Journal of Philosophical Investigations

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ایران

2 دکتری کلام و فلسفه اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

دو گفتمان کلان درباره علوم انسانی وجود دارد: اول، گفتمان جهانی علوم انسانی که ریشه در مباحث رابطه علوم انسانی و علوم طبیعی دارد و نسخه واحدی برای علم و از جمله علوم انسانی قایل است. دوم، گفتمان علوم انسانی بومی یا اسلامی که پس از استقلال کشورهای جهان سوم از جمله جوامع اسلامی، مجال بیان یافت. مجادله گفتمانی مزبور در ایران به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی، تجلی بارز یافت که هنوز ادامه دارد. در این مقاله با تمرکز بر ماهیت علوم انسانی و قرائت‌های مختلف اندیشمندان از این موضوع، این پرسش مطرح شد که ماهیت علوم انسانی- اجتماعی با کدام یک از دو گفتمان جهانی یا بومی- اسلامی قرابت بیش‌تر دارد؟ پاسخ به سؤال مزبور و حاصل بررسی فرضیه پژوهش با اتکا به روش اسنادی- کتابخانه‌ای و تجزیه و تحلیل توصیفی- تحلیلی این شد که با عنایت به ابعاد ماهوی نظام دانش علوم انسانی، یعنی ماهیت دوگانه حقیقی- اعتباری گزاره‌های آن، هیچ یک از دو گفتمان مزبور به تنهایی قادر به تکفل و هدایت نظام دانش علوم انسانی در کشورهای مختلف نیست. در نتیجه، تعامل دو گفتمان جهانی و بومی علوم انسانی، برای تغذیه ابعاد عام و ثابت و خاص و متغیر نظام علوم انسانی- اجتماعی ضرورت دارد. کیفیت ترکیب تعاملی دو گفتمان جهانی و بومی علوم انسانی در سایه واقعیات و اقتضائات و نیز بر پایه انسان شناسی فلسفی بومی، شاخص پیشرفت یا پسرفت علمی یک کشور می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Discourse of Indigenous Humanities or Global Humanities

نویسندگان [English]

  • Amin Navakhti Moghaddam 1
  • Seyyed Mokhtar Mousavi 2

1 Associate Professor of Political Science Department, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran

2 PhD of Philosophy, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

There are two grand discourses about human sciences: first, universal discourse of human sciences, which is rooted in discussion related to humanities and natural sciences and prescribes a single copy of formula for science including human sciences; second, discourse of native or Islamic humanities that find the opportunity to express after the independence of third world countries, including Muslim communities. The discursive debate in Iran, particularly after the Islamic Revolution, was a clear manifestation that is continues. In this article by focusing on the nature of humanities and various readings of scholars about the issue, posed the question that the nature of human and social sciences has greater affinity to which of two indigenous or universal discourse. The answer to this question and result of survey of hypothesis, by reliance on the method library-based research and analytical analysis was that with regard to the substantive aspects of human sciences, the dual nature of assumed-real statements, none of two discourses alone can guard and guide the system of humanity knowledge in different countries. As a result, engagement of global and local discourse of human sciences is necessary for nutrition of the general-fixed and variable-specific aspects of system of human and social sciences. Quality of interactive combination of global and local discourse of human sciences in the light of the realities and requirements is the index of a country's scientific progress or regress

کلیدواژه‌ها [English]

  • science
  • humanities
  • scientific discourse
  • scientific community
  • universal human sciences
  • indigenous humanities
آبلسون، رازیل. (1368). فلسفه اخلاق در تفکر غرب، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
آزادارمکی، تقی. (1385). علم و مدرنیته ایرانی، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
آزادارمکی، تقی. (1389). بومی‌گرایی علوم اجتماعی؛ ضرورتی علمی یا سیاسی، تهران: انجمن جامعه‌شناسی ایران.
باقری، خسرو. (1389). علم بومی؛ قابلیت‌ها و تنگناها، تهران: انجمن جامعه‌شناسی ایران.
پالمر، رابر روزول. (1375). تاریخ جهان نو، ترجمه ابوالقاسم طاهری، تهران: امیرکبیر.
توکل، محمد. (1389). جامعه‌شناسی علم، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
جاوید، عباسعلی. (1380). مقایسه دیپلماسی در اسلام وغرب با تاکید بر دیپلماسی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
خورسندی طاسکوه، علی. (1388). علوم انسانی؛ ماهیت تمدن‌سازی آن، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی.
دورانت، ویل و آریل. (1370). تاریخ تمدن ج7 (روسو و انقلاب)، ترجمه ضیاءالدین ملایی طباطبایی، تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
ذاکر صالحی، غلامرضا. (1384). پیش‌نیازهای توسعه علمی کشور؛ دایره‌المعارف آموزش عالی، تهران: بنیاد دانش‌نامه فارسی.
رفیق حبیب، د. (1383). علوم اجتماعیٍ؛ نوگرایی یا غرب گرایی؛ نمونه روان‌شناسی، ترجمه نجیب‌الله نوری، نشریه روش‌شناسی علوم انسانی، 10(41): 141-166.
شریعتی، سارا. (1389). یک جامعه‌شناسی برای یک جهان؛ یک مسأله‌شناسی دوگانه، تهران: انجمن جامعه‌شناسی ایران.
طباطبایی، سیدجواد. (1374). ابن‌خلدون و علوم اجتماعی؛ وضعیت علوم اجتماعی در تمدن اسلامی، تهران: طرح نو.
عزیزی، نعمت‌الله. (1385). توسعه آموزش عالی در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی.
العطاس، سیدحسین. (1389). امر مستقل امر عام (جهانی) و آینده جامعه­شناسی، ترجمه ابوالفضل مرشدی، تهران: انجمن جامعه‌شناسی ایران.
فاضلی، نعمت‌الله. (1389). گفتمان مسأله بومی، مساله بومی‌سازی علوم اجتماعی از رویکرد مطالعات فرهنگی، تهران: انجمن جامعه‌شناسی ایران.
فراست‌خواه، مقصود. (1389). مقایسه سه گذرگاه معرفتی درباره دانش بومی در ایران با تأکید بر تحولات مفهومی، ساختی و کارکردی، تهران: انجمن جامعه‌شناسی ایران.
قانعی‌راد، محمدامین. (1385). وضعیت اجتماع علمی در رشته علوم اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، 27(1122): 56-27.
قانعی‌راد، محمدامین؛ جوکار، مریم. (1388). علوم‌اجتماعی مستقل/ دگرواره و عینیت چندگانه؛ نگاهی به آراء سیدحسین و سیدفرید العطاس»، نشریه مطالعات اجتماعی ایران، 2(5): 36-7.
کاتوزیان، محمدعلی. (1384). تضاد دولت و ملت؛ نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمه علی‌رضا طیب، تهران: نی.
کارناپ، رودولف. (1369). مقدمه‌ای بر فلسفه علم، ترجمه یوسف عفیفی، تهران: نیلوفر.
محسنی، منوچهر. (1378). مبانی جامعه‌شناسی علم، تهران: طهوری.
موسوی، یعقوب. (1389). ساختار علم در چالش میان جهان‌شمولی بوم‌گرایی و محلی‌گرایی، تهران: انجمن جامعه‌شناسی ایران.
مؤمنی، فرشاد. (1387). ایران و چالش‌های مواجهه با علم بومی و علم جهانی، نشریه مطالعات اجتماعی ایران، 2(4): 160-139.
مؤمنی، فرشاد. (1389). ایران و چالش‌های مواجهه با علم بومی و علم جهانی، تهران: انجمن جامعه‌شناسی ایران.
نراقی، احسان. (1382). آنچه خود داشت، تهران: چاو.
نصری، عبدالله. (1377). سیمای انسان کامل از دیدگاه مکاتب، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
نقی‌پورفر، ولی‌الله. (1384). اصول مدیریت اسلامی و الگوهای آن، ج 22، تهران، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات مدیریت اسلامی.
واثق‌غزنوی، قادرعلی. (1390)، جایگاه انسان‌شناسی در سازمان و مدیریت از دیدگاه اسلام و غرب، اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 2(50-40).
وینسنت، اندرو. (1371). نظریه‌های دولت، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نی.
Abelson, Razil. (1989). Moral Philosophy in Western Thought, translated by Manouchehr Sanei Darehbidi, Tehran: Shahid Beheshti University. (in persian) 
Al-Attas, Seyyed Hossein. (2010). The Independent Matter of the Public (Global) and the Future of Sociology, translated by Abolfazl Morshedi, Tehran: Sociological Association of Iran. (in persian) 
Azadaramaki, Taghi. (2009). Localization of Social Sciences; A scientific or political necessity, Tehran: Sociological Association of Iran. (in persian) 
Azadarmaki, Taqi. (2006). Iranian Science and Modernity, Tehran: Humanities Research and Development Institute. (in persian) 
Azizi, Nematullah. (2006). Development of Higher Education in Iran, Tehran: Research Institute of Cultural Studies. (in persian) 
Bagheri, Khosrow. (2010). Native Science; Capabilities and Bottlenecks, Tehran: Sociological Association of Iran. (in persian) 
Berkes, Fikret. (1993). Traditional Ecological Knowledge in Perspective, Ottawa: International Development Research Centre.
Bowers, C. A. (1993). Critical Essays on Education, Modernity, and the Recovery of the Ecological Imperative. New York: Teachers College Press.
Carnap, Rudolph. (1990). An Introduction to the Philosophy of Science, translated by Yousef Afifi, Tehran: Nilofer. (in persian) 
Cohen, Thomas D. (1979). Naturalism and Social Science. Cambridge University Press
Durant, Will and Ariel. (1991). History of Civilization Vol.7 (Rousseau and the Revolution), translated by Ziauddin Molai Tabatabai, Tehran: Islamic Revolution Education. (in persian) 
Farastkhah, Maqsood. (2009). Comparison of Three Epistemic Passages about Indigenous Knowledge in Iran with an Emphasis on Conceptual, Structural and Functional Developments, Tehran: Sociological Association of Iran. (in persian) 
Fazli, Nematullah. (2009). Discourse on the Local Issue, the Localization Issue of Social Sciences from the Approach of Cultural Studies, Tehran: Sociological Association of Iran. (in persian) 
Hardesty, D. l. (1977) Ecological Anthropology. NewYork: Wiley.
 Javid, Abbas Ali. (2010). Comparison of Diplomacy in Islam and the West, with a focus on Iran's diplomacy, Master's Thesis, Imam Khomeini Educational and Research Institute. (in persian) 
Katouzian, Mohammad Ali. (2004). Conflict between the State and the Nation; the Theory of History and Politics in Iran, translated by Alireza Tayeb, Tehran: Nei. (in persian)
Khorsandi Taskoh, Ali. (2008). Humanities; The nature of its civilization, Tehran: Research Institute of Cultural Studies. (in persian) 
Mohseni, Manouchehr. (1999). Basics of Sociology of Science, Tehran: Tahuri. (in persian)
Momeni, Farshad. (2008). Iran and the challenges of facing local science and global science, Journal of Social Studies of Iran, 2(4): 139-160. (in persian) 
 Momeni, Farshad. (2010). Iran and the Challenges of Facing Local Science and Global Science, Tehran: Sociological Association of Iran. (in persian)
Mousavi, Yaqoub. (2009). The Structure of Science in the Challenge between Universalism, Environmentalism and Localism, Tehran: Sociological Association of Iran. (in persian)
Naqipourfar, Waliullah. (2004). Principles of Islamic Management and its Patterns, 2nd Edition, Tehran: Publications of Islamic Management Studies and Research Center. (in persian)
Naraghi, Ehsan. (2003). What He Had, Tehran: Chav. (in persian)
Nasri, Abdullah. (1998). The Image of a Perfect Human Being from the Perspective of Schools, Tehran, Allameh Tabatabai University. (in persian)
Ogawa, Masakata (1995) Science education in a multiscience perspective. Science Education, 79(5): 583-593.
 Palmer, Robert Roswell. (1996). History of the New World, translated by Abolqasem Taheri, Tehran: Amir Kabir. (in persian) 
Qanei Rad, Mohammad Amin; Jokar, Maryam. (2009). Independent social sciences/ variable and multiple objectivity; a look at the opinions of Seyyed Hossein and Seyyed Farid al-Attas, Journal of Iran Social Studies, 2(5): 7-36. (in persian)
Qanei Rad, Mohammad Amin. (2016). The State of the Scientific Community in the field of social sciences, Social Science Journal, 27(1122): 27-56. (in persian) 
Shariati, Sara. (2009). A Sociology for a World; A double problemology, Tehran: Sociological Association of Iran. (in persian)
Rafiq Habib, D. (2004). Social sciences; modernism or westernism; A sample of psychology, translated by Najibullah Nouri, Journal of Methodology of Human Sciences, 10(41): 141-166. (in persian) 
Tabatabai, Seyyed Javad. (1995). Ibn Khaldun and Social Sciences; The status of social sciences in Islamic civilization, Tehran: New design.
Tawakkol, Mohammad. (2009). Sociology of Science, Tehran: Sociologists Publications. (in persian) 
Vatheq Ghaznavi, Qadir Ali. (2019). The position of anthropology in organization and management from the perspective of Islam and the West, Islam and Management Research, 2(40-50). (in persian) 
Vincent, Andrew. (1992). State Theories, translated by Hossein Bashirieh, Tehran: Ney.
Zaker Salehi, Gholamreza. (2014). Prerequisites for the Scientific Development of the country; Encyclopaedia of Higher Education, Tehran: Farsi Encyclopaedia Foundation. (in persian) 
CAPTCHA Image