کتاب تحقیقات فلسفی طیف وسیعی از نظریات کلاسیک و معاصر را در باب زبان مورد انتقاد قرار میدهد. در اینجا سعی خواهیم کرد با معرفیای اجمالی از آنچه تحت عنوان نظریه «زبان اندیشه» (یا ... بیشتر
نظام سیاسی مطلوب در فلسفه سیاسی کارل اشمیت
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 467-487
چکیده
مسئله ماهیت دولت از جمله مهمترین مسائل فلسفه سیاسی است و هر تفسیری از ماهیت دولت در نوع خود، تفسیری از غایات حکومت و بهترین شکل دولت است؛ از این‌رو، ضرورت اطاعت از دولت، مشروعیت سیاسی و آزادی را به دنبال ... بیشتر
مسئله اخلاق در اثبات گرایی حقوقی نرم و سخت
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 488-506
چکیده
قانون دلیل و راهنمای رفتار انسان است، ازاین‌رو یک رویه اجتماعی هنجاری می‌باشد؛ اما یک هنجار بایستی واجد چه شرایطی باشد که به آن بگوییم قانون و نسبت آن با اخلاق چیست؟ آیا معیار قانون بودن، منشأ آن است ... بیشتر
بررسی تمایزات معناداری زندگی و خوشبختی از دیدگاه تدئوس متز
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 507-528
چکیده
تدئوس متز کوشیده است تا نشان دهد که معنای زندگی مانند اخلاق و خوشبختی، یکی از مقولات هنجاری زندگی می‌باشد و بر تمایز معنای زندگی و خوشبختی تاکید دارد. با جستجو در آثار متز میتوان چند شاهد و دلیل ... بیشتر
نقش انوار سانحه سهروردی در نظام فیض صدرایی
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 529-549
چکیده
در نظام فیض سهروردی، یکی از کلیدیترین مفاهیم، بحث انوار سانحه است. او با معرفی این انوار و نحوه اشراق آنها، و نقشی که در ایجاد ارباب انواع دارند، کثرتهای عرضی عقول را به نحو بدیعی توجیه کرد و نشان ... بیشتر
زمان هایدگری در نمایشنامۀ «در انتظار گودو»
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 550-577
چکیده
مسئلۀ زمان همواره در طول تاریخ یکی از بزرگ‌ترین سؤالات فیلسوفان و دانشمندان حوزۀ فیزیک بوده است. بدون شک هر تفکر فلسفی به اشکال مختلف در آثار ادبی و هنری نمود پیدا میکند و در این میان نویسندگان و هنرمندانی ... بیشتر
توضیح نسبت سوبژکتیویته هگلی با اجتماع انسانی و وضع سیاسی بر اساس «پدیدارشناسی روح»
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 578-596
چکیده
همان‌طور که هگل در پدیدارشناسی روح ادعا میکند سوبژکتیویته به عنوان تقدیر تاریخ آگاهی درصدد است نشان دهد که چگونه روح میکوشد به واسطه آگاهی یافتن از خود و آشتی دادن آگاهی با خودآگاهی، نسبتی دیالکتیکی ... بیشتر
نظریه کلاسیک تبیین علّی زیر تیغ جان سرل
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 597-617
چکیده
در خصوص تحلیل کنش ارادی دو نگرش کلی در فلسفه غرب وجود دارد: تبیین علّى و تبیین عقلانی غیرعلّی. دیدگاه نخست، نظریه کلاسیک و رایج در تاریخ فلسفه و اندیشه غربی بوده است، اما دسته دوم در قرن معاصر شکل گرفته ... بیشتر
عشق‌ورزی در شهر مطلوب؛ تطبیق اندیشه افلاطون در «ضیافت» و سهروردی در «فی حقیقه العشق»
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 618-633
چکیده
عشق از معدود مباحث مشترکِ موثر در فلسفه، هنر، عرفان می‌باشد. میتوان باور داشت بزرگ‌ترین فیلسوف یونان که به جد و وسیع در مورد عشق سخن گفت افلاطون است. نگاه او نه تنها بر فلسفه جهان غرب، ... بیشتر
ردّ چشم اندازگرایی نویی
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 634-655
چکیده
بنا به چشم‌اندازگرایی نویی، اعیان پایهای تجربه ادراکی ویژگیهای چشم‌اندازی منظره، در تمایز با ویژگیهای واقعی آن، هستند. این مفهوم از چشم‌اندازگرایی قرابتی با آموزه‌های نظریّه ... بیشتر
مفهوم‌شناسیِ «نظام»؛ تفسیر هایدگر از دیدگاه شلینگ
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 656-676
چکیده
نوشتار حاضر تفکر هایدگر دربارۀ مفهوم «نظام» در رسالۀ شلینگ با عنوان پژوهش‌های فلسفی در باب ذاتِ آزادی انسان (1809) را در نظر می‌آورد. رجوع متأملانۀ هایدگر به رسالۀ شلینگ، در قالب دو درسگفتار و تفسیر ... بیشتر
