نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

• علی رازی‌زاده

استادیار گروه هنرهای رسانه‌ای، دانشکده دین و رسانه، دانشگاه صداوسیما، قم، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با رویکردی فلسفی و میان‌رشته‌ای، به بررسی نسبت میان مقولات بنیادین عقل عملی در فلسفه اخلاق کانت، نظیر اراده نیک، وظیفه، خودآیینی و قانون‌مندی اخلاقی و ساختارهای تصمیم‌گیری در روایت‌های تعاملی دیجیتال می‌پردازد. مسئله اصلی این است که آیا این مقولات، که شالوده فاعلیت اخلاقی را در فلسفه کانت تشکیل می‌دهند، می‌توانند در بسترهایی که علیت آن‌ها طبیعی نیست بلکه برساخته و برنامه‌ریزی‌شده است، به‌شکلی اصیل تحقق یابند. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش تحلیلی-تفسیری و خوانش تطبیقی مفاهیم فلسفی، به بررسی نسبت این مفاهیم با ساختارهای انتخاب‌محور دیجیتال می‌پردازد. تمرکز بر تحلیل موقعیت‌هایی است که در آن‌ها، تصمیم‌های فاعل نه بر مبنای میل یا پیامد، بلکه از موضع احترام به اصل اخلاقی اتخاذ می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که هرچند تحقق کامل عقل عملی در ساختارهای دیجیتال با محدودیت‌های ساختاری مواجه است و آزادی فاعل در چارچوب طراحی‌شده محصور می‌شود، اما این فضاها می‌توانند امکان‌هایی برای درونی‌سازی، تمرین و بازاندیشی در مفاهیم اخلاقی فراهم آورند. روایت‌های تعاملی، با ایجاد موقعیت‌های انتخاب اخلاقی، فاعل را به تجربه‌ی صورت‌بندی‌شده‌ای از مواجهه با وظیفه دعوت می‌کنند. بازی‌های رایانه‌ای، نه به‌عنوان تحقق نهایی عقل عملی کانتی، بلکه به‌مثابه زمینه‌ای برای بازاندیشی در نسبت عقل، آزادی و اخلاق در جهان‌های مصنوع قابل تحلیل‌اند. این تجربه‌های تعاملی، امکان تامل دوباره‌ای درباره فاعلیت اخلاقی در شرایط بازتعریف‌شده‌ی علیت و کنش را فراهم می‌آورند.

کلیدواژه‌ها

• فلسفه اخلاق کانت
• عقل عملی
• خودآیینی
• فاعلیت اخلاقی
• مطالعات بازی‌های رایانه‌ای
• روایت‌های تعاملی

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

Kant’s Categories of Practical Reason and the World of Video Games: A Reflection on the Relationship Between Moral Lawfulness and Causality in the Decision-Making Systems of Interactive Narratives

نویسنده [English]

• Ali Razizadeh

Assistant Professor in Department of Media Arts, Religion and Media Faculty, IRIB University, Qom, Iran

چکیده [English]

 This study adopts a philosophical and interdisciplinary approach to examine the relationship between the fundamental categories of Kantian practical reason such as the good will, duty, autonomy, and moral lawfulness and the decision-making structures within digital interactive narratives. The main question is whether these categories, which constitute the foundation of moral agency in Kantian ethics, can be meaningfully realized in environments where causality is not natural but rather artificially constructed and programmed. Using an analytical-interpretive method and a comparative reading of philosophical concepts, the research explores the relation of these concepts to choice-based digital structures. Special attention is given to situations where decisions are made not out of inclination or consequences, but from a commitment to respect for the moral principle. The findings indicate that although the full realization of practical reason in digital structures faces significant limitations due to predesigned frameworks and restricted freedom, these environments offer opportunities for the internalization, exercise, and critical reflection on moral concepts. Interactive narratives create structured scenarios that invite players to confront experiences of duty-bound decision-making. Interactive video games, therefore, are not spaces where Kantian practical reason is fully actualized; rather, they provide platforms for rethinking the relationship between reason, freedom, and morality in artificial worlds. Such interactive experiences open new avenues for contemplating moral agency under redefined conditions of causality and action.

کلیدواژه‌ها [English]

• Kantian Moral Philosophy
• Practical Reason
• Autonomy
• Moral agency
• Video Game Studies
• Interactive Narratives