نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری گروه فلسفه علم، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 استاد کالج اسلامی، وابسته به دانشگاه میدلسکس، لندن، انگلستان. استاد وابسته مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران
چکیده
ویتگنشتاین در معرفت‌شناسی خود به «یقین» معتقد است ولی آن را نه از جنس معرفت بلکه فقط زیربنای آن می‌داند. در اندیشه او معرفت در بازی‌های زبانی عمومی خلاصه می‌شود، و بازی‌های زبانی بر یقینیاتی تردیدناپذیر بنا می‌شوند. به نظر ویتگنشتاین شکاکیت بی‌معناست و اگر یقینی وجود نداشته باشد حتی شک کردن هم معنایی ندارد. از دید او شک [نسبی] و شناخت مقوله‌های معرفتی و شک مطلق و یقین مقوله‌های غیرمعرفتی‌اند. دسته اول معنادار و صدق و کذب‌پذیر و دسته دوم بی‌معنا و صدق و کذب‌ناپذیرند. در این نوشتار به طور عمده به دو موضوع پرداخته شده است: 1- تبیین جایگاه یقین از نظر ویتگنشتاین در مقایسه با مقولاتی مانند شک و شناخت 2- ارزیابی نقادانه رویکرد ویتگنشتاین در حوزه یقین از منظر عقلانیت نقاد. استدلال اصلی مقاله آن است که: 1-ویتگنشتاین گرچه یقین را بی‌معنا می‌داند و از نظام معرفتی خود خارج می‌کند ولی در عوض جایگاه ویژه‌تری برای آن قائل می‌شود و آن را عینی و به عنوان زیربنا و بستر شکل‌گیری کل معارف بشر معرفی می‌کند 2- تلاش ویتگنشتاین در نشان دادن عینیت یقین مورد نظرش به دلیل برتر نشاندن معنا از حقیقت در تکاپوهای معرفتی و تکیه به شماری تعاریف که کفایت‌شان محل تامل است، قرین توفیق نبوده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Assessing the Epistemological Status of Certainty in Wittgenstein through the Lens of Critical Rationalism
نویسندگان [English]
- Abdolhamid Mohammadi 1
- Ali Paya 2
1 PhD Candidate of Philosophy of Science Department, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Professor, The Islamic College (affiliated with Middlesex University) UK; Adjunct Professor, National Research Institute for Science Policy, Iran
چکیده [English]
"Certainty" occupies an important place in Wittgenstein’s epistemology: it does not belong to the category of knowledge but constitutes its foundation. In his view, knowledge boils down to language games, and language games are based on indubitable certainties. According to Wittgenstein, scepticism is meaningless, and if there is no certainty, then even doubt would be meaningless. Wittgesntein maintains that [relative] doubt and knowledge are epistemic categories, whereas absolute doubt and certainty are non-epistemic categories. Epistemic categories are meaningful and when expressed by means of statements could be either true or false. In contrast, non-epistemic categories are meaningless and when expressed by means of statements the properties of truth and falsehood do not apply to them. The aim of the present paper is two fold: 1- Providing an explanation of the status of certainty in comparison to categories such as doubt and knowledge in Wittgenstein’s thought; 2- Providing a critical assessment of Wittgenstein's approach to certainty through the prism of critical rationalism. The main arguments of the paper are as follows: 1. Although Wittgenstein considers certainty to be meaningless and therefore not on a par with epistemological categories, he regards it as an objective concept that functions as the foundation upon which all human knowledge is based; 2. Wittgenstein's efforts to show the objectivity of certainty have not been entirely successful, partly due to his reliance on a defective notion of ‘objectivity’ and partly as a result of the prominence he assigns to the category of ‘meaning’ at the expense of the category of ‘truth’.
کلیدواژه‌ها [English]
- Certainty
- Doubt
- Language Game
- Knowledge
- Objectivity
- Critical Rationalism
- پایا، علی (۱۳۹۵) فلسفه تحلیلی از منظر عقلانیت نقاد-نظریه ها و کاربردها. چاپ اول. تهران: طرح نقد.
- پایا، علی (۱۳۸۲) فلسفه تحلیلی: مسائل و چشم‌اندازها. چاپ اول. تهران: طرح نو.
- پایا، علی (۱۳۹۶) «گره گشایی به شیوه فیلسوفان و مهندسان»، مجموعه مقالاتی درباره علم و تکنولوژی و سیاست گذاری. چاپ اول. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- پوپر، کارل (۱۳۸۴) اسطوره چارچوب، در دفاع از علم و عقلانیت. ترجمه علی پایا. چاپ دوم. تهران: طرح نو.
- چیشلم، رودریک (۱۳۷۸) نظریه شناخت. ترجمه مهدی دهباشی. چاپ اول. تهران: حکمت.
- دکارت، رنه (۱۳۷۵) «گفتار در روش درست راه بردن عقل و جست‌وجوی حقیقت در علوم» ضمیمه کتاب سیر حکمت در اروپا نوشته محمدعلی فروغی. ترجمه محمدعلی فروغی. چاپ اول. تهران: البرز.
- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۴) نهایه الحکمه. ترجمه علی شیروانی. ج ۱– چاپ نهم. قم: دارالفکر.
- کاپلستون، فردریک چارلز (۱۳۸۰) تاریخ فلسفه: یونان و روم. ویراسته اسماعیل سعادت، ترجمه سیدجلال‌الدین مجتبوی. ج 1. چاپ ۴. تهران: انتشارات سروش و انتشارات علمی و فرهنگی.
- کنی، آنتونی (۱۳۹۲) معماری زبان و ذهن در فلسفه ویتگنشتاین. ترجمه محمدرضا اسمخانی. چاپ اول. تهران: ققنوس.
- مطهری، مرتضی (۱۳۷۲) مجموعه آثار استاد شهید مطهرى. ج ۱– چاپ ۸. قم - ایران: صدرا.
- مور، جورج ادوارد (۱۳۸۲) «برهان عالم خارج». ترجمه منوچهر بدیعی، ارغنون، شماره 7/8: 123-147.
- میلر، دیوید (۱۳۹۸) «غلبه بر اعتیاد به موجه‌سازی». ترجمه علی پایا، نامه فرهنگستان، شماره 5: 145-158.
- هنفلینگ، اوسوالت (۱۳۹۷) فلسفه پسین ویتگنشتاین. ترجمه مینو حجت. چاپ اول. تهران: هرمس.
- ویتگنشتاین، لودویگ (۱۳۹۹) تحقیقات فلسفی. ترجمه مالک حسینی. چاپ اول. تهران: هرمس.
- ویتگنشتاین، لودویگ (۱۳۸۷) در باب یقین. ترجمه مالک حسینی. ویرایش دوم. چاپ اول. تهران: هرمس.
- Ben-Menahem, Yemima (2006) Conventionalism. New York: Cambridge University Press.
- Bloor, David (1991) Knowledge and Social Imagery (Second). USA: The University of Chicago Press.
- Dilman, Ilham (2002) Wittgenstein’s Copernican Revolution, The Question of Linguistic Idealism. New York: Palgrave Macmillan.
- Fogelin, Robert J. (1987) Wittgenstein. London and New York: Routledge.
- Gier, Nicholas F. (1981) Wittgenstein and Phenomenology. USA: State University of New York Press.
- Hanna, Joseph F. (2004) "The Scope and Limits of Scientific Objectivity". Philosophy of Science, 71(3): 339-361.
- Kant, Immanuel (1999) Critique of Pure Reason. (A. W. Wood & P. Guyer, trans.). USA: Cambridge University Press.
- Klein, Peter D. (1984) Certainty: A Refutation of Scepticism. USA: University of Minnesota Press.
- Musgrave, Alan (2016) "Metaphysics and Realism". in J. Shearmur & G. Stokes (eds.), (J. Shearmur & G. Stokes, eds.), The Cambridge Companion to Popper (pp. 208-229). New York: Cambridge University Press.
- Popper, Karl (1972) Objective Knowledge, an Evolutionary Approach. New York: Oxford University Press.
- Popper, Karl (2000) In Search of a Better World. London and New York: Routledge.
- Popper, Karl. (2005a) Realism and The Aim Of Science. (W. W. Bartley, ed.). London and New York: Routledge.
- Popper, Karl. (2005b) Unended Quest, an Intellectual Autobiography. London and New York: Routledge.
- Popper, Karl (2007) All Life Is Problem Solving. (P. Camiller, trans.). London and New York: Routledge
- Popper, Karl (2013) The Open Society and Its Enemies. The United States and Canada: Princeton University Press.
- Quine, Willard Van Orman (2013) Word and Object. (D. Follesdal, ed.). London: Cambridge, the MIT Press.
- Stroll, Avrum (1994) Moore and Wittgenstein on Certainty. New York: Oxford University Press, Inc.
- Van Peursen, C. A. (1959) "Edmund Husserl and Ludwig Wittgenstein". Philosophy and Phenomenological Research, (20): 181-197.
- Williams, Bernard (1973) "Wittgenstein and Idealism". Royal Institute of Philosophy Lectures, 7: 76-95.
- Wittgenstein, Ludwig (1969) On Certainty. (G. E. M. Anscombe & G. H. von Wright, eds., D. Paul & G. E. M. Anscombe, trans.). Britain: Basil Blackwell.
- Wittgenstein, Ludwig (1998) Remarks on the Foundations of Mathematics. (G. H. von Wright, R. Rhees, & G. E. M. Anscombe, eds., G. E. M. Anscombe, trans.) (Third edition). Oxford: Basil Blackwell.
- Wittgenstein, Ludwig (2007) Zettel. (G. E. Anscombe & G. von Wright, eds., G. E. Anscombe, trans.). Berkeley and Los Angeles, California: Basil Blackwell.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله