Journal of Philosophical Investigations

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه طراحی صنعتی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

2 دانشجوی دکترای طراحی صنعتی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

هدف: به‌زعم بسیاری از نظریه‌پردازان مقولۀ «دیزاین»، ابهام در ماهیت و معنا، چالش‌های فلسفی متعددی را متوجه این حوزه از دانش نموده است و ازآنجایی‌که در غیابِ فهمِ کارکردِ بنیان‌هایِ فلسفیِ هر حوزه از دانش، تحقق صورت مناسب و کامل دانش‌پژوهی در آن ممکن نیست؛ بنابراین تعمیقِ شناخت در حوزۀ دانش دیزاین نیز همواره دغدغۀ صاحب‌نظران آن بوده است؛ در همین راستا، پژوهش توصیفی-تحلیلیِ حاضر به حوزۀ نظری «فلسفۀ دیزاین» مربوط می‌شود و در توسعۀ بحث پیرامون چیستیِ دیزاین راهگشا خواهد بود.
روش پژوهش: در این پژوهش، برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های «بنیان‌های فلسفی کنش دیزاین به‌مثابۀ کنش تکنولوژیکی کدم‌اند؟» و «کنش دیزاین، در ارتباط با ابعادِ مختلفِ معناییِ مستتر در قلمروی مفهومی «تخنه»، چگونه قابل تشریح است؟»، در ابتدا، در ارتباط با مقولۀ دیزاین، به واکاوی در مباحث حوزۀ «فلسفۀ تکنولوژی» و ابعاد مختلف معنایی مفهوم چندبعدی «تخنه» (ریشۀ واژۀ تکنولوژی)، پرداخته‌شده است؛ سپس تحلیل، تفسیر و ترکیب یافته‌ها و نتایج، در دستور کار قرارگرفته است.
یافته‌ها: بیان بنیان‌های ِفلسفیِ دانش دیزاین به‌عنوان حوزه‌ای متعلق به فلسفۀ تکنولوژی در قالب هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی و همچنین تدقیق در معانی مستترِ مرتبط با دیزاین در قلمرو مفهومی تخنه، نظیر فن، زیبایی، لوگوس، میتوس، متیس، اپیستمه و پوئسیس، باهدفِ آتیِ بهره‌گیری از آن‌ها برای نظریه‌پردازی در دو ساحت دانش دیزاین و فلسفۀ دیزاین، از دستاوردهای مطالعۀ حاضر بوده است.
نتیجه‌گیری: نتیجۀ کنش دیزاین به‌مثابۀ کنشی تکنولوژیکی، تولید دانشی است که ثمره آن ایجاد یک تعادل بین نظریه و مصنوع است و دو نوع «عمل مولد» و «عمل ابزاری» در آن قابل‌شناسایی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Philosophical Basis of "Design" as a Technological Activity, considering the implicit meanings in the intertextual concept of "Techne"

نویسندگان [English]

  • Seyyed Ali Faregh 1
  • Yasaman Hajian Foroushani 2

1 Associate Proffesor of Industrial Design Department, Tabriz Islamic Arts University, Tabriz, Iran

2 PhD Candidate in Industrial Design, Tabriz Islamic Arts University, Tabriz, Iran

چکیده [English]

According to "Design" theorists, ambiguity in essence and meaning has posed various challenges to this scientific field, and since a lack of understanding of the functions and philosophical foundations of a scientific field makes it impossible to realize the appropriate or complete version of that field, design researchers have focused on expanding their understanding of the field mentioned above. This descriptive-analytical study focuses on the theoretical field of "design philosophy" and will be valuable for furthering the discussion on design's essence. Concerning this, this research will address the following questions: "What are the philosophical underpinnings of the act of design as a technological action?" and "How can the act of design be discussed in terms of the various implications of the notion of Techne?". To answer these questions, we will first examine the discussions over the concept of "design" in the sphere of "philosophy of technology" as well as the various implications of the multidimensional concept of Techne (the Greek root word for technology). The data and findings will next be analyzed, interpreted, and integrated. The study's achievements include addressing the philosophical foundations of design as a sub-field of technology, epistemology, and methodology, and focusing on the implications of design based on the related concepts of Techne, such as Aesthetic, Logos, Mythos, Metis, Episteme, and Poiesis, for use in future studies of the science and philosophy of design.

