نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه فلسفه، دانشگاه تبریز
چکیده
دکارت را پدر فلسفة جدید می‌نامند اما باید دید چرا فلسفه‌ای که دکارت طرح آن را درمی‌اندازد، با وصف «جدید» همراه است. تازگی نظام فلسفی دکارت به این است که می‌کوشد تصویر تازه‌ای از انسان، خدا و جهان عرضه کند؛ تصویری که با این سه مقوله در فلسفة سنتی، متفاوت است. انسان دکارتی با حیوان ناطق ارسطویی که به‌جهت برخورداری از نفس است که از حیات و نطق بهره‌مند می‌شود، بسیار فرق دارد. در انسان دکارتی نفس به ذهن فرومی‌کاهد، نطق (به معنای مبدأ درک کلیات) به سخن‌گفتن تبدیل می‌شود و حیات نیز معنایش را از دست می‌دهد. در نظام دکارتی انسان تبدیل می‌شود به دو بخش کاملاً متمایز شیئ اندیشنده و شیئ ممتد که ذهن نیز تنها متکفل عقل جزئی است و در وادی ذهن دیگر خبری از خرد سنتی نیست. جهان دکارتی نیز با جهان ارسطویی بسیار متفاوت است به این معنا که جهان ارسطویی جهان مقولات عشر است که در آن حیات و سرزندگی به تمام معنا جریان دارد. اما در جهان دکارتی تنها مقولة کمّ است که سیطرة تمام‌عیار دارد و در آن، حیات عنصری است که مغفول می‌ماند و جایگاه روشنی ندارد و جملگی حیوانات (حتی بدن انسان) به ماشین‌هایی مکانیکی فرومی‌کاهند. خدای دکارتی نیز با خدای الهیات بالمعنی‌الاخص فرق دارد چرا که او کامل مطلق و غیرفریب‌کار است تا آنکه واجد صفات کلامی رایج در ادیان باشد. خدای دکارتی بیش از آنکه نقش دینی داشته باشد، کارکردی معرفتی دارد. دکارت می‌خواهد طرح فلسفه‌ای را در اندازد که آدمیان را «صاحبان و مالکان طبیعت» کند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
New Version (Non-Aristotelian) of Man, God, and World in Descartes’ System of Thought
نویسنده [English]
- Mustafa Shahraeeni
Assistant Professor of Philosophy Department,, University of Tabriz
چکیده [English]
Descartes is known as the Father of Modern philosophy; but it must be considered that why this title is justified for Descartes. He provides us in his philosophy with a new, innovative pictures of man, God, and the world that are differernt from those we find in traditional philosophies. The Cartesian man is very different from the aristotelean one; In Cartesian system, the human soul is reduced into human mind, and as a result of this, the rationality changed into speaking and life became meaningless, also. The cartesian world differs from Aristotelean one in that in the former we have Ten Categories while in the latter there is no categoru but one, the Quantity. The cartesian God is not the same with God we find in metaphica specialis, so that the former is but supremely perfec Being while the latter, first of all, is the Creator.
کلیدواژه‌ها [English]
- man
- world
- God
- reson
- mind
- extention
- اسپینوزا، باروخ. (1382)، شرح اصول فلسفة دکارت و تفکّرات مابعدالطبیعی، ترجمة دکتر محسن جهانگیری، انتشارات سمت.
- دکارت، رنه. (1383)، «گفتار در روش»، ترجمة محمد‌علی فروغی؛ در کتاب سیر حکمت در اروپا، محمد‌علی فروغی، چاپ اول، انتشارات هرمس.
- شهرآیینی، سیدمصطفی. (1389)، تأملاتی در باب تأملات دکارت، چاپ نخست، انتشارات ققنوس.
- Clarke, Desmond M. (2006) Descartes: A Biography, Cambridge university press.
- Cottingham, John (1989), Descartes, Basil Blackwell, Oxford & New York.
- Descartes, Rene (1991), The Philosophical Writings of Descartes, trans. J. Cottingham, R. Stoothoff & D. Murdoch (CSM). 2 vols. Cambridge University Press, 5th
- Descartes, Rene (1991), The Philosophical Writings of Descartes, volume III, The Correspondence, trans. J. Cottingham, R. Stoothoff & D. Murdoch. A. Kenny (CSMK). Cambridge University Press, 5th
- Gilbert, Neal W. (1963) The Renaissance Concepts of Method, Columbia University Press.
- Gombay, André (2007), Descartes, Blackwell.
- Masson-Oursel, Paul (2000-2001), Comparative Philosophy, Routledge.
- Popkin, Richard H. (2003) The History of Scepticism from Savonarola to Bayle, Oxford University Press.
- Routledge History of Philosophy, Vol. IV, The Renaissance and Seventeenth Century; Rationalism, Edit. G.H.R. Parkinson (1993).
- Routledge History of Philosophy, vol. V, British Philosophy and the Age of Enlightenment Edited by Stuart Brown (1996).
- The Sixteenth Century, The Short Oxford History of Europe, Edited by Euan Cameron, Oxford University Press, 2006.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله