Journal of Philosophical Investigations
مقاله علمی- پژوهشی
بررسی مفهوم آزادی استعلایی و نسبت آن با مسئولیت اخلاقی از منظر کانت براساس مفهوم دیگری نزد لکان
بررسی مفهوم آزادی استعلایی و نسبت آن با مسئولیت اخلاقی از منظر کانت براساس مفهوم دیگری نزد لکان

علیرضا ضمیری؛ احمد فاضلی؛ حسن فتح زاده

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 1-18

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63953.3893

چکیده
  آگاهی غیرقصدی و بی‌واسطه پیشاپیش هیچ نسبتی با دیگری ندارد. در حالی که آزادی همواره با دیگری در نسبت است و نسبت نداشتن با دیگری اساسا پای آزادی را به میان نمی‌کشد. از این رو آزادی هیچ‌گاه مسئله آگاهی نمی‌شود. ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
رابطه عواطف و ظرفیت اخلاقی در فناوری‌های هوش مصنوعی
رابطه عواطف و ظرفیت اخلاقی در فناوری‌های هوش مصنوعی

زهرا زرگر

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 19-40

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63626.3875

چکیده
  فناوری‌های هوش مصنوعی، در مقایسه با مصنوعات پیشین دارای قابلیت‌هایی جدید هستند که مسائل اخلاقی متفاوتی را مطرح می‌کند. از جمله این مسائل، بحث درباره عاملیت اخلاقی هوش مصنوعی است. مسئله عاملیت اخلاقی ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
کاوشی در متعلّقاتِ نقد اخلاقی در دنیای هنر
کاوشی در متعلّقاتِ نقد اخلاقی در دنیای هنر

محسن کرمی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 41-58

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.65266.3973

چکیده
  هدف: موضوع اصلی جستار حاضر یافتن متعلّقات نقد اخلاقی در دنیای هنر است. این پژوهش می‌کوشد تا نشان دهد که دامنه نقد اخلاقی فراتر از آثار هنری است، که سنّتاً مهمّ‌ترین موضوع نقد اخلاقی بوده است. بنابراین، ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
تمایز انتولوژیکال در اندیشه هایدگر: راه‌حلی برای معمای رابطه میان وجود، موجود و دازاین در کتاب وجود و زمان
تمایز انتولوژیکال در اندیشه هایدگر: راه‌حلی برای معمای رابطه میان وجود، موجود و دازاین در کتاب وجود و زمان

نیره سادات میرموسی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 59-78

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.64180.3901

چکیده
  این مقاله به بررسی سه گزاره ظاهراً متعارض در کتاب وجود و زمان می‌پردازد که به ارتباط میان موجودات، وجود و دازاین اشاره دارند. این تعارض از آنجا ناشی می‌شود که هایدگر از یک سو موجودات را مستقل از دازاین ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
سیر تطور اندیشه‌های هوسرل در باب زمان و ظهور نخستین نشانه‌های گذر از متافیزیک حضور
سیر تطور اندیشه‌های هوسرل در باب زمان و ظهور نخستین نشانه‌های گذر از متافیزیک حضور

محسن جاپانی؛ مسعود سیف؛ محمدحسن حیدری؛ محمد رعایت جهرمی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 79-98

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.64037.3897

چکیده
  برنتانو  در تأملات خویش تلاش کرد تا با طرح «تداعی اولیه» مسائل مربوط به ادراک اشیای زمانی را حل کند، اما هوسرل با انتقاد از برنتانو تأملات او را ناکافی دانست و در تلاشی پیگیر سعی کرد تا در دوران‌های ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
ارزیابی و مقایسۀ دو نظریۀ منطق ربط و نظام تابع‌ارزشی منطق پایۀ گزاره‌ها بر اساس روش‌شناسی استنتاج بهترین تبیین و مدل کمّی پریست
ارزیابی و مقایسۀ دو نظریۀ منطق ربط و نظام تابع‌ارزشی منطق پایۀ گزاره‌ها بر اساس روش‌شناسی استنتاج بهترین تبیین و مدل کمّی پریست

مرتضی حاج حسینی؛ مسعود الوند

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 99-118

https://doi.org/10.22034/jpiut.2023.58188.3595

چکیده
  ظهور منطق‌های غیرکلاسیک در چند دهۀ اخیر، مسأله گزینش معقول میان منطق‌ها را به میان کشیده است. در این مقاله با این فرض که نظریه‌های منطقی از نظریات علمی مستثنی نیستند و بر اساس روش‌شناسی پسینی استنتاج ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
استدلال علّی فودور و پیش‌فرض ناموجه ترتب؛ بررسی استدلال ایگن
استدلال علّی فودور و پیش‌فرض ناموجه ترتب؛ بررسی استدلال ایگن

عباس مهدوی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 119-134

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.58736.3612

چکیده
  در این مقاله، استدلال فودور به نفع تفردگرایی روان‌شناختی و واکنش ایگن را بررسی می‌کنم. طبق استدلال علّی فودور روان‌شناسی التفاتی فهم‌عرفی، حالات ذهنی‌ را با توجه به محتوای وسیع متفرد می‌سازد. تفاوت ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
معانی و کارکردهای تناقض از نگاه سیمون وی
معانی و کارکردهای تناقض از نگاه سیمون وی

سید مصطفی موسوی اعظم

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 135-152

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.62230.3795

چکیده
  نوع مواجهۀ فیلسوفان با تناقض آنچنان بنیادین و حائز اهمیت است که در تاریخ فلسفه جریان‌ساز بوده است. سیمون وی از جمله فیلسوفانی است که نگاه متفاوتی به مسئله تناقض دارد. مسئلۀ اصلی این پژوهش مفهوم‌­شناسی ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
ارزیابی الگوی پاکینگهورن درخصوص سازوکار فعل الهی در جهان طبیعی
ارزیابی الگوی پاکینگهورن درخصوص سازوکار فعل الهی در جهان طبیعی

محمدابراهیم مقصودی؛ حسن حسینی سروری

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 153-172

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.58487.3599

چکیده
  جان پاکینگهورن (1930-2021) از چهره‌های شاخص حوزۀ علم و الهیات است که رویکردی ویژه درخصوص تبیین سازوکار فعل الهی در جهان طبیعی دارد. هدف این نوشتار ارائۀ شرحی روشن از رویکرد او و بررسی برخی از مهم‌ترین نقدهای ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
شناسایی مؤلفه‌های انسان فرهیخته از منظر فلسفی
شناسایی مؤلفه‌های انسان فرهیخته از منظر فلسفی

مظهر بابائی؛ پرستو صالحی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 173-192

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.60288.3694

چکیده
  هدف پژوهش حاضر، شناسایی مؤلفه‌های فلسفی انسان فرهیخته بود. رویکرد پژوهش، کیفی با پارادایم تفسیری بود و از روش‌های پژوهش اسنادی - کتابخانه‌ای، توصیفی - تحلیلی و روش پژوهش «تحلیل فلسفی» از نوع تحلیل ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
پیامد ذهن‌شناسی کانت با تکیه بر نظریه مطابقت
پیامد ذهن‌شناسی کانت با تکیه بر نظریه مطابقت

رمضان مهدوی آزادبنی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 193-204

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.61635.3765

چکیده
  در عصر جدید پرداختن به مسائل معرفت‌شناسی در کانون توجه قرارداشت. برای کانت نیز معرفت‌شناسی دغدغه اصلی بود اما تمایز کانت در پرداختن به مسائل معرفت‌شناختی نسبت به گذشتگان در این نکته قرار‌‌‌دارد که ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
بررسی آرای رواقی مارکوس اورلیوس مبتنی بر تحلیل آماری کتاب تأملات
بررسی آرای رواقی مارکوس اورلیوس مبتنی بر تحلیل آماری کتاب تأملات

مجتبی لطیفیان؛ مریم اردشیر لاریجانی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 205-224

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63641.3876

چکیده
  در سال­‌های اخیر مکتب رواقی که ماهیتی اخلاقی دارد، به‌­عنوان نوعی شیوه زندگی مورد توجه قرار گرفته است. آراء و باورهای مارکوس‌‌اورلیوس که از مهم­ترین فلاسفه رواقی است از تنها اثر باقیمانده او ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
پدیدارشناسی هرمنوتیکی هنر بزرگ؛ تلاش هایدگر برای عبور از زیبایی‌شناسی
پدیدارشناسی هرمنوتیکی هنر بزرگ؛ تلاش هایدگر برای عبور از زیبایی‌شناسی

حامد طونی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 225-244

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.63494.3865

چکیده
  هایدگر معتقد است فهم متافیزیکی از هنر و نظریه‌های زیبایی‌شناسانه سایه‌ای سنگین بر نسبت ما با هنر و آثار هنری انداخته است. این موضوع هم به ساحت فهم و درک آثار هنری (در مقام مخاطب) و هم به ساحت ابداع آثار ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
فرآیند انتقال معنا در ترجمه از منظر پُل ریکور
فرآیند انتقال معنا در ترجمه از منظر پُل ریکور

وحید نژاد محمد؛ محمد محمدی‌آغداش؛ ابوالفضل ابویسانی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 260-245

