نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

• سید مختار مومنی

دانشجوی دکتری، گروه فلسفه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

بحث از تجربه نزد هگل و وایتهد با یک مبنای اساسی و شبیه به­‌هم، مطرح اما در دو مسیر کاملاً متفاوت بسط می­یابد. مبنای این دو فیلسوف در مورد تجربه گره زدن بحث از آن به چیستی هستی است؛ هر چند این موضوع نیز به‌­رغم شباهت‌­هایی که میان­شان هست، متفاوت می­‌نماید. هگل واقعیت را در صیرورت می‌­داند تا روح به مرحلۀ نهایی خود برسد. بنابراین تجربه را در این ساختار مورد توجه قرار داده و معنا و مفهومی در حوزۀ شناخت برای آن قائل می­‌شود. وایتهد نیز به صیرورت قائل است اما به روح قائل نیست و هر چه به ­تجربه دربیاید را واقعیت می­‌داند. بنابراین مفهوم تجربه نزد او از حوزۀ شناخت بیرون می­‌رود. ما در بررسی و تحلیل تجربه میان این دو فیلسوف با اینکه حضور مبنای مشترک را همه‌­جا می‌­توانیم دریابیم، اما می­‌بینیم در بیشتر موارد این دو از هم متمایز می­شوند و این موضوع به علت فهم متفاوت هر یک از تجربه است. ما در تحقیق حاضر سعی کرده‌­ایم با مبنا قرار دادن مفهوم و ویژگی­های تجربه میان هگل و وایتهد و با استفاده از آثاری که توانستیم مطالعه کنیم، در پاسخ به این پرسش که: «اگر آنچه از تجربه نزد هگل و وایتهد می­‌توانیم دریابیم را در برابر هم قرار دهیم، چه چیزی به‌­دست خواهیم آورد؟» ضمن نشان دادن وجوه «شباهت» و «تفاوت» را میان این دو فیلسوف به این نتیجه برسیم که «وایتهد در بحث تجربه از هگل عبور کرده است». 

کلیدواژه‌ها

• تجربه
• هگل
• وایتهد
• احساس
• دیالکتیک
• صیرورت
• جهان

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

Examining and Comparing the Concept of Experience According to Hegel and Whitehead

نویسنده [English]

• Seyyed Mokhtar Momeni

Ph.D. Candidate, Department of Philosophy, University of Tabriz, Tabriz, Iran

چکیده [English]

The discussion of experience by Hegel and Whitehead is based on a basic and similar basis, but it develops in two completely different directions. The basis of these two philosophers is about the experience of tying the discussion from it to what is existence; Although this topic is also different despite the similarities between them. Hegel sees the reality in becoming so that the soul reaches its final stage. Whitehead also respects the form but not the soul and considers whatever he experiences as reality. This is why, in examining and analyzing the experience between these two, although we can find the presence of this common basis everywhere, we see that in most cases these two are distinguished from each other. In the current research, we have tried to show these aspects of "similarity" and "difference" between these two philosophers by placing the concept and characteristics of experience between Hegel and Whitehead as the basis and using the works that we were able to study.

کلیدواژه‌ها [English]

• Experience
• Hegel
• Whitehead
• Feeling
• Dialectic
• Becoming
• The World