منیره پنجتنی؛ مهدی محمدزاده
چکیده
پژوهشِ حاضر کوشیده است به یاریِ رویکردِ پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن به جهانِ معنایِ پنج نمونه از نقاشیهای تمثیلی گلچین اشعار به تاریخ 801 ه.ق متعلق به مکتب شیراز-بهبهان راهیابد. سه پرسش اصلی ...
بیشتر
پژوهشِ حاضر کوشیده است به یاریِ رویکردِ پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن به جهانِ معنایِ پنج نمونه از نقاشیهای تمثیلی گلچین اشعار به تاریخ 801 ه.ق متعلق به مکتب شیراز-بهبهان راهیابد. سه پرسش اصلی این پژوهش عبارتند از: چه ارتباطی میان حکمتِ زمین (جغرافیایِ شهودی) با فضای نقاشیهای تمثیلی وجود دارد؟ دستگاه فکری هانری کربن برای خوانش نگارگری ایرانی –بهطور ویژه نقاشیهای مکتب شیراز-بهبهان- چه امکاناتی دارد؟ نقاشیهای گلچین اشعار به تاریخ 801 ه.ق متعلق به مکتب شیراز-بهبهان چه جهانِ معنایی را آشکار میسازند؟ هدف مقاله استفاده از امکانات دستگاه فکری هانری کربن در خوانشِ نگارههای مکتب شیراز- بهبهان است. رویکرد این پژوهش توصیفی-تحلیلی و برگرفته از فلسفۀ پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که برای نشاندادن حکمتِ زمین/جغرافیایِ شهودی میتوان بهجای استفاده از روشهایِ ترسیمهای متداول در نقاشی، از شیوههای بازنمایی نقاشیهای تمثیلی (نگارگری ایرانی) بهرهمند شد. تاریخ و جغرافیای شهودی نه در ارضِ ناسوت بلکه در ارض ملکوت رخ میدهند و راه وصول به آنها از طریق قوۀ خیال است. اگر بنا شد چنین عالمی –ارض ملکوت- ترسیم شود، نقاشیهای تمثیلی مانند نگارگری ایرانی قادر به چنین کاری هستند. دستگاه فکری و آرای هانری کربن در «مواقعی»–مانند نقاشیهای گلچین مذکور- برای «گونه»ای از تفسیرِ نگارگری ایرانی راهگشاست. اندیشۀ او امکان تأویل و رمزگشایی دیداری و محتوایی «برخی» از آثار نگارگری ایرانی را فراهم میکند. بر اساس اندیشۀ پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن و با ارجاعات و اشاراتی به متون مزدایی ایران باستان، میتوان گفت، نقاشیهای گلچین اشعار به تاریخ 801 ه.ق میتوانند حکمتِ زمین -را که در آن پرسش از «چیستیِ» زمین به «کیستی» و تصاویر زمین طبیعیِ به زمین شهودی تبدیل میشود- تجسم ببخشند. همچنین در انتهای مقاله به نقد رویکرد کربن و محدودیتهای آن اشارۀ مختصری کردیم.