نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

• منصور ایمان پور

دانشیار فلسفه اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

یکی از مباحث مهم و تأثیرگذاری که در فلسفۀ اسلامی وجود دارد و امروزه، تحت
قابل طرح است، مسئلۀ بدیهیات در حوزة تصورات و « معرفت شناسی » عنوان
تصدیقات است . این مسئله با وجود اهمیت فراوان و نقش بی بدیلش در نظام
معرفتی فیلسوفان ما، از زوایای مختلف و به نحو کامل مورد بحث قرار نگرفته است
به گونه ای که به جهت ابهامات نهفته در ملاک تفکیک آنها از ادراکات نظری،
گاهی یک قضیۀ نظری به جای یک قضیۀ بدیهی می نشیند و گاهی یک قضیۀ
بدیهی در جای قضیۀ نظری قرار می گیرد و مورد چون و چرا واقع می شود.
تبیین جایگاه بدیهیات در نظام فکری فیلسوفان اسلامی و ارائه و تشریح و
ارزیابی ملاک های اصلی مرزبندی بدیهی ات از غیر بدیهیات، مسئله ای است که
این مقاله به عهده گرفته است.
پاسخ اجمالی این مقاله به مسئلۀ فوق آن است که اولاً، بدیهیات، اساس و
خمیرمایۀ نظام معرفت یقینی را تشکیل می دهند و در غیاب آنها هیچ
شناخت یقینی و قابل وثوقی حاصل نخواهد شد . ثانیاً، گرچه در زمین ۀ تفکیک
آنها از معارف غیربدیهی، ملاک هایی در کتب متفکران اسلامی مطرح شده
است، لکن اصلی ترین ملاک در تشخیص بدیهیات تصوری ، بساطت این
مفاهیم در حوزة بدیهیات عقلی است و اصلی ترین ملاک در تشخیص قضایای
بدیهی نیز ، تصدیق پذیری الزامی و بی درنگ آنها توسط عقل بدون نیاز به
تصدیقات و استدلال های خارجی است

کلیدواژه‌ها

• بدیهیات
• معرفت شناسی
• تصورات
• تصدیقات
• ادراک
• معرفت

عنوان مقاله [English]

The necessity of Self-Evident Perceptions in Islamic Philosophy and their Criterion

نویسنده [English]

• Mansour Emanpour

چکیده [English]

The question of self-evident perceptions (both concepts and
judgments) is among the important and effective subjects in Islamic
philosophy that nowadays can be put forward as "epistemology". This
question, in spite of its great importance and unique role in Islamic
philosophers' epistemology, has not been discussed in detail by them.
And as a result of ambiguities lied behind the criterion by which the
self- evident perceptions can be distinguished from theoretical ones,
once in a while the former may be misplaced by the latter and
questioned, or the latter misplaced by the former and taken as
axiomatic.
The present paper, on the one hand, tries to explain the significance
of self-evident perceptions in Islamic philosophy, and to present and
assess the differentiae between them and theoretical ones, on the
other. The task is undertaken by the author as follow. Firstly, he seeks
to show that the self-evident data are the essence of all apodictic
knowledge, so that no certain and indubitable cognition can be
acquired without them. Secondly, the most principal criterion by
which self- evident data can be distinguished from the other ones,
among the many criteria cited in the works by Islamic thinkers, is the
simplicity as to concepts and the necessary, immediate rational
affirmability with no need to any other judgment or reasoning as to
judgments.

کلیدواژه‌ها [English]

• the self-evident perception
• Epistemology
• concepts
• judgments
• perception
• knowledge