نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه فلسفه، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
چکیده
غزالی ضمن تأکید بر وجود ارتباط محکم بین عقل و دین بر این باور است که برخی از عقاید دینی نیازمند تأیید عقلی به معنای عقل نظری است، اما عقل را در درک عملی دین ناتوان دانسته است و دین را ارزشمندتر از عقل می داند. او معتقد است عقل مقدمه‌ای است برای ورود به ساحت دین. بنابراین او عقل را به کلی کنار نگذاشته و آن را مقدمه‌ای برای رسیدن به ساحت دین در نظر گرفته است و نقش آن را در دریافت حقایق دینی می‌پذیرد. این متکلم دست عقل را در رساندن انسان به سعادت حقیقی کوتاه می داند، و مقام عقل را در مقابل مقام ایمان تنزل می بخشد. در واقع او عقل را شارح دین می‌داند. با این وجود او بین عقل و دین پیوند عمیقی قائل است و عقل را بهترین پشتیبان برای دین به حساب می آورد. غزالی فقط با عقلی مخالف است که به توان خود و بدون مبنا قرار دادن روش های دیگر سعی می‌کند به باور برسد. از این رو در این مقاله به ارتباط عقل و دین پرداخته شده است. روش این تحقیق از نوع روش کیفی با استفاده از مطالعه هرمنوتیکی شخصیت و متون غزالی می باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1408 ه.ق). لسان العرب، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
الحائری الطهرانی، میرسیدعلی. (1327). مقتضی الدرر، تهران: دارلکتب الاسلامیه.
الفاخوری، حنا؛ الجر، خلیل. (1396 ه.ق). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: نشر زمان.
آذربایجانی، مسعود. (1387). روانشناسی دین از دیدگاه ویلیام جیمز، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
جمشیدنژاد اول، غلامرضا. (1385). با غزالی تا بهشت، تلخیص و بازنویسی «المنقذُ من الضلال و الموصل الی ذی العِزه و الجلال»، تهران: میراثبان.
خلیلی، مصطفی. (1387). عقل و وحی در اسلام، قم: بوستان کتاب.
زبیدی، مرتضی. (1965). تاج العروس، بیروت: دارالهدایه.
سمیع، ذعیم. (1386). موسوعه مصطلحات فلسفی صدرالدین شیرازی، قم: جم.
شکوری نژاد، احسان؛ علمی، قربان. (1390). مفهوم ایمان از دیدگاه امام محمد غزالی و مارتین لوتر، پژوهشنامه ادیان، 5(10): 101-75.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1397). المیزان، چاپ سوم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
غزالی، محمد. (بی‌تا). احیاء علوم الدین، تصحیح عزالدین سیزوان، چاپ سوم، بیروت: دارالقلم.
غزالی، محمد. (1329). معیار العلم فی فن المنطق، بیروت: دارالکتب العلمیه.
غزالی، محمد. (1361). المنقذ من الظلال، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطائی.
غزالی، محمد. (1362). الرساله الدینیه، ترجمه زین‌الدین کیایی نژاد، تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطائی.
غزالی، محمد. (1364). احیاء علوم الدین، ترجمه مویدالدین محمد خوارزمی، کوشش حسین خدیوجم، تهران: علمی و فرهنگی.
غزالی، محمد. (1374). میزان العمل، مصحح سلیمان دنیا. ترجمه علی‌اکبر کسمایی، چاپ اول، تهران: سروش.
غزالی، محمد. (1409ه.ق). الاقتصاد فی الاعتقاد، بیروت: بئر العبد مکتبه الهلال.
غزالی، محمد. (1386). الاقتصاد فی الاعتقاد، ترجمه پرویز رحمانی، چاپ اول، قزوین: انتشارات حدیث امروز.
غزالی، محمد. (1409ه.ق). الاربعین فی اصول الدین (ب)، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
غزالی، محمد. (1421). معیارالعلم، با مقدمه و تعلیقه و شرح دکتر علی بوملحم، بیروت: دارالمکتب الهلال.
غزالی، محمد. (1986). احیاء علوم الدین، ربع اول، سوم، چهارم، بیروت: دارالفکر.
غزالی، محمد. (1988). معارج القدس فی مدارج معرفه النفس، چاپ اول، بیروت: دارلکتب العلمیه.
غزالی، محمد. (1423ه.ق). احیاء علوم الدین، ج1، بیروت: دارالفکر.
غزالی، محمد. (1951). ایهاالوالد، چاپ اب اسطفان لاتور، بیروت.
غزالی، محمد. (1349). اعترافات، ترجمه زین‌الدین کیانی نژاد، تهران: عطائی.
مصطفوی، حسن. (1374). التحقیق فی الکلمات القرآن، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
Al-Fakhouri, Hana; Al-Jarkhilil. (2017). History of Philosophy in the Islamic World, translated by AbdulMohammad Ayati, Tehran: Zaman Publishing.
Al-Ghazali, Muhammad. (1920). The Standard of Science in the Field of Logic, Beirut: Dar al-Kitab al-Elmiyeh.
Al-Ghazali, Muhammad. (1970). Confessions, translated by Kianinejad, Zeinuddin, Tehran: Atai.
Al-Ghazali, Muhammad. (1982). Savior from Darkness, translated by Mohammad Mehdi Fouladvand, Tehran: Ataiee Press Institute.
Al-Ghazali, Muhammad. (1983). Al-Risaleh al-Diniyah, translated by Zeyn al-Din Kayainejad, Tehran: Atai Press Institute.
Al-Ghazali, Muhammad. (1985). Revival of the Sciences of Religion, translated by Moayeddin Mohammad Kharazmi, by Hossein Khadio Jam, Tehran: Scientific and Cultural.
Al-Ghazali, Muhammad. (1995) Mizan Al-Amal, corrected by Suleiman Donya, Translated by Ali Akbar Kasmaei, 1st edition, Tehran: Soroush.
Al-Ghazali, Muhammad. (1988). Arbaeen fi Usul al-Din (b), 1st edition, Beirut: Dar al-Kitab al-Elmiyeh.
Al-Ghazali, Muhammad. (1988). Economics in Belief, Beirut: Ber Al-Abd, Maktab Al-Hilal.
Al-Ghazali, Muhammad. (2000). The Standard of Knowledge, with introduction, commentary and commentary by Dr. Ali Bumalham, Beirut: Dar al-Maktab al-Hilal.
Al-Ghazali, Muhammad. (2002). Revival of the Sciences of Religion, vol. 1, Beirut: Dar al-Fikr.
Al-Ghazali, Muhammad. (1951). Iyyuha al-Walad, published by Ab Stefan Latour, Beirut.
Al-Ghazali, Muhammad. (1986). Revival of the Sciences of Religion, 1st, 3rd, 4th quarters, Beirut: Dar al-Fikr.
Al-Ghazali, Muhammad. (1988). Ma'arij al-Quds in the Stages of the Knowledge of the Soul, 1st edition, Beirut: Dar al-Kitab al-Elmiyeh.
Al-Ghazali, Muhammad. (2007). Economics in Belief, translated by Parviz Rahmani, 1st edition, Qazvin: Hadith Emrouz Publications.
Al-Ghazali, Muhammad. (No date). Revival of the Sciences of Religion, edited by Izz al-Din Sizwan, Beirut: Dar al-Qalam.
Al-Haeri Al-Tehrani, Mir Seyyed Ali. (1985). Moqtazia Al-Darr, Tehran: Islamic Library.
Azarbayjani, Massoud. (2008). The Psychology of Religion from the Perspective of William James, Seminary and University Research Institute, Qom: Research Institute of Hawzeh and University.
Ibn Manzour, Muhammad ibn Mokarram. (1987). Language of the Arabs, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.
Jamshidnejad Avval, Gholamreza. (2006). With Al-Ghazali to Paradise, summary and rewriting of the one who goes astray and leads to Dhi Al-Iza and Jalal, Tehran: Mirasban.
Khalili, Mustafa. (2008). Wisdom and Revelation in Islam, Qom: Book Garden.
Mostafavi, Hassan. (1995). Research on Quranic Words, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.
Sami, Zaeem. (2007). Encyclopedia of Philosophical Terms of Sadruddin Shirazi, Qom: Jam.
Shakoorinejad, Ehsan; Elmi, Ghorban. (2011). The Concept of Faith from the Perspective of Imam Mohammad Ghazali and Martin Luther, Journal of Religions, 5(10): 75-101.
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (2018). Al-Mizan, 3rd edition, Tehran: Islamic Library.
Zobeidi, Morteza. (1965). Taj al-Arus, Beirut: Dar al-Hedayeh.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله