نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

• طیبه شاددل ¹
• منصور ایمانپور ²
• حسین اترک ³

¹ دکتری فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز. ایران

² دانشیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز. ایران

³ دانشیار دانشگاه زنجان، زنجان. ایران

چکیده

معانی مختلفی از واژۀ خدا در طول تاریخ فلسفه اراده شده است که بنا به تقسیم استقرائی می‌توان تصوراتی همچون تئیسم، پانتئیسم، پاننتئیسم و دئیسم و... ذکر نمود. پرسش این پژوهش این است که افلاطون چه تصویری از خدا در فلسفۀ خود ارائه کرده است؟ با توجه به بررسی رسائلی که بیشترین ماده الهیاتی را واجدند، می‌توان گفت افلاطون تلقی واحدی را مدّ­ نظر نداشته است. در رساله جمهوری با توجه به ذکر ویژگی­هایی همچون بسیط بودن، متعالی بودن برای خدا، می‌توان گفت که تلقی وی به تئیسم نزدیک است. در رساله فایدون از آن جا که افلاطون هیچ نقشی به خدایان نمی‌دهد، می‌توان با توجه به این رویکرد، افلاطونِ بدون خدا را معرفی نمود. در رساله تیمائوس با دو کاندید صانع و روح جهان مواجه­ایم. برخی صانع را اسطوره­ای و روح جهان را خدای افلاطون درنظر می­گیرند که با توجه به این تبیین می‌توان گفت افلاطون منشأ الهام پاننتئیست­ها شده است. از طرف دیگر برخی روح جهان را اسطوره­ای و صانع را خدای افلاطون معرفی می‌کنند که به تصور تئیسم نزدیک است. در رساله­ قوانین با توجه به اینکه افلاطون اوصافی همچون مطلق­های سه­گانه، منشأ تکالیف اخلاقی و... برای خدا ذکر می‌نماید می‌توان تصور وی را به تئیسم نزدیک دانست. از طرف دیگر «محرک اولای متحرک» تصوری پاننتئیستی از خدا ارائه می‌دهد. همچنین در رسائل متعدد وی می‌توان شواهدی به نفع خدای ناشناختنی الهیات سلبی ارائه نمود. بنابراین می‌توان تصورات متعددی از خدا در نزد افلاطون سراغ گرفت.

کلیدواژه‌ها

• افلاطون
• مفهوم خدا
• پاننتئیسم
• تئیسم
• الهیات سلبی(خدای ناشناختنی)

عنوان مقاله [English]

God in Plato's Philosophy

نویسندگان [English]

• Tayebeh Shaddel ¹
• Mansour Imanpour ²
• Hossein Atrak ³

¹ PhD of Islamic Philosophy, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.

² Associate Professor, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran

³ Associate Professor, University of Zanjan. Zanjan, Iran

چکیده [English]

There are different meanings of the word “God” that have been used by philosophers throughout the history of philosophy, such as theism, pantheism, panentheism, deism, and etc. The subject of this paper is the concept of “God” in Plato’s philosophy. Considering Plato’s different treatises that have the most theological material, it can be said that he has not meant a single concept of this word. In The Republic, given the characteristics that have been attributed to God, like simplicity, transcendental, it seems that his conception of God is close to theism. In Phaedo, since Plato does not give any role to the gods, it seems that we are encountered a Plato without God. In Timaeus, we encounter two candidates, Demiurge and the world’s soul. Some philosophers consider Demiurge as a myth and the world’s soul as Plato’s God. According to this view, Plato can be regarded as the source of inspiration for the Pannanteists. In contrast, some other believe that the world’s soul here is a myth and Demiurge is Plato’s God. This viewpoint is closer to ​​theism. In the Laws, since Plato mentions some attributes to God, such as three absolutes, the origin of moral obligation, and etc. His conception here is very close to theism. On the other hand, the “first self-moved Mover” presents a panentheistic conception of God. His various treatises also provide evidence in favor of the unknown God of the Negative Theology. Thus, there are various conceptions of God in Plato’s philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

• Plato
• God
• panentheism
• deism
• theism
• negative theology