Journal of Philosophical Investigations

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 ، استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تبریز، ایران.

2 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تبریز، ایران

چکیده

بحث درمورد اندیشه و دیدگاه‌های عین‌القضات همدانی، عارف نامدار قرن ششم، به سبب منظومه فکری خاص عرفانی-فلسفی و نیز صراحت لهجه و بی‌پروایی مثال زدنی دربیان منویات درونی‌اش همواره جذاب و پرکشش بوده است. او در کنار دیدگاه عقلانی یک فیلسوف متشرّع، نگاه متفاوتی را از نظرگاه یک عارف ارائه داده است. یکی از موارد مهم در دستگاه فکری عین‌القضات همدانی، تعریف و تحلیل او از مقوله «عقل» است. لذا برای عقل، طوری مشخص کرده و آنجا که پای عقل بدان نخواهد رسید را طور ورای عقل می‌نامد که برای دستیابی به این طور، باید چشم بصیرت انسان گشوده شود. قاضی همچنین عقل را «میزان خاص» معرفی می‌کند و درعین حال معتقد است عقل را یارای دست یابی به عالم ملکوت نیست. آنجا که عقل توان رسیدن ندارد همان جایگاه نبوت است و عقل را بدان راهی نیست. لذا در طور ورای عقل، معرفت و بصیرت ناب و خالص است که می‌تواند سالک را به حقایق هستی رهنمون شود. این مقاله با تحقیق و تعمق در آثار عین‌القضات، آرای فلسفی-عرفانی او را درمورد مقام و منزلت عقل تحلیل نموده و نیز تعریف و ویژگیهای عقل را ازمنظر دید عارفانه او معرفی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Status and Dignity of Wisdom in the Mystic View of Ayn-al-Qużāt Hamadānī

نویسندگان [English]

  • Mir Jalil Akrami 1
  • Parisa Karimpour 2

1 Professor, Department of Persian literature, University of Tabriz, Iran

2 Ph.D. Candidate, Department of Persian literature, University of Tabriz, Iran

چکیده [English]

The discussion about the thought and views of Ayn-al-Qużāt Hamadānī, the famous mystic of the 6th century, has always been attractive due to his special mystical-philosophical system of thought, as well as his openness and exemplary carelessness in expressing his inner thoughts. Along with the rational view of a religious philosopher, he has presented a different view from the point of view of a mystic. One of the important things in the intellectual system of Ayn-al-Qużāt Hamadānī is his definition and analysis of the category of” wisdom”. He has specified a way for wisdom, and where the wisdom cannot reach, he calls it beyond wisdom, and to achieve this, the eyes of human insight must be opened. Moreover, the judge calls wisdom a “special measure” and believes it does not have the ability to reach the realm of the kingdom. Therefore, beyond wisdom, it is pure knowledge and insight that can guide the seeker to the truth of existence. By researching and pondering the works of Ayn-al-Qużāt Hamadānī, this article analyzes his philosophical-mystical points of views on the status and dignity of wisdom and also introduces the definition and characteristics of wisdom from his mystical point of view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ayn al-Qudat
  • wisdom
  • insight
  • special measure
  • Muhammad'
  • s truth
آل‌یاسین، محمدباقر. (1389). عقل و جایگاه آن در عرفان و زندگی انسان (قسمت اول) از دیدگاه مولانا، فصلنامه فرهنگی- هنری(عرفانی) آفتابی برآمد از اسرار، 3(9)، 1-17.
آل‌یاسین، محمدباقر. (1389). عقل و جایگاه آن در عرفان و زندگی انسان (قسمت سوم) از دیدگاه عین‌القضات همدانی، فصلنامه آفتابی برآمد از اسرار، 2(8)، 11-20.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1380). دفتر عقل و آیت عشق، چاپ دوم، انتشارات طرح نو.
ابن‌سینا، عبدالله. (1386). الاشارات و التنبیهات، همراه با شرح محقق طوسی و شرح قطب‌الدین رازی، ج۲، موسسه بوستان کتاب.
اسداللهی، خدابخش. (1388). اندیشه‌های عرفانی عین‌القضات در موضوع عشق، پژوهش‌های زبان فارسی، 45(1)، 31-44.
امیری، سمیه. (1399). معرفت‌شناسی عین‌القضات در نسبت میان حکمت، شریعت و عرفان، فصلنامه علمی پژوهش‌های علم و دین، 11(2)، 23-44.
بریه، امیل. (1374). تاریخ فلسفه، ج 1، ترجمه علی مراد داوودی، چاپ دوم، مرکز نشر دانشگاهی.
پورسینا، زهرا. (1388). کاربردهای سه‌گانه عقل در نظر غزالی، مجله جاویدان خرد، 6(11)، 67-86.
جوادی آملی، عبدالله. (1387). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، تحقیق احمد واعظی، انتشارات اسرا.
جوهری، اسماعیل بن حماد، (1407 ق). الصحاح تاج اللغه، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، دارالعلم للملایین.
حاجیان‌نژاد، علیرضا. (1382). معرفت از نظر عین القضات همدانی، مجله دانشکده ادبیات تهران، 54-55 (586)، 41-60.
حسنی، نرگس. (1389). سیمای محمد (ص) در آثار عین‌القضات، فصلنامه علمی- پژوهشی ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا، 1(2)، 25-47.
دانش شهرکی، حبیب‌الله. (1387). عقل از نظر قران و حکمت متعالیه، چاپ اول، انتشارات بوستان کتاب.
دانشفر، حسن. (1358). چند نکته درباره عین القضات، عارف و مجاهد بزرگ، انتشارات موسسه مطبوعاتی هگمتانه، چاپخانه میهن.
دهخدا، علی اکبر. (1385). لغت‌نامه دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران.
رضایی، حسن. (1393). مقاله عقل، پژوهشکده باقرالعلوم، دانشنامه پژوهه، 6-14.
سجادی، سیدجعفر. (1341). فرهنگ علوم عقلی، چاپ اول، انتشارات کتابخانه ابن‌سینا.
سجادی، سیدجعفر. (1343). عقل در فلسفه و عرفان، مجله دانشکده ادبیات تهران، 10(2)، 190-197.
سجادی، سیدجعفر. (1367). فرهنگ معارف اسلامی، ج۲، انتشارات شرکت مولفان و مترجمان ایران.
سجادی، سیدجعفر. (1393). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، چاپ دهم، انتشارات طهوری.
سعیدی، حسن و نصیری، ولی الله. (1391). عقل از دیدگاه مولانا، فصلنامه فلسفه و کلام اسلامی آیینه معرفت، 11(33)، 25-42.
شریفی، احمدحسین. (1381). تاریخچه بحث عقل و وحی پیش از ملاصدرا، مجله معرفت، 11(62)، 27-42.
شهرآیینی، سیدمصطفی و نجف‌پور، ناهید. (1395). عالم عقل و ماورای عقل در اندیشه عین‌القضات، مجله تاریخ فلسفه، 7(3)، 81-112.