ساخت‌گشایی از قدرت، مقاومت و سوبژکتیویته؛ تحلیلی تطبیقی از آراء هانا آرنت و میشل فوکو
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 677-694
چکیده
مقاله حاضر تلاش کرده است تا از طریق مواجهۀ اندیشۀ هانا آرنت و میشل فوکو به بازاندیشی و بازنگری رادیکال و ریشه‌ای از مفاهیم قدرت، مقاومت و سوبژکتیویته بپردازد. در وهلة نخست ممکن است تصور شود که اندیشۀ ... بیشتر
توجیه پذیری تجربه حسی و تجربه دینی در نظام فکری آلستون؛ مناقشات و پاسخ ها
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 695-716
چکیده
آلستون با تمایز دو دیدگاه توجیهی تجربه حسی؛ یعنی دیدگاه توجیهی مستقیم و غیر مستقیم بر این باور است که تجربه حسی متعلقات خودش را به صورت مستقیم توجیه میکند؛ یعنی در تجربه حسی ما مستقیما با عین خارجی در ... بیشتر
تأملی در فلسفة تحلیلی و قاره‌ای؛ نهیلیسم، میراثی از عصر روشنگری
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 717-735
چکیده
در این نوشتار تلاش بر آن داریم تا با تأکید بر زمینه و زمانه‌ای که منجر به پیدایش دو نحلة تحلیلی و قاره‌ای گردید به بررسی خاستگاه‌های اصلی و بنیادیِ پیدایش آنها در فلسفة کانت و چالشها و نقاط ضعف و قوت ... بیشتر
استقلال معرفت‌شناختی و وابستگی هستی‌شناختی اخلاق نسبت به دین
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 736-750
چکیده
به طور سنتی اعتقاد بر این بود که اخلاق بر دین مبتنی است و بدون دین، اخلاق وجود ندارد. با گسترش انتقادات بر ضد دین در عصر جدید و ظهور نظریههای مختلف پیرامون منشاء دین که به دنبال خاستگاه انسانی برای دین ... بیشتر
تحلیل و واکاوی جایگاه بعد عملی وجود انسان در دیدگاه فارابی و علامه محمدتقی جعفری تبریزی
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 751-765
چکیده
بعد عملی وجود انسان مرتبط با اعمال و افعال وی است؛ اعمال و افعالی که شکل‌دهندۀ شخصیت وی هستند و با هدایت حکمت عملی می‌توانند به عملی حکیمانه مبدل شوند و سبب سعادت انسان گردند. یافته‌های تحقیق که ... بیشتر
تحلیلی بر ملاک ارزش اخلاقی از منظر کانت با تکیه بر آرای هِنسون و هِرمن
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 766-786
چکیده
در باور کانت یک عمل تنها زمانی ارزش اخلاقی دارد که صرفاً به انگیزۀ انجام وظیفه و بدون دخالت هیچ‌گونه تمایل و منفعت شخصی انجام شود. وی با بیان مثال‌هایی در کتاب بنیاد، نشان میدهد که وجود تمایلات همسو ... بیشتر
متافیزیک علم و فروبستگی توسعه در اندیشۀ داوری
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 787-806
چکیده
طرح غرب‌زدگی رضا داوری اردکانی راه برون‌‌رفت از توسعه‌نیافتگی را پیمودن مسیر توسعه میداند. توسعه‌نیافتگی گرچه عارضه‌ای است که از ناحیۀ تجدد گریبان‌گیر کشورهای غرب‌زده شده است، لیکن برای رهایی ... بیشتر
مواجهه با «دیگری» و ظهور صلح بنیادین در نهادِ سوژه امپریالسیت از منظر امانوئل لویناس
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 807-823
چکیده
موضوع این تحقیق، بررسی و تحلیل صلح بنیادین است که در پرتو مواجهه با «دیگری» در نهاد سوژه امپریالیست رخ میدهد. لویناس سوژه‌ای را به نمایش می‌گذارد که در راستای بنیان بهشتی زمینی خواسته‌هایش را ... بیشتر
ضرورت آموزش فلسفه برای کودکان و نقش آن در ارتقای تفکر خلاق و مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 824-840
چکیده
یکی از اهداف اصلی برنامه آموزش فلسفه برای کودکان بهبود شرایط آموزش تفکر در سیستم‌های آموزشی است هدف این برنامه کمک به کودکان است که یاد بگیرند چگونه خودشان فکر کنند. فلسفه برای کودکان یک فعالیت آموزشی ... بیشتر
بررسی تطبیقی ازخودبیگانگی از نظرگاه علامه محمدتقی جعفری و مارتین هایدگر
دوره 17، شماره 44 ، آذر 1402، صفحه 841-856
چکیده
توجه به مسأله مرگِ اصالت و ازخودبیگانگی انسان، یکی از مهمترین مسائلی است که انسان معاصر با آن درگیر است. غفلت از آن باعث میشود که به تعبیر هایدگر، کویر هر روز گسترده‌‌‌‌‌تر گشته و شکاف بین خودبودگی ... بیشتر