نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی
نویسنده
استادیار پژوهشکده مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
چکیده
فارابی جدی‌ترین فیلسوف سیاسی در عالم اسلام و واضع ایدۀ مدینه فاضله است، با این حال در آثار او اشارات محدودی به بحث از تدبیر منزل وجود دارد که در همان اشارات محدود هم شاهد گفتار منسجمی درباره زنان، جنسیت و جایگاه منزل در مدینه فاضله نیستیم. از سویی، برخی اشارات فارابی و کاربست مفاهیم جنسیتی‌شده نزد او باعث می‌شود بتوان فارابی را در زمرۀ متفکران زن‌ستیز قرار داد. از سوی دیگر او صراحتاً قائل به برابری زن و مرد در حس و تخیل و عقل است. برخی کم‌گویی او درباره منزل و جایگاه زن را ناشی از بدیهی دانستن حکمت منزلی با توجه به ساختار کلی اندیشه فارابی در باب مدینه فاضله دانسته‌اند و عده‌ای سکوت فارابی را ناشی از احتیاط و حزم فیلسوف یا بی‌اعتنایی ناشی از روی‌کرد فراجنسیتی او می‌دانند. در این نوشتار با تکیه بر آثار سیاسی فارابی این نظر پیش کشیده شده است که کم‌گویی فارابی درباره تدبیر منزل، نه به دلیل بی‌اهمیت دانستن آن که به دلیل مسئله‌زا بودن این موضوع در ساختار اندیشه این منطق‌دان بزرگ است..
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Al-Farabi’s Silence: Manzil (Household) in al-Madīna al-Fāżela (The Perfect City)
نویسنده [English]
- Maryam Nasr Esfahani
Assistant Professor in Social Sciences Department, Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
چکیده [English]
Al-Farabi is the earliest and the most important political philosopher in the Islamic world and the founder of the idea of Excellent City; meanwhile, he rarely mentions anything on household management in his political writings. In his few references about gender, women, and household, we face incoherence statements which are swing between misogyny and belief of equality between men and women. He also uses some gendered concepts in his metaphysical thoughts about material and form but still does not mention the inferiority of women in creation. Some scholars try to reconstruct his Idea about household management according to the structure of his "excellent city" and self, but others interpreted his silence as a sign of his fear of different kinds of authorities. In this article, I indicate that his fragments and contradicts statements about the household are the proofs that show the household management is a problematic issue to him.
کلیدواژه‌ها [English]
- Al-Farabi
- Household Management
- Gender
- Misogyny
- قرآن کریم
- ارسطو (1381) سیاست، ترجمه حمید عنایت، چاپ چهارم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
- افلاطون (1380) دوره کامل آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی و حسن کاویانی، چاپ سوم، تهران: خوارزمی.
- بخشی، منصوره؛ صادقی حسن‌آبادی؛ مجید؛ امامی‌جمعه، سیدمهدی (1397) «جایگاه زن در نظام اجتماعی و خانواده از نگاه فارابی، ابن سینا و خواجه نصیر»، حکمت سینوی، 59: 5-25.
- برخورداری، زینب؛ خوشدونی فراهانی، سمیه (1395) «زن و عقلانیت بر اساس انسان‌شناسی فارابی»، حکمت معاصر، 7(2): 93-117.
- تقی‌‌زاده داوری، محمود (1385) «بررسی اشتراکات و افتراقات در فلسفه اجتماع افلاطون و فارابی»، پژوهشهای فلسفی کلامی،27: 131-159.
- داوری، رضا (1354) فارابی موسس فلسفه اسلامی، تهران: انجمن شاهنشاهی فلسفه ایران.
- فارابی (1364) فصول منتزعه، محقق فوزی متری نجار، تهران: مکتبه الزهراء.
- فارابی (1375) موسیقی کبیر، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- فارابی (1395) تلخیص نوامیس افلاطون، ترجمه احمد فرادی اهوازی، تهران: نگاه معاصر.
- فارابی (1398) آنچه باید پیش از آموختن فلسفه بدانیم، ترجمه و مقدمه حمیدرضا میررکنی بنادکی، نشر فلات.
- فارابی (1405) الجمع بین رایی الحکیمین، با مقدمه البیرنصری نادر، مکتبه الزهراء، تهران: ایران.
- فارابی (1985) رساله فی السیاسه، در مقالات فلسفیه لمشاهیر المسلمین و النصاری، به اهتمام لوئیس شیخو، قاهره: دارالعرب.
- فارابی (1996) السیاسه المدنیه، شارح علی بوملحم، دار و مکتبه الهلال، بیروت: لبنان.
- کدیور، محسن (1386) درسگفتارهای درباره فارابی، موجود در این آدرس:
https://kadivar.com/category/6-courses/%D9%81%D9%84%D8%B%D9% 81%D9%87/1-farabiتاریخ بازیابی (2/8/1399)
- کرمانی، طوبی؛ صغری صالحی (1396) «روش شناسی فارابی در تدبیر منزل و تاثیر آن در سبک زندگی»، مطالعات راهبردی زنان، 76: 109-135.
- کرون، پاتریشا (1389) اندیشه سیاسی در اسلام ،ترجمه مسعود جعفری، تهران: انتشارات سخن.
- گالستون، ماریام (1386) سیاست و فضیلت، ترجمه حاتم قادری، تهران: نشر بقعه.
- لوید، ژنویو (1381) عقل مذکر: زنانگی و مردانگی در فلسفه غرب، ترجمه محبوبه مهاجر، تهران، نشر نی.
- مبلغ، زهرا (1397) «متافیزیک فمینیستی ناممکنی که امکانی نو می‌زاید»، پژوهشنامه زنان، 9(26): 111-147.
- مبلغ، زهرا (1400) «ایستاده بر زمین فراموشی: نقدهای فیلسوفان زنانه‌نگر بر خشونت متافیزیک»، پژوهشنامه زنان، 12(36): 195-223.
- موسوی، سیدحسین؛ شهروان، یلدا؛ نوغانی، وحیده (1399) «بررسی شالوده‌های اندیشه فارابی در نگاه فراجنسیتی به زن در طرح مدینه فاضله او»، زن و جامعه، 11(3): 149-170.
- Mahdi, Muhsin (2001) Alfarabi and the Foundation of Islamic Political Philosophy, Chicago and London: University of Chicago Press.
- McCumber, John (2012) On philosophy: notes from a crisis, Stanford University Press.
- Swain, Simon (2013) Economy, Family, and Society from Rome to Islam: A Critical Edition, english translation, and study of Bryson's management of the estate, Cambridge University Press.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله