نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی
نویسنده
دانشیار فلسفه، گروه فلسفه، حکمت و منطق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
مقاله حاضر به تقریرِ و شرح تحلیل انتقادی کانت از داستان دینی ذبح اسحاق (ع) در کتاب دین در محدودۀ عقل صرف (1793) و نزاع دانشکده‌ها (1798) می‌پردازد. در نگاه کانت، فرمان به قربانی کردن فرزند، اگر ناسازگار با قانون اخلاقی باشد، نمی‌تواند منشأیی الهی داشته باشد. کانت در این نقد، دغدغه‌ای فراتر از الهیات دارد و می‌کوشد از شأن عقل عملی و وجدان اخلاقی در برابر هر ندای مشکوک به امر الهی دفاع کند. از نظر او، پذیرش بی‌چون‌وچرا و بدون تأمل اخلاقی دستورات دینی، به اطاعت کور و زوال مسئولیت فردی در جامعه منجر می‌شود. مقاله نشان می‌دهد که تحلیل کانت از این روایت، بخشی از پروژۀ بزرگ‌تر او در تبدیل دین به امری عقلانی، اخلاق‌محور و آزاد از خرافه و تحمیل نهادهای بیرونی است. کانت با تأکید بر وجدان به‌مثابه تکلیف، دین را فقط زمانی موجه می‌داند که تابع عقل عملی باشد، و بدین‌سان الگویی که از ابراهیم (ع) در این قصۀ دینی ترسیم می‌شود را، بر خلاف سنت رایج متألهان و دینداران، نه امری ستودنی که نیازمند نگاهی منتقدانه و همراه با تردید در اصل قصه می‌داند. این مقاله بدین‌سان بر تعلق خاطرِ ژرف کانت به خودآیینی اخلاقی به‌مثابۀ بنیاد فضیلت فردی و نظم اجتماعی تأکید می‌ورزد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Kant’s Critical Analysis of the Story of Abraham and the Near-Sacrifice of Isaac
نویسنده [English]
- Hamidreza Mahboobi Arani
Associate professor of philosophy, Department of philosophy, wisdom and logic, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]
This article explains Kant’s critical analysis of the religious story of the Binding of Isaac in Religion within the Boundaries of Mere Reason (1793) and The Conflict of the Faculties (1798). From Kant’s perspective, a command to sacrifice one’s child—if it conflicts with the moral law—cannot originate from a divine source. In this critique, Kant’s concern extends beyond theology; he seeks to defend the authority of practical reason and moral conscience against any purported divine command that contradicts them. In his view, the uncritical and morally unreflective acceptance of religious imperatives leads to blind obedience and the erosion of individual moral responsibility within society. The article argues that Kant’s interpretation of the Abrahamic narrative forms part of his broader project of transforming religion into a rational, ethics-centered domain, free from superstition and the coercive authority of external institutions. By emphasizing conscience as a duty, Kant maintains that religion is justifiable only insofar as it remains subordinate to practical reason. Accordingly, the figure of Abraham portrayed in this religious tale is not to be admired uncritically; rather, it calls for a skeptical and morally vigilant reading of the narrative itself. The article thus underscores Kant’s deep commitment to moral autonomy as the foundation of both individual virtue and social order.
کلیدواژه‌ها [English]
- ابراهیم
- دین اخلاقی
- دین تاریخی
- عقل عملی
- قانون اخلاقی
- وجدان
)
ارسال نظر در مورد این مقاله