نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

• محسن ایمانی ¹
• خسرو باقری ²
• علیرضا صادق‌زاده ¹
• کیانوش محمدی روزبهانی ³

¹ استادیار دانشگاه تربیت مدرس

² استاد دانشگاه تهران

³ دانشجوی دکتری فلسفة تعلیم و تربیت، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

رویکرد میان‌رشته‌ای یکی از تازه‌ترین رویکردها به دانش است که به همراه ظرفیت‌های فراوانی که در بر دارد، مسائلی را نیز به میان آورده است. در حال حاضر یکی از ضرورت‌های رویکرد میان‌رشته‌ای به دانش، تبیین فلسفی آن است. این مقاله تلاشی در جهت تبیین رویکرد میان‌رشته‌ای از دیدگاه معرفت‌شناسی صدرایی است. معرفت‌شناسی صدرایی در کُنه خود وحدت گراست و از این رو می‌تواند مبنایی مناسب برای تبیین رویکرد میان‌رشته‌ای به علم قرار گیرد. در این جهت ابتدا به اجمال سیر دیدگاه‌های وحدت‌گرا ترسیم گردیده است که در نهایت به رویکرد میان‌رشته‌ای به عنوان پاسخ عصر معاصر به مسئلة اتحاد دانش، منتهی می‌گردد. سپس دیدگاه ملاصدرا در چهار محور ناظر بر منشأ، ضرورت، فرایند و ارزش دانش میان‌رشته‌ای مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس محورهای مذکور پنج اصل شامل: ابتناء معرفت بر وحدت تشکیکی وجود، استلزام معرفت به ادراک پیچیدگی هستی، تلازم ادراک جزئی و کلی، کثرت روشی و معرفتی و وحدت فزایندة معرفتی، و کشف مرتبتی حقیقت، به عنوان اصول معرفت‌شناسی میان‌رشته‌ای از دیدگاه معرفت‌شناختی صدرایی استخراج گردیده است. در پایان به برخی تفاوت‌های بنیادین میان‌رشته‌ای از دیدگاه صدرا با دیدگاه‌های رایج اشاره شده است. بر این اساس رویکرد میان‌رشته‌ای به دانش از نگاه حکمت متعالیه تفاوتی بنیادین با معرفت‌شناسی‌های عمدتاً مسأله مدار و عمگرایانة رایج کنونی دارد. تأمل در حکمت صدرایی منتج به کسب معرفتی وحدت‌گرا و اصیل به عالم می‌شود که با نگاه رایج که بیش از هرچیز حاصل اضطرار و دغدغه‌های فناورانة انسان امروزین در مواجهه با پیچیدگی‌های زیستن است، فاصلة فراوانی دارد.

کلیدواژه‌ها

• رویکرد میان‌رشته‌ای
• حکمت متعالیه
• معرفت‌شناسی صدرایی
• اتحاد دانش

عنوان مقاله [English]

Explanation of Interdisciplinary Approach Based on Epistemology of Al-Hikmat Al-Muta'li

نویسندگان [English]

• Mohsen Imani ¹
• Khosrow Bagheri ²
• Alireza Sadeghzadeh ¹
• Kianush Mohammadi Ruzbehani ³

چکیده [English]

Interdisciplinarity approach is one of the newest to the knowledge. One of the contemporary necessities of interdisciplinarity approach to the knowledge is its philosophical explanation. This paper is an attempt to explain interdisciplinarity approach based on Mull-Sadra’s epistemological point of view. Sadra’s epistemology in its depth is unity-oriented, and hence has a capability for preparing an appropriate foundation for interdisciplinarity mode of knowledge.
Here, it, primarily, is provided a brief historical overview on the unity of knowledge ideas led to interdisciplinarity as the recent issue of responding to the question of the unity of knowledge. Then MullaSadra’s point of view is followed in four axes; origin, necessity, process, and credibility of interdisciplinary knowledge. Based on the four axes, and as the epistemological foundations of interdisciplinarity of Mulla-sadra’s viewpoint, there are developed five foundations; that is, “grounding understanding on the graded unity of being”, “dependency of understanding to the complexity of universe”, “interdependence of components and whole”, “methodic and epistemic plurality and increasingly unity of understanding”, and “hierarchical discovery of truth”.
 Finally, we have mentioned some fundamental differences between the current interdisciplinary opinions and Sadra’s views. Sadras viewpoint reflects an original unity approach to universe which in itself has a large distance from the urgent technological unity of modern thoughts. 

کلیدواژه‌ها [English]

• Interdisciplinary Approach
• Al-Hikmat Al-Muta'li
• Sadra’s Epistemology
• Unity of Knowledge