نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

• سیدجواد میری ¹
• حسین روحانی ²

¹ دانشیار گروه جامعه‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

² استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

مارتین هایدگر یکی از شاخص‌ترین متفکران قرن بیستم است که نقدهای بنیادینی را متوجه سوبژکتیویسم مترتب بر جهان مدرن کرده است. هایدگر تاریخ 2500 ساله غرب را به‌مثابه تجلیگاه عقلانیت متافیزیکی به مهمیز نقد می‌کشد و در برابر تفکر محاسبه‌ای دکارتی و کانتی، تفکر ژرفانگر مبتنی بر متافیزیک وصال را مطرح می‌کند. هایدگر بر این باور است که با ظهور و بروز دکارت به‌عنوان مبدع پارادایم مدرنیته، سوبژکتیویسم در جهان سایه می‌گستراند و یکی از نتایج و تبعات گریز‌ناپذیر تفوق سوبژکتیویسم، سیطره عقلانیت تکنولوژیک بر جهان است. از نظر هایدگر، تکنولوژی یک ابزار صرف نیست؛ بلکه نوعی انکشاف و شیوه تفکر خاصی است که منطق متصرفانه و حسابگرانه خود را بر همه‌چیز و همه‌کس تحمیل می‌کند. به‌عبارتی‌دیگر، در پارادایم معرفت بنیاد مدرن، هستی به‌صورت تکنولوژیک آشکار می‌شود که نوع خاصی از عقلانیت را به وجود آورده که تحت عنوان عقلانیت تکنولوژیک از آن یاد می‌شود. مفروض این مقاله بر این نکته استوار است که اگرچه علی شریعتی نیز به‌مثابه متفکری که منتقد جهان مدرن است، علم‌گرایی و ماشینیسم را نقد می‌کند ولی واقعیت این است که نقد شریعتی از تکنولوژی و ماشینیسم، بیشتر سویه و صبغه سیاسی و جامعه‌شناختی دارد و شریعتی هرگز همچون هایدگر قادر به نقد فلسفی، حکمی و هستی‌شناسانه سوبژکتیویسم و عقلانیت تکنولوژیک مترتب بر جهان مدرن نیست.

کلیدواژه‌ها

• تکنولوژی
• سوبژکتیویسم
• شریعتی
• هایدگر

موضوعات

• هستی شناسی

عنوان مقاله [English]

Comparing Martin Heidegger’s and Ali Shariati’s Views of Technology

نویسندگان [English]

• Seyyed Javad Miri ¹
• Hossein Rouhani ²

¹ Associate Professor of Sociology Department, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran.

² Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Administrative Sciences Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

As one of the most prominent thinkers of the twentieth century, Martin Heidegger has made fundamental criticisms of the subjectivism of the modern world. He critically examines the 2,500-year history of the West as a manifestation of metaphysical rationality. Heidegger contrasts with the Cartesian and Kantian calculus thinking, the profound thinking based on the metaphysics of the carpenter. Heidegger believes that with Descartes as the creator of the paradigm of modernity, subjectivism is spreading in the world. One of the inevitable consequences of the supremacy of subjectivism is the dominance of technological rationality over the world. For Heidegger, technology is not a mere tool; instead, it is a special kind of development and way of thinking that imposes its possessive and calculating logic on everything and everyone. In other words, in the paradigm of knowledge of the modern foundation, existence is manifested technologically, which has created a special kind of rationality called technological rationality. The premise of this article is based on the fact that although Ali Shariati, as a critic of the modern world, criticizes scientism and mechanism, his critique of technology and mechanism is more political and sociological. Also, like Heidegger, he never could critique the philosophical, theological, and ontological subjectivism and technological rationality of the modern world.

کلیدواژه‌ها [English]

• technology
• subjectivism
• Shariati
• Heidegger