نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

• رضا ماحوزی

استادیار فلسفه پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

چکیده

هرچند کانت در نقد عقل محض، مغالطات برخاسته از الهیات نظری را خاطر نشان ساخته است ولی از این میان، برهان فیزیکی- خداشناختی (غایت شناختی) را ارزشمند دانسته است. وی در نقد عقل عملی، صورت صحیح خداشناسی را در قالب الهیات اخلاقی عرضه نموده و برخی از مبانی نظری آن‌را در نقد قوه حکم تبیین کرده است. در اثر اخیر، با تقریری جدید از برهان فیزیکی- غایت شناختی به‌مدد قوه حکم تأملی، تصویری فی‌نفسه (نومنال) از جهان به‌مثابه غایت‌مند عرضه گردیده و خداوند به‌عنوان طراح ذی‌شعور این جهان معرفی شده است. کانت این تصویر و الهیات برخاسته از آن را لازمه الهیات اخلاقی دانسته و آن‌را- به‌ویژه در هماهنگ نمودن فضیلت و سعادت به‌عنوان مؤلفه‌های خیر اعلا- همچون تمهیدی بر این الهیات درنظر گرفته است. ازسوی دیگر، الهیات اخلاقی نیز ایده‌های عقلی طرح شده در الهیات فیزیکی- غایت شناختی را عینیت بخشده و به‌ تثبیت آن‌ها کمک می‌کند. این نوشتار درصدد است ضمن تشریح این دو الهیات در اندیشه کانت، نسبت متقابل آن‌ها را بیان نماید.

کلیدواژه‌ها

• الهیات فیزیکی- غایت شناختی
• الهیات اخلاقی
• سعادت
• فضیلت
• خیراعلا

عنوان مقاله [English]

Kant and the Relationship between Physical and Ethical Theology

نویسنده [English]

• Reza Mahozi

چکیده [English]

        Although Kant in Critique of Pure Reason has pointed out the theoretical theology from which the antinomies emerged, but the physico- theological (teleological) argument has been nevertheless worthwhile. In Critique of Practical Reason, the proper face of theology has been presented in the framework of moral theology, and in Critique of Judgment he justifies some of its foundations. In the later work, by the faculty of reflective judgment and through presenting a new reading of physico- teleological argument, he introduces a neumenal picture of the world as teleological for which God is the intelligent designer. For Kant, this picture and the theology based on it requires the moral theology, and indeed it is an introduction to this theology - especially in coordinating virtue and happiness as the highest good components. On the other hand, the moral theology realizes the intellectual ideas which are propounded in physico- teleological theology and tries establishing them. In this paper I am going to demonstrate these two theologies and their relationship in the viewpoint of Kant.

کلیدواژه‌ها [English]

• Physico- teleological theology
• moral theology
• virtue
• Happiness
• Highest good