صلیبا، جمیل. (1385). فرهنگ فلسفی، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی، چاپ سوم، انتشارات حکمت.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1383). تفسیر المیزان، ج2، دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1391). اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج2، مقدمه و پاورقی استاد مطهری، نشر صدرا.
عبودیت، عبدالرسول. (1386). درآمدی بر فلسفه اسلامی، چاپ ششم، نشر موسسه امام خمینی(ره).
عسیران، عفیف. (1341). مقدمه بر تمهیدات، چاپ دوم، انتشارات کتابخانه منوچهری.
علی‌اکبرزاده، حامد؛ محمدرضایی، محمد. (1393)، نقش عقل در معرفت دینی و کاستی‌های آن، فصلنامه انسان‌پژوهی دینی، 11032)، 29-47.
عین‌القضات همدانی، عبدالله. (1387). نامه‌های عین‌القضات همدانی،1387،ج1و2، به اهتمام علینقی منزوی و عفیف عسیران، چاپ منوچهری.
عین‌القضات همدانی، عبدالله. (1341). تمهیدات، 1341، تصحیح وتحقیق عفیف عسیران، منوچهری، چاپ دوم.
عین‌القضات همدانی، عبدالله. (1377). نامه‌های عین القضات، ج3، به اهتمام علینقی منزوی، انتشارات اساطیر.
 عین‌القضات همدانی، عبدالله. (1379). زبده الحقایق، تصحیح و تحقیق عفیف عسیران، چاپ اول، مرکز نشردانشگاهی.
فدوی، صبا؛ حمزئیان، عظیم؛ خیاطیان، قدرت. (1399). جایگاه لطایف چهارگانه در کسب معرفت از دیدگاه عین‌القضات، نشریه علمی آینه معرفت، 20(63)، 19-38.
فعالی، محمدتقی. (1375). نگاه قرآن به عقلانیت دینی، مجله مبین، 5(6)، 30-37.
کرجی، علی. (1375). اصطلاحات فلسفی و تفاوت آنها با یکدیگر، چاپ اول، نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1385). اصول کافی، ج1و ج34، انتشارات قائم آل محمد.
کمالی‌زاده، طاهره. (1390). معرفت عرفانی در آرای عین‌القضات همدانی، مجله ادیان و عرفان، 4(2)، 61-84.
ماحوزی، رضا. (1386). عقل جزئی و کلی در اندیشه مولانا، همایش بین‌المللی اندیشه‌های مولانا، 5(6)، 303-316.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی. (1377). بحارلانوار، ترجمه جمعی از مترجمین، انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
سایر نویسندگان
مطهری، ‌مرتضی. (1373). انسان کامل‌، چاپ یازدهم، نشر صدرا.
مطهری، ‌مرتضی. (1370). مقالات فلسفی، ‌ج1، چاپ سوم، نشرحکمت.
یوسفی‌پور، پوران. (1388). تاملی در اندیشه‌ها و عقاید عین‌القضات همدانی، فصلنامه ادبیات فارسی، 5(13)، 1-23.
The noble Quran
Aleyasin, M. (2010). Wisdom and its place in mysticism and human life (1) from Maulana's point of view, Cultural-artistic Quarterly: Aftab Baramad az Asrar, 3(9), 1-17. (In Persian)
Aleyasin, M. (2010). Wisdom and its place in mysticism and human life (3) from Ain al-Qudat’s point of view, Cultural-artistic Quarterly: Aftab Baramad az Asrar, 2(8),11-20. (In Persian)
Aliakbarzade, H. & Mohammadrezaei, M. (2014). The role of intellect in religious knowledge and its shortcomings, Journal of Religious Anthropology,11(32), 29-47. (In Persian)
Amiri, S. (2020). The epistemology of Ain al-Qudat in the relationship between wisdom, Religion and mysticism. Scientific Journal of Science and Religion Research,11(2), 23-44. (In Persian)
Asadolahi, K. (2009). Ayn al-Qudat mystical thoughts about love, Persian Language Researches, 1(45), 31-34. (In Persian)
Ayn al-Qudat Hamdani, A. (1962). Tamhidat, Proofreading and research by Afif Osayran, Manochehri Publication. (In Persian)
Ayn al-Qudat Hamdani, A. (1998). Ayn al-Qudat Letters (3), Due to the efforts of Alinaghi Monzavi, Asatir Publication. (In Persian)
Ayn al-Qudat Hamdani, A. (2000). Zobda al-haqayq, Proofreading and research by Afif Osayran, Academic publishing center. (In Persian)
Ayn al-Qudat Hamdani, A. (2008). Ayn al-Qudat Letters, V. (1, 2, Due to the efforts of Alinaghi Monzavi and Afif Osayran, Manochehri Publication. (In Persian)
Bréhier, É. (1995). History of Philosophy, V. 1, Trans. A. Davoudi, 2nd edition, Academic Publishing Center. (In Persian)
Daneshfar, H. (1979). A few points about great mystic: Ayn al-Qudat, Hegmataneh Press. (In Persian)
Daneshshahraki, H. (2008). Intellect according to the Quran and Supreme Wisdom, Boostan-e Ketab Publishing. (In Persian)
Dehkhoda, A. A. (2006). Dehkhoda Dictionary, Tehran University Press.
Ebrahimi Dinani, Q. (2001). The Book of Wisdom and Sign of Love, 2nd edition, Tarh-e No Publication. (In Persian)
Faali, M. (1996). The Quran's view of religious rationality, Mobin, 5(5), 30-37. (In Persian)
Fadavi, S., Hamzeiyan, A. & Khayatiyan, Q. (2020). The position of the four subtleties in acquiring knowledge from the point of view of Ayn al-Qudat, Ayene-ye Marafet Scientific Journal, 20(63), 19-38. (In Persian)
Hasani, N. (2010). The visage of Muhammad in the works of Ayn al-Qudat, Mystical Literature Journal of Al-Zahra University, 1(2), 25-47. (In Persian)
Hjian-nejad, A. (2003). Knowledge according to Ayn al-Qudat Hamdani, Journal of Tehran Faculty of Literature, 41-60. (In Persian)
Ibn-Sina. A. (2007). Isharat va Tanbihat, along with commentary of mohaqeq toosi and Qotb-Aldin Razi (2), Boostan-e Ketab. (In Persian)
Javadi-Amoli, A. (2008). Dignity of Wisdom in the Geometry of Religious Knowledge, research by A. Vaezi, Asra Publishing. (In Persian)
Johari, E. (1986). Sıhahü'l- Arabiyye, Recearch by A. Abdulqafor Attar, Dar Alilm lilmalayin of Beyrout. (In Persian)
Kamalizadeh, T. (2011). Mystical knowledge in the opinions of Ain al-Qudat Hamadani, Religions and Mystics Magazine, 4(2), 61-84. (In Persian)
Karaji, A. (1996). Philosophical terms and their differences, Publication of Islamic advertising office of Qom Seminary. (In Persian)
Koleyni, M. (2006). Al–Kafi, Vols. 1 & 34, Qaem Al-e Mohammad Publications. (In Persian)
Mahoozi, R. (2007). Partial and general wisdom in Rumi’s thought, Comprehensive humanities portal, International Conference of Rumi's Thoughts, 5(6), 303-316. (In Persian)
Majlesi, M. M. (1998). Bihar-ul Anvar, Trans. A group of translators, Ketabforooshi Islamiyyah.
Motahari, M. (1991). Philosophical articles (1), 3rd edition, Hekmat Publication. (In Persian)
Motahari, M. (1994). complete man, 11th edition, Sadra Publication. (In Persian)
Obudiat, A. (2007). An introduction to Islamic philosophy, Published by Imam Khomeini Institute. (In Persian)
Osayran, A. (1962). Introduction to tamhidat, Publications of Manochehri Library. (In Persian)
Pursina, Z. (2009). The Triple applications of intellect according to Ghazali, Javidan Kherad, 6(11), 67-86. (In Persian)
Rezaei, H. (2014). The Intellect, Bagheral Uloom Research Institute, Pajooheh Humanities and Islamic Sciences Articles Bank, 6-14. (In Persian)
Saeedi, H. Nasiri, V. (2012). intellect according to Mawlana. The Quarterly Journal of Islamic Philosophy and Theology: Ayene Ma’refet.11(33), 25-42. (In Persian)
Sajadi, J. (1962). Dictionary of intellectual sciences, Avicenna Library Publications. (In Persian)
Sajadi, J. (1988). Dictionary of Islamic education (2), Publishing Company of Iranian Authors and Translators. (In Persian)
Sajadi, J. (2014). Dictionary of mystic terms and interpretations, 10th edition, Tahoori Publications. (In Persian)
Sajadi, S. (1964). Intellect in the philosophy and mysticism, Journal of Tehran Faculty of Literature, 10(2), 190-197. (In Persian)
Saliba, J. (2006). Philosophical dictionary, Trans. M. Sanei Darebidi, 3rd Edition, Hekmat Publication. (In Persian)
Shahraeini, M. Najafpour, N. (2017). The world of wisdom and meta-wisdom in the thought of Ain al-Qudat, History of Philosophy Magazine,7(3), 81-112. (In Persian)
Sharifi, A. (2002). The History of the discussion of wisdom and revelation before Mulla Sadra, Comprehensive Humanities Portal, 11(62), 27-43. (In Persian)
Tabatabaei, M. (2004). Tafsir al-mizan (2), Islamic Publications Office. (In Persian)
Tabatabaei, M. (2011). Principles of philosophy and the method of realism (2), Introduction and footnote by M. Motahari, Sadra Publication. (In Persian)
Yusefipur. P. (2009). A reflection on the thoughts and opinions of Ain al-Qudat Hamadani, Persian Literature Quarterly Journal, 5(13), 1-23. (In Persian)
CAPTCHA Image