کلیدواژه‌ها [English]

  • design
  • Techne
  • design research
  • design philosophy
  • technology philosophy
ارسطو. (1378). مابعدالطبیعه (متافیزیک)، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
ارسطو. (1393). دربارۀ نفس، ترجمۀ علی مراد داوودی، تهران: نشر حکمت.
افلاطون. (1380). مجموعۀ آثار، ترجمۀ رضا کاویانی؛ محمدحسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
الفارابی، ابوالنصر. (1382). احصاء العلوم، ترجمۀ حسین خدیوجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
آیدی، دون؛ هکینگ، یان؛ کوون، تامس؛ هایدگر، مارتین؛ مکنزی دونالد. (1393). فلسفۀ تکنولوژی: مجموعۀ مقالات، ترجمۀ شاپور اعتماد، تهران: نشر مرکز.
بریه، امیل. (1374). تاریخ فلسفه (جلد نخست: دوره یونانی)، ترجمه علی‌مراد داوودی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
بلخاری، حسن. (1394). قدر؛ نظریه هنر و زیبایی در تمدن اسلامی. تهران: انتشارات سوره مهر.
بورمان، کارل. (1387). افلاطون، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
پارسونز، گلن. (1399). فلسفه دیزاین، ترجمۀ افشین خاکباز، تهران: نشر مشکی.
پایا، علی. (1386). عقلانیت نقادانه و منطق موقعیت: رهیافتی کارآمد برای روش‌شناسی دانش آموزش و پرورش. نشریۀ نوآوری‌های آموزشی، 6(21): 11-48.
پایا، علی؛ منصوری، علیرضا. (1397). علم و تکنولوژی: تفاوت‌ها، تعامل‌ها و تبعات آن‌ها. نشریۀ فلسفه علم، (2)8، 155-184.
پتروپولوس، جان سی. .بی. (1382). آراء هومر و هزیود و گورگیاس در باب اصول نظری و عملی هنر، ترجمۀ منصور ابراهیمی، فصلنامۀ پژوهشنامۀ فرهنگستان هنر، 7: 101-74.
پرستن، بت؛ کروش، پتر؛ وربیک، پیتر-پل. (1400). کارکرد: مقالاتی در فلسفه تکنولوژی، ترجمۀ احمد رحمانیان، تهران: کتاب وارش.
تندی، احمد؛ امرایی، بابک. (1398). بازنگری در نظریه طراحی به مثابه یک نظام: تحلیل محتوای مطالعات روش‌شناسی طراحی معاصر. نشریۀ مبانی نظری هنرهای تجسمی، 1(4): 154-141.
ستاری، جلال. (1389). اسطورگی و فرهیختگی. تهران: نشر ثالث.
درویشی، داریوش. (1391). فیلسوف تاریک: نگاهی به نگاشته‌ها و انگاشته‌های هراکلیتوس. تهران: نشر پرسش.
عبدی، عباس. (1389). چهار پژوهش در جامعه‌شناسی فرهنگ. تهران: نشر ثالث.
فاطمی، سعید. (1387). مبانی فلسفی اساطیر یونان و رم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فتحی، حسن. (1385). اصطلاحات مورد استفاده افلاطون در باب نظریه مثل. فصلنامۀ علامه، (10): 182-173.
کارکیا، فرزانه. (1381). جایگاه طراحی صنعتی در برنامه‌ریزی فرهنگی. نشریۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران، (11): 97-89.
گمپرس، تئودور. (1375). متفکران یونانی، ترجمۀ محمد‌‌‌حسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
ملکیان، مصطفی. (1396). دیزاین خیر جمیل است، به اهتمام ندا دیالمه، نشریۀ مدیریت ارتباطات، (93): 39-35.
منصوری، علیرضا؛ پایا، علی. (1400). علوم انسانی به مثابه تکنولوژی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
مونو، رون. (1397). طراحی مبتنی بر فهم محصول: زیبایی شناسی دیزاین با رویکرد نشانه شناسی، ترجمۀ سامیار راشد؛ حمید نقدبیشی، تهران: کتاب وارش.
میرفندرسکی، ابوالقاسم میرزا بزرگ. (1387). رسالۀ صناعیه، تحقیقِ حسن جمشیدی، قم: بوستان کتاب.
مهرنیا، حسن؛ ذاکری مهدی؛ لطیفی، حسین. (1396). عناصر و جایگاه مفهوم تخنه در فلسفه یونان باستان و بررسی دیدگاه هایدگر درباره آن. نشریۀ تاریخ فلسفه، (3) 8: 102-79.
واکر، استوارت. (1400). طراحی برای زندگی: خلق معنا در دنیایی پریشان، ترجمۀ مهدی مقیمی؛ عارفه واعظی، تهران: کتاب وارش.
ورگانتی، روبرتو. (1400). پر ازدحام: طراحی محصولات معنادار در دنیایی لبریز از انگاره ها، ترجمۀ مهدی مقیمی؛ ندا صالحی، تهران: کتاب وارش.
هکست، جان. (1398). دیزاین: یک معرفی کوتاه، ترجمۀ منظر محمدی، تهران: نشر مشکی.
هولگیت، استیون. (1399)، زیبایی شناسی هگل؛ دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد، ترجمۀ گلنار نریمانی، تهران: انتشارات ققنوس.
هومر. (1371). ایلیاد، ترجمۀ سعید نفیسی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
یانگ، جولیان. (1380). فلسفه هنر نیچه، ترجمۀ محمدرضا باطنی؛ رضا حسینی، تهران: نشر آتیه.
‎Abdi, Abbas. (2009). Four Researches in the Sociology of Culture, Tehran: Saless Publication. {in Persian}
Adams, Robin S; Daly, Shanna R; Mann, Llewellyn M.; Dall'Alba, Gloria. (2011) Being a professional: Three lenses into design thinking, acting, and being, Design Studies, 32(6): 588-607. https://doi.org/10.1016/j.destud.2011.07.004
Aristotle. (1999). Metaphysics, translated by MohammadHassan Lotfi, Tehran: Tarheno Publication. {in Persian}
Aristotle. (2014). De anima, translated by A. M. Davoodi, Tehran: Hekmat Publication. {in Persian}
Bolkhari, Hassan. (2015). Ghadr: Theory of Art and Aesthetic in Islamic Civilization, Tehran: Sooremehr Publication. {in Persian}
Bormann, Karl. (2008). Plato, translated by MohammadHassan Lotfi, Tehran: Tarh-e-no. {in Persian}
Bréhier, Émile. (1995). History of Greek Philosophy, translated by A. M. Davoodi, Tehran: IUP Publication. {in Persian}
Broadbent, John. (2003). Generations in Design Methodology, The design journal, 6(1): 2-13. https://doi.org/10.2752/146069203790219335
Cross, Nigel. (2011). Design Thinking, Oxford: Berg.
Darvishi, Dariush. (2012). The Dark Philosopher: A Look at the Writings and Thoughts of Heraclitus, Tehran: Porsesh Publication. {in Persian}
Farabi, AbuNasr. (2002). Ehsa-ul-Uloom, translated by Hossein Khadivjam, Tehran: Elmi Farhangi Publication. {in Persian}
Fatemi, Saeed. (2008). Philosophical Foundations of Greek and Roman Mythology, Tehran: Publication of University of Tehran. {in Persian}
Fathi, Hassan. (2006). Plato's terms on the theory of Ideas, Allameh, (10): 173-182. {in Persian}
Gomperz, Theodor. (1996). Greek thinkers, translated by MohammadHassan Lotfi, Tehran: Khaarazmi Publication. {in Persian}
Heidegger, M. (1977). The Question Concerning Technology.
Heskett, John. (2005). Design: a very short introduction, Oxford: Oxford University Press.
Heskett, John. (2019). Design: a very short introduction, translated by M. Mohammadi, Tehran: Meshki Publication. {in Persian}
Homer. (1992). Iliad, translated by Saeed Nafisi, Tehran: Elmi Farhangi Publication. {in Persian}
Houlgate, Stephen. (2015). Hegel's Aesthetics: Stanford Encyclopedia of Philosophy, Tehran: Qoqnoos Publications. {in Persian}
Karkia, Farzaneh. (2002). The Place of industrial design in cultural planning, Journal of Fine Arts of the University of Tehran, (11): 89-97. {in Persian}
Kuhn, Thomas; Ihde, Don; Mackenzie, Donald; Hacking, Ian; Heidegger, Martin. (2014). Philosophy of Technology: collection of articles, translated by S. Etemad, Tehran: Markaz Publication. {in Persian}
Leiner, Martin. (1998). Mythos-Bedeutungsdimensionen eines unscharfen Begriffs, Die Wirklichkeit des Mythos, 30-56.
López-Garay, Hernán; Molano, Daniel Lopera. (2017). Alter Design: A clearing where design is revealed as coming full circle to its forgotten origins and dissolved into nondesign, Design Philosophy Papers, 15(1): 63-67. https://doi.org/10.1080/14487136.2017.1303974
Love, Terence. (2002). Constructing a coherent cross-disciplinary body of theory about designing and designs: some philosophical issues, Design Studies, 23(3): 354-61. https://doi.org/10.1016/S0142-694X(01)00043-6
Malekian, Mostafa. (2017). Design is an Aesthetic Virtue, Edited by N. Diyalameh, Journal of Communication Management, (93): 9-35. {in Persian}
Mansouri, Alireza; Paya, Ali. (2021). Humanities as Technology, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies. {in Persian}
Mehrnia, Hassan; Zakeri, Mehdi; Latifi, Hossein. (2017). Elements and Place of the Concept of Techne in Greek Ancient Philosophy with Reference to Heidegger’s View, Journal of History of Philosophy, 8(3): 79-102. {in Persian}
Mirfendereski, AbulQasem; Jamshidi, Hassan. (2008) Facts of Industries, Qom: Boostane ketabe. {in Persian}
Monö, Rune. (2018). Design for Product Understanding, translated by H. Naghdbishi; S. Rashed, Tehran: Varesh Publication. {in Persian}
Norman, Donald A.; Verganti, Roberto. (2014). Incremental and Radical Innovation: Design Research vs. Technology and Meaning Change, Design issues, 30(1): 78-96. https://doi.org/10.1162/DESI_a_00250
Parsons, Gelen. (2013). Design (3rd ed.), (B. Gaut; D. Lopes, Eds.), London: Routledge.
Parsons, Glenn. (2020) The Philosophy of Design, translated by A. Khakbaz, Tehran: Meshki Publication. {in Persian}
Paya, Ali. (2007). Critical Rationalism and Situational Logic: an effective approach to methodology of educational research, Journal of Educational Innovation, 6 (21): 11-48. {in Persian}
Paya, Ali; Mansouri, Alireza. (2018). Science and Technology: Differences, Interactions, and Implications, The Journal of Philosophy of Science, 8 (2): 155-184. {in Persian}
Petropaulos, John C. B. (2019). Homer, Heisod and Gorgias on the Theory and Practice of Art, translated by M. Ebrahimi, Khiyal, Academi of Honar, (7): 74-101. {in Persian}
Plato. (2001). Collection of Plato's writings, translated by MohammadHassan Lotfi, Tehran: Khaarazmi Publication. {in Persian}
Popper, Karl. (1972). Objective knowledge: An Evolutionary Approach, Oxford: Clarendon Press.
Popper, Karl. (1979). Three worlds, Michigan: University of Michigan.
Preston, Beth; Kroes, Peter; Verbeek, Peter. (2021). Function (Articles in Philosophy of Technology), translated by A. Rahmanian, Tehran: Varesh Publication. {in Persian}
Rittel, Horst. (1984). Second Generation Design Methods: Developments in Design Methodology. (N. Cross, Ed.) 317-327.
Sattari, Jalal. (2010). Myth and culture, Tehran: Saless Publication. {in Persian}
Simon, Herbert A. (1996). The Science of the Artificial (3rd ed.), Cambridge: MIT Press.
Tondi, Ahmad; Amraee, Babak. (2019). Revision of the Theory of Design as a Discipline Content Analysis of Contemporary Design Methodology, Journal of Theoretical Principles of Visual Arts, (8): 354-361. {in Persian}
Verganti, Roberto. (2021). Overcrowded: designing meaningful products in a world awash with ideas, translated by M. Moghimi; N. Salehi, Tehran: Varesh Publication. {in Persian}
Voros, Joseph. (2007). On the philosophical foundations of futures research" In: Knowing tomorrow? How science deals with the future, Edited by P. van der Doin, Delft: Eburon Academic Publication: 69-90.
Walker, Stuart. (2021). Design for life: creating meaning products in a distracted world, translated by M. Moghimi; A. Vaezi, Tehran: Varesh Publication. {in Persian}
Young, Julian. (2002). Nietzsche's philosophy of art, translated by S. Hosseini, Tehran: Atiyeh Publication. {in Persian}
CAPTCHA Image