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.64926.3939

چکیده
  ملاحظات متنی و زبانی نظام‌­های معنایی و ساختاری متن ترجمه را نشان می­‌دهند. از سوی دیگر، تعامل و یا عدم تعامل نشانه‌­های متنی زبان مبدا و زبان مقصد می­‌تواند فرآیند انتقال معنا را دچار چالش کند. ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
براهین اتحاد عاقل و معقول در فلسفه‌ افلاطون
براهین اتحاد عاقل و معقول در فلسفه‌ افلاطون

علی اولنج؛ سعید بینای مطلق؛ علی کرباسی زاده

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 261-282

https://doi.org/10.22034/jpiut.2022.49399.3078

چکیده
  اتحاد عاقل و معقول آموزه‌­ای است که بیان صورت نهایی فلسفی خود را در فلسفه­ ملاصدرا بازیافته است؛ اما این اصل به بیان خودِ ملاصدرا و به شهادت متون فلسفی، ریشه در سنت فلسفی یونان باستان دارد. به عنوان ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
خوانش انتقادی دیدگاه غزالی در سرنوشت سازی انسان توسط خویش
خوانش انتقادی دیدگاه غزالی در سرنوشت سازی انسان توسط خویش

فرانک بهمنی؛ علی حسینی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 283-300

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.61670.3768

چکیده
  تبیین میزان تأثیر انسان در هستی و نقش او در تعیین و تغییر سرنوشت خویش، از مهم­ترین مباحث کلامی است که در فلسفه و کلام اسلامی، هماره مورد توجه اندیشمندان و دانشمندان مکاتب گوناگون فلسفه و کلام اسلامی ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
بررسی انتقادی رویکرد علّامه طباطبائی درباره تعلّق ذاتی نفس به بدن در دیدگاه ملّاصدرا
بررسی انتقادی رویکرد علّامه طباطبائی درباره تعلّق ذاتی نفس به بدن در دیدگاه ملّاصدرا

حمیدرضا خادمی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 301-314

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63358.3862

چکیده
  «ذاتی بودن تعلّق نفس به بدن» از جمله‌ دیدگاه‌های بدیع ملّاصدرا است. وی با ناتمام دانستن دیدگاه فیلسوفانی همانند افلاطون، ارسطو و ابن‌سینا در این موضوع، نظریّۀ ابتکاری خود یعنی جسمانیّة الحدوث ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
مفهوم «ادراک» در فلسفه اسلامی
مفهوم «ادراک» در فلسفه اسلامی

سید ابراهیم آقازاده

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 315-334

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.65869.4001

چکیده
  این مقاله به بررسی مفهوم «ادراک» در فلسفه اسلامی می‌پردازد و به ویژه تأثیر فیلسوفان معروفی چون ابن‌سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا را در این زمینه مورد تحلیل قرار می‌دهد. ادراک از دیدگاه این فیلسوفان ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
تأثیر دین بر هویت فردی و اجتماعی از نگاه فارابی و کیرکگور
تأثیر دین بر هویت فردی و اجتماعی از نگاه فارابی و کیرکگور

جلیل جلیلی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 335-346

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.65112.3959

چکیده
  این پژوهش به بررسی و مقایسه نظرات فارابی، فیلسوف اسلامی، و سورن‌ کیرکگور، فیلسوف دانمارکی و پیشگام اگزیستانسیالیسم مسیحی، در مورد نقش دین در شکل‌گیری هویت فردی و اجتماعی پرداخته است. هدف اصلی این پژوهش ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
واکاوی تفکرات ارسطو و سوفسطائیان درباره حکومت‌ مطلوب
واکاوی تفکرات ارسطو و سوفسطائیان درباره حکومت‌ مطلوب

آیت مولائی؛ پریا رام

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 347-364

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.59746.3653

چکیده
  تعیین حکومت مطلوب و تبیین مهم­ترین مؤلفه­‌های آن، همواره یکی از موضوعات مهم و چالش­ برانگیز حقوقدانان، سیاستمداران و فیلسوفان بوده است. امروزه، تعریف­‌های مختلفی از حکومت مطلوب ارائه شده و در ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
نقش و تأثیر کارل مارکس در شکل‌گیری مفهوم دولت رفاه
نقش و تأثیر کارل مارکس در شکل‌گیری مفهوم دولت رفاه

محمد مظهری؛ نصرت‌اله نبیل رحیمی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 365-382

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.65417.3985

چکیده
  دولت رفاه یکی از مفاهیم مهم حقوق عمومی بوده و اساس حکومت‌داری مدرن تلقی می‌شود. هرچند امروزه برخی، دوره دولت رفاه را پایان‌یافته می‌دانند و ادعا دارند که جهان وارد عصر دولت فرا تنظیم‌گر شده است اما ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
ترسیم هندسه هستی‌شناسی فضا-زمان براساس مبانی معرفت‌شناختی ملاصدرا و انیشتین
ترسیم هندسه هستی‌شناسی فضا-زمان براساس مبانی معرفت‌شناختی ملاصدرا و انیشتین

میثم مزکاء؛ مهدی دهباشی؛ محمدرضا شمشیری

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 383-404

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.59948.3669

چکیده
  هدف از این نوشتار، تبیین کیفیت ایجاد و بررسی ذاتیات فضازمان بر اساس فلسفه صدرایی و قیاس آن با گزاره­های فیزیکال است. در این مقاله به‌نحو توصیفی تحلیلی دو مسئله مورد کنکاش قرار گرفت، یکی از حیث معرفت­شناسی ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
ارزیابی و تحلیل دیدگاه ذهنِ بدن‌مند
ارزیابی و تحلیل دیدگاه ذهنِ بدن‌مند

محمدمهدی مقدس؛ علی فتح طاهری؛ عبدالرزاق حسامی فر؛ شیرزاد پیک حرفه

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 405-436

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.65178.3968

چکیده
  این مقاله با نگاهی به رویکردهای نابدن‎مند به ذهن، به بررسی دیدگاه ذهنِ بدن‎مند می‎پردازد. برپایۀ رویکردهای نابدن‎مند به ذهن، بدن در شکل‎گیری ذهن هیچ نقش بنیادینی ندارد. ذهن و بدن دو چیز متفاوت ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
اهمیت روش آموزش‌محور دانش منطق و معرفت‌شناسی نوصدرایی برای تعریف اصطلاحات علمی؛ موردپژوهی تعریف اصطلاح «تکنولوژی»
اهمیت روش آموزش‌محور دانش منطق و معرفت‌شناسی نوصدرایی برای تعریف اصطلاحات علمی؛ موردپژوهی تعریف اصطلاح «تکنولوژی»

مهدی گراشی؛ احمد خلیفه

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 437-464

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.65527.3987

چکیده
  هدف: جامعه دانشگاهیان پدیده تکنولوژی با این مسئله مزمن مواجه هستند که از تکنولوژی تعریف دقیق، جامع و واحدی نشده است و حتی برخی­‌شان دستیابی به چنین تعریفی را غیرممکن یا بی­‌فایده دانسته‌­اند. ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
مفهوم تجربه نزد هگل و وایتهد: شناخت و فراشناخت
مفهوم تجربه نزد هگل و وایتهد: شناخت و فراشناخت

مختار مومنی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 465-488

https://doi.org/10.22034/jpiut.2022.52427.3279

چکیده
  بحث از تجربه نزد هگل و وایتهد با یک مبنای اساسی و شبیه به­‌هم، مطرح اما در دو مسیر کاملاً متفاوت بسط می­یابد. مبنای این دو فیلسوف در مورد تجربه گره زدن بحث از آن به چیستی هستی است؛ هر چند این موضوع نیز ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
تحلیل و بررسی تأثیر فلسفۀ پویشی وایتهد در تحوّل الهیاتی با تمرکز بر مسألۀ «شدن»
تحلیل و بررسی تأثیر فلسفۀ پویشی وایتهد در تحوّل الهیاتی با تمرکز بر مسألۀ «شدن»

مهدی منزه؛ محمد مهدوی؛ محمد عظیمی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 489-506

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.65101.3957

چکیده
  «فلسفه پویشی» وایتهد به‌عنوان یک نگرش نوین و تأثیرگذار در حوزه فلسفه معاصر، به بررسی روابط اندام‌وار و پیوسته میان عناصر مختلف هستی و فرآیندها می‌پردازد. این رویکرد، که برخاسته از بینش‌های فلسفی ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
بازی‌های فکری-فلسفی فبک؛ چیستی، ویژگی‌ها و کارکردها
بازی‌های فکری-فلسفی فبک؛ چیستی، ویژگی‌ها و کارکردها

سعید ناجی؛ سمانه عسکری نودهی

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 506-528

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.61070.3734

چکیده
  ضرورت ورود بازی‌ها به محتواهای آموزشی در مدارس، اخیراً روشن شده است. قابلیت‌هایی در بازی‌ها شناخته شده که می‌تواند موجب تسهیل آموزش و ترغیب دانش‌آموزان به مشارکت در فعالیت‌های آموزشی شود. برنامه ...  بیشتر
مقاله علمی- پژوهشی
گذار از عدالت اخلاقی به عدالت حقوقی و تعریف جدیدی از دولت سیاسی در فلسفه ارسطو
گذار از عدالت اخلاقی به عدالت حقوقی و تعریف جدیدی از دولت سیاسی در فلسفه ارسطو

محسن باقرزاده مشکی باف

دوره 19، شماره 50 ، فروردین 1404، صفحه 529-549

https://doi.org/10.22034/jpiut.2025.65828.3999

چکیده
  موضوعی این مقاله سعی در توضیح آن دارد امری کمتر دیده شده در اندیