Journal of Philosophical Investigations

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده چندرسانه ای، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

ملاصدرا برای اولین بار با به کارگیری واژه «الحکمه الغریزیه» گونه جدیدی از هوش به نام هوش حکمی را ارائه می­دهد. وی در زمینه میزان بهره‌­وری از هوش حکمی و نسبت آن با تعلیم و تربیت سه‌ طیف کلی را مطرح نموده و تنها یک طیف را نیازمند تعلیم و تقویت عقل نظری و تمرین در جهت دهی به حوزه رفتارها، عواطف، تمایلات و خلقیات به مثابه مقدمات رسیدن به حکمت می‌داند. با توجه به الگوهایی که او از حکیم معرفی می نماید، حکمت را در تمام فرهنگ‌ها و ادیان قابل جستجو می‌داند. از سویی امونز هوش معنوی را توانایی تجربه آگاهی‌های عالی معنوی جهت حل مسائل و بهبود زندگی پیگیری می‌کند و به بسط مولفه‌های هوش معنوی پرداخته و معنویت را غیربومی می‌داند و این نقطه آغاز این تحقیق تحلیلی برای ارزیابی تطبیقی هوش معنوی و هوش حکمی و بررسی نسبت این دو است.
یافته‌ها: مفهوم هوش معنوی نسبت به مفهوم هوش حکمی، عام‌تر است و سه مولفه هوش معنوی امونز، با معیارهای هوش حکمی شباهت دارد؛ با این تفاوت که ملاصدرا رویکرد شناختی و فلسفی به مباحث هوش حکمی داشته و به منبع و شیوه دست­یابی به آگاهی دقت نظر دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparative Evaluation of Wisdom Intelligence with Spiritual Intelligence and Its Relationship with Education

نویسنده [English]

  • Nafiseh Mostafavi

Assistant Professor , of Multimedia,Faculty, Islamic Art University, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

For the first time, Mulla Sadra presents a new type of intelligence called "Al-Hikma al-Ghriziyya" or Wisdom intelligence (WI). In terms of Wisdom intelligence level and its relationship with education, he proposes three general spectrums and states that only one spectrum needs education on theoretical reason and training in dimensions of behaviors, emotions, inclinations, and moods as the prerequisites for attaining wisdom. Given the patterns he introduces of the wise, he considers wisdom to be searched in all cultures and religions. On the one hand, Emmons pursues SI as the ability to enter higher spiritual states of consciousness, to solve problems for functioning well being and expands five-factor of spiritual intelligence and considers spirituality to be non-native, and this is the starting point of this analytical study for adaptive evaluation of spiritual intelligence and judgment intelligence and the ratio of the two.
Findings: The concept of spiritual intelligence is more general than the concept of Wisdom intelligence, and the three-factor model of Emmons's SI is similar to the criteria of Wisdom intelligence; However, Mulla Sadra has a cognitive and philosophical approach to the issues of intelligence and is careful about the source and manner of achieving consciousness

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wisdom intelligence
  • Mulla Sadra
  • Spiritual intelligence
  • Emmons
ابن­عربی، محی‌الدین. (بی­تا).‌ الفتوحات المکیه، 4 جلد، بیروت: صار.
اردبیلی، عبدالغنی. (1385). تقریرات فلسفه امام خمینی، 3 جلد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
امام خمینی، سید روح‌اله. (1378). آداب الصلوه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
امام خمینی، سید روح‌اله. (1384). مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه، تهران: ‏‏ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
امام خمینی، سید روح‌اله. (1406ق.). تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس. قم: مؤسسه پاسدار اسلام.
رجایی، علیرضا. (1389). هوش معنوی: دیدگاه‌ها و چالش‌ها، پژوهشنامه تربیتی، 5(22): 28-1. https://edu.bojnourd.iau.ir/article_518125.html?lang=fa
صدرالدین، محمد بن ابراهیم (1354). المبدء والمعاد، تصحیح جلال‌الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
صدرالدین، محمد بن ابراهیم. (1360).‌ الشواهد الربوبیه، تصحیح سیدمصطفی محقق داماد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
صدرالدین، محمد بن ابراهیم. (1362). اعجاز قرآن، تهران: نشر فرهنگی رجاء.
صدرالدین، محمد بن ابراهیم. (1368). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، قم: مصطفوی.
صدرالدین، محمد بن ابراهیم. (1381).‌ رساله سه اصل، تصحیح سیدحسین نصر، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
صدرالدین، محمد بن ابراهیم. (1402). اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا.
صدرالدین، محمد بن ابراهیم. (بی­تا).‌ الحاشیه على‏الإلهیات، قم: بیدار.
طباطبایی، محمدحسین. (1374). ترجمه تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.‏
غباری بناب، باقر؛ سلیمی، محمد؛ سلیمانی، لیلا؛ نوری مقدم، ثنا. (1386). هوش معنوی، اندیشه نوین دینی، 3(10): 147-125. ‌ https://andishe.maaref.ac.ir/article-1-1746-fa.html
قیصری، داود. (1375). شرح فصوص الحکم، تحقیق سیدجلال‌الدین آشتیانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کانت، ایمانوئل. (1386). نقد قوه حکم، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.
مصطفوی، نفیسه. (1399).‌ مدخلی بر زیبایی­شناسی و حکمت هنر اسلامی، تبریز: انتشارات دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
مولوی، جلال‌الدین محمد. (1393). مثنوی معنوی، تصحیح رینولد ا .نیکلسون، تصحیح و مقدمه حسن لاهوتی، تهران: میراث مکتوب.
یثربی، سیدیحیی. (1379). پژوهشی در نسبت دین و عرفان، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
Ardabili, Abdolghani. (2006). Imam Khomeini Philosophy Discription, 3 volumes, Tehran, Imam Khomeini Publishing House. (In Persian)
Atroszko, P. A.; Skrzypińska, K.; Balcerowska, J. (2021). Is There a General Factor of Spiritual Intelligence? Factorial Validity of the Polish Adaptation of Spiritual Intelligence Self-Report Inventory.  Religion and Health. 60: 3591–3605. https://doi.org/10.1007/s10943-021-01350-2
Black, Deborah. (2008). Avicenna on Self-Awareness and Knowing that One Knows. The Unity of Science in the Arabic Tradition. Logic, Epistemology, and the Unity of Science, edited by Shahid Rahman.11: 63-88. https://doi.org/10.1007/978-1-4020-8405-8_3
Emmons, Robert. (2000a). Is spirituality an intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern, The International Journal for the Psychology of Religion, 10(1): 3-26. https://doi.org/10.1207/S15327582IJPR1001_2
Emmons, Robert. (2000b). Spirituality and intelligence: Problems and prospects. International Journal for the Psychology of Religion, 10(1): 57-64. https://doi.org/10.1207/S15327582IJPR1001_6
Gardner, Howard. (2011). Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences, New York: Basic Books.
Ghobari Bonab, Bagher; Salimi, Mohammad; Soleimani, Leila; Nouri Moghadam, Sana. (2007). Spiritual intelligenc. Andishe-ye Novin-e Dini, 3(10): 125-147. (In Persian) https://andishe.maaref.ac.ir/article-1-1746-fa.html
 Gardne, Howard. (1999). Intelligence Reframed: Multiple Intelligences for the 21st Century. New York: Basic Books.
Gardne, Howard. (2000). A Case Against Spiritual Intelligence. International Journal for the Psychology of Religion, 10(1): 27-34.
Hamer, Dean. (2005). The God gene: How faith is hardwired into our genes, New York: Anchor Books.
Ibn Arabi. (n.d.). Al-Futuhat Al-Makkiyah, 4 volumes, Beirut: Saar. (In Arabic)
Imam Khomeini. (1999). Adab as-Salat (The Disciplines of the Prayer). Tehran: The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works. (In Persian)
Imam Khomeini. (2005). Misbah ul-Hidayah ilal-Khilafah wal-Wilayah (The Lamp of Guidance into Vicegerency and Sanctity), Tehran: The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works. (In Arabic)
Imam Khomeini. (1986). Ta'liqat 'Ala sharh Fusus al-Hikam wa Misbah al-uns: Comments on Describing Fusus al-HIkam and Mesbah al-Ons. Tehran: Islamic Revolutionary Guard Corps. (In Arabic)
Kant, Immanuel. (1991). Critique of the Power of Judgment, translated by AbdolKarim Rashidian, Tehran: Ney. (In Persian)
King, David. (2008). Brighter paths to wellbeing: An integrative model of human intelligence and health.‌ Trent University Centre.
Mayer, John. (2000). Spiritual intelligence or spiritual consciousness. International Journal for the Psychology of Religion, 10(1): 47–56. http://dx.doi.org/10.1207/S15327582IJPR1001_5.
 Mostafavi, Nafiseh. (2020). Islamic Aesthetics and Philosophy of Islamic Art: An Introduction, Tabriz: Tabriz Islamic Art University. (In Persian)
Molavi, Jalaluddin Mohammad. (2014). Masnavi Manavi, edited by Reynold Alleyne Nicholson and introduced by Hassan Lahouti, Tehran Miras-e Maktub. (In Persian)
Qayṣarī, Dawūd. (1996). Commentary on Ibn al-'Arabi's Fusus al-Hikam, Edited by Seyyed Jalaluddin Ashtiani, Tehran: Scientific and Cultural Publications. (In Arabic)
Rjaei A. R. (2010). Spritual Intelligence: Perspectives and Challenges, Journal of Education Research. 22: 22-49. (In Persian) https://edu.bojnourd.iau.ir/article_518125.html?lang=fa
Sadr al-Din Shirazi, M. I. (1975). Al-Mabda' wa Al-Ma'ad, edited by Jalaluddin Ashtiani. Tehran: Islamic Association of Wisdom and Philosophy. (In Arabic)
Sadr ad-Dīn Shirazi, Mohammad. (1989). Al-hikmah al-Muta’liyah, Qom: Mustafavi. (In Arabic)
Sadr ad-Dīn Shirazi, Mohammad. (n.d). Al-Hashiya Ala al-Elahiyat, Qom: Bidar. (In Arabic)
Sadr ad-Dīn Shirazi, Mohammad. (2002). Risalah-i se asl (The Three Principles). edited by Seyyed Hossein Nasr, Tehran: Sadra Islamic Philosophy Research Institute. (In Persian)
Sadr ad-Dīn Shirazi, Mohammad. (1981). Al-shawahid al-rububiyyah fil Manahij al-Sulukiyyah, edited by Jalaluddin Ashtiani. Tehran: The University Publication Center. (In Arabic)
Tabatabaei, S. M. H. (1995). The balance in interpretation of Quran (Al-mizan fi tafsiral-Quran). Translated by Seyed Mohammad Baqer Mousavi. Qom: Islamic Publications Office. (In Persian)
Sisk, Dorothy. (2016). Spiritual intelligence: Developing higher consciousness. Gifted Education International. 32(3): 194-208. https://doi.org/10.1177/0261429415602567.
Tabatabai, S. M. H. (1958). The Principles of Philosophy and the Method of Realism, footnote by Morteza Motahari. Qom: Sadra. (In Persian)
 Yasrebi.‌ Seyyed Yahya. (2000). The relationship between religion and mysticism, Tehran, Danesh va Andisheh Mo'aser. (In Persian)
Zohar, Danah; Marshall, Ian. (2004). Spiritual Capital: Wealth we can live by. San Francisco: Berrett-Koehler Publishers Inc.
CAPTCHA Image