سید ابراهیم آقازاده
چکیده
چکیده : چگونگی آفرینش و به تبع آن، نظریۀ «خلق‌ازعدم» یکی از چالش‌های اساسی میان فیلسوفان و متکلمان اسلامی بوده است. تفسیرها و تبیین های متعدد دراین خصوص، بیشتردرشکل تقابل میان حدوث وقدم مورد بررسی ...
بیشتر
چکیده : چگونگی آفرینش و به تبع آن، نظریۀ «خلق‌ازعدم» یکی از چالش‌های اساسی میان فیلسوفان و متکلمان اسلامی بوده است. تفسیرها و تبیین های متعدد دراین خصوص، بیشتردرشکل تقابل میان حدوث وقدم مورد بررسی قرارگرفته است. اشاعره منشأ آفرینش را ازعدم «خلق شیئ از لاشیئ» می دانند ومعتقدند که حوادث قبل ازحدوث نه از اشیاء هستند ونه ازاعیان. دراین نگرش ، ابتدای آفرینش هیچ است و جهان هستی با اراده و قدرت مطلقه الهی، بدون واسطه ازعدم پدید آمده است. پیدایش هستی مبتنی بر نظام طولی نیست. بلکه موجودات جهان با اراده الهی و به طورمستقل پدید آمده اند. اراده و قدرت اوهرگونه ضرورت و واسطه را درخلقت نفی می کند و مخلوقات صدور و فیضان جبری ازجانب الوهیت نیستند بلکه ذاتا به اراده آزاد واختیار خالق وابسته اند. درمقابل، ملاصدرا معتقد به حدوث زمانی وحدوث ذاتی است و با تعدیل اصطلاح خلق ازعدم، برآفرینش از«لامن شیء» استفاده کرده است. وی حدوث عالم وخلق ازعدم را با براهین فلسفی اثبات کرده ودیدگاه جدیدی را مطرح می کند و براساس حرکت جوهری،عالم را حادث زمانی می داند. ازنظروی جهان ذاتا متجدد است و حدوث زمانی عالم به معنی خلق جهان «با زمان »است نه «درزمان ».
