نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

• مختار ارحمی ¹
• سعید گراوند ²
• منصور ایمانپور ³

¹ دانشجوی دکتری فلسفه و حکمت

² دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

³ دانشیار گروه فلسفه اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

چکیده

در اندیشه ملاصدرا و حکمت متعالیه برای وصول به حق‌تعالی که هدف نهایی انسان در سیر استکمالی نفس است، راه‌هایی معرفی شده‌اند. این راه‌ها عبارت‌اند از راه عمل و مجاهده، راه علم و معرفت و راه فیض و موهبت که هر یک از آن‌ها می‌تواند انسان را در مسیر حیات معنوی و سیراستکمالی خویش به سوی حق‌تعالی یاری کند. این مقاله ضمن بررسی مسأله وصول و راه‌های وصول به حق‌تعالی از منظر ملاصدرا؛ برتری راه علم و معرفت از دیدگاه ملاصدرا تبیین می‌کند. ملاصدرا با طرح نظریه وصول و راه‌های وصول به حق‌تعالی توانسته با اتخاذ تنوع روشی و تلازم عقل و کشف، ارزش و اعتبار، معقولیّت و حجیّت مسأله راه‌های وصول به حق‌تعالی را به صورت برهانی و استدلالی تبیین کند و نسبت میان آن‌ها را به شیوه‌ای معقول نشان دهد. ملاصدرا در بحث وصول فقط به سلوک عقلی بسنده نمی‌کند، بلکه با طرح حکمت فیض و عنایت ربانی در استدلال برای اثبات صحت مسائل فلسفی، به مقام ادراک و کشف حقائق می‌رسد. ملاصدرا در مسأله وصول به حق تعالی قائل به تشکیک می‌باشد. این مقاله که با روش تحلیلی -توصیفی و مبتنی بر آثار ملاصدرا و منابع دست اول نگاشته شده، نشان می‌دهد که ملاصدرا در باب وصول و مساله راه‌های وصول به حق‌تعالی نظریه و ابتکار جدیدی در حکمت متعالیه عرضه کرده است. از این جهت می‌توان گفت که ملاصدرا نخستین متفکر عارفی است که تفکّر سلوکی و تأملات برهانی مهمی‌ را در باب حقیقت وصول و راه‌های وصول به حق‌تعالی با این اجزاء وارد فلسفه کرد.

کلیدواژه‌ها

• وصول به حق‌تعالی
• ملاصدرا
• حکمت متعالیه
• سلوک
• تفکرسلوکی

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

Ways to reach the Supreme Being in Mullah Sadra's thought

نویسندگان [English]

• mokhtar arhami ¹
• saeed geravand ²
• Mansour Imanpour ³

¹ PHD student

² Shahid Madani University

³ Associate Professor of Islamic Philosophy, Shahid Madani University of Azarbaijan, Tabriz, Iran/

چکیده [English]

In Mullah Sadra's thought and transcendental wisdom, ways have been introduced to reach the supreme truth, which is the ultimate goal of man in the process of self-perfection. These ways are the way of action and struggle, the way of knowledge and knowledge, and the way of grace and grace, each of which can help a person in the path of his spiritual life and perfection towards the supreme truth. This article, while examining the issue of receiving and the ways of receiving the supreme right from Mullah Sadra's point of view; The superiority of the path of knowledge and knowledge is explained from the point of view of Mulla Sadra. Mulla Sadra is not satisfied with only intellectual behavior in the discussion of the collection, but by proposing the wisdom of grace and divine favor in reasoning to prove the correctness of philosophical issues, he reaches the position of understanding and discovering facts. Mulla Sadra is skeptical about the issue of reaching the Almighty. This article, which is written with analytical-descriptive method and based on Mulla Sadra's works and first-hand sources, shows that Mulla Sadra has presented a new theory and initiative in transcendental wisdom in the matter of attaining and the problem of ways of attaining the supreme right. For this reason, it can be said that Mulla Sadra is the first mystical thinker who introduced Seleucid thinking and important proof reflections about the truth and the ways to reach the supreme truth with these elements into philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

• Arriving at God
• Mulla Sadra
• transcendental wisdom
• conduct
• conduct thinking