بررسی تطبیقی دیدگاه ابن سینا و لایب نیتس پیرامون مبدأ نخستین

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه فلسفه، دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

توجه به مبدأ نخستین موجودات و اقامه ی براهین متعدد در اثبات وجود آن از دیرباز در تفکر فلسفی وجود داشته است. پژوهش حاضر از روش مطالعات تطبیقی به مقایسه ی دیدگاه ابن سینا و لایب نیتس پیرامون مبدأ نخستین پرداخته است. ابتدا برهان صدیقین ابن سینا و برهان مبتنی بر اصل جهت کافی لایب نیتس در اثبات وجود مبدأ نخستین ارائه شده و سپس علیت مبدأ نخستین در قالب سه پرسش مورد مقایسه قرار گرفته است: مبدأ نخستین علت فاعلی است یا غایی؟علت حقیقی است یا جهت کافی؟ علت موجده است یا مبقیه؟ در پایان این نتایج حاصل شده است : هر دو برهان مبتنی بر برهان امکان و وجوب است با این تفاوت که ابن سینا با توجه به خود وجود و تقسیم آن به واجب و ممکن، برهان صدیقین را اقامه می کند اما لایب نیتس حقایق موجود را به دو دسته ی ضروری و ممکن تقسیم می کند و جهان را به عنوان مجموعه ی ممکنات نیازمند وجود مبدأ نخستین می داند. ابن سینا مبدأ نخستین را علت فاعلی می داند و لایب نیتس او را هم مبدأ علت فاعلی و هم مبدأ علت غایی. هر دو فیلسوف، مبدأ نخستین را علت حقیقی به معنای موجده دانسته و او را علت مبقیه نیز می دانند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study on First Source According to Avicenna & Leibniz

نویسندگان [English]

  • Mahdi Dehbashi 1
  • Zahra Zoofaghari 2
1 Professor of Philosophy Department, University of Isfahan
2 MA Student of Philosophy, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

First Source of beings and argument for his existence is one of the important problem of philosophy. The present research is a comparative study on First Source according to Avicenna and Leibniz. First Avicenna’s proof of the truthful and Leibniz’s proof of sufficient reason is been expressed. Then the causation of First Source is been studied. The conclusion of this research is: both of these proofs is based on contingency and necessity proof, but Avicenna’s proof is based on existence division, while Leibniz’s proof is based on truth division. In view point of Avicenna first cause is efficient cause and of Leibniz is a source of efficient and final causes. The First Source in both of Avicenna and Leibniz philosophy is true and conservative cause.

کلیدواژه‌ها [English]

  • First Source
  • proof of the truthful
  • principle of sufficient reason
  • true cause
  • conservative cause

مراجع

  • ابن­سینا (1375ش)، الإشارات و التنبیهات مع شرح المحقق الطوسی و العلامة قطب الدین، ج3، قم، نشر البلاغه.
  • ابن­سینا (1363ش)، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، چاپ اول، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی.
  • بهشتی، احمد (1387ش)، هستی و علل آن: شرح نمط چهارم الاشارات و التنبیهات، چاپ دوم، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
  • ذبیحی، محمد (1386ش)، فلسفه مشاء با تکیه بر اهم آراء ابن­سینا، چاپ اول، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها(سمت).
  • راسل، برتراند (1373ش)، تاریخ فلسفه غرب، نجف دریابندری، چاپ ششم، تهران، کتاب پرواز.
  • سبزواری، ملاهادی، شرح منظومه حکمت، قم، مکتبة المصطفوی.
  • صانعی دره‌بیدی، منوچهر (1382ش)، فلسفه لایب نیتس، چاپ اول، تهران، انتشارات ققنوس.
  • کرد فیروزجایی، یارعلی (1387ش)، نوآوری­های فلسفه اسلامی: در قلمرو مابعد الطبیعه به روایت ابن‌سینا، چاپ اول، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  • کلارک، ساموئل (1381ش)، مکاتبات لایب‌نیتس و کلارک، ارشد ریاحی، علی، چاپ اول، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
  • لایب‌نیتس، گوتفرید ویلهلم (1381ش)، گفتار در مابعدالطبیعه و نوشتارهای مربوط به آن، دادجو، ابراهیم، چاپ اول، تهران، انتشارات حکمت.
  • لایب‌نیتس، گوتفرید ویلهلم (1372ش)، منادولوژی و چند مقاله فلسفی دیگر، رشیدیان، عبد‌الکریم، چاپ اول، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
  • لایب‌نیتس، گوتفرید ویلهلم (1375ش)، منادولوژی (مقدمه و شرح از بوترو و دیگران)، مهدوی، یحیی، چاپ اول، تهران، انتشارات خوارزمی.
  • مجتهدی، کریم (1390ش)، لایب‌نیتس و مفسران فلسفه او، چاپ اول، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • مطهری، مرتضی (1378)، مجموعه آثار، ج 7 : فلسفه ابن­سینا 1، چاپ پنجم، تهران، انتشارات صدرا.
  • ملاصدرا (1383ش)، الحاشیة علی الإلهیات، قم، نشر بیدار.
  • Bobro, Marc (2013), "Leibniz on Causation", in The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), Stanford University.
  • Jolley, Nicholas (2006), Leibniz, London, Routledge.
  • Leibniz, Gottfried Wilhelm (1969), Philosophical Papers and Letters, translated and edited by Loemker, Leroy. E., second edition, Reidel publishing company.
  • Leibniz, Gottfried Wilhelm (1982), New Essays on Human Understanding, Abridged Edition, translated and edited by Peter Remnant and Jonathan Bennett, Cambridge, Cambridge University Press.
  • Leibniz, Gottfried Wilhelm (2007), Theodicy, Essays on the Goodness of God, the Freedom of Man and the Origin of Evil, Translated by E. M. Huggard, Carolina, BiblioBazaar publishing.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
مجله پژوهش های فلسفی
دوره 8، شماره 15 - شماره پیاپی 15
مقالات
آذر 1393
صفحه 153-166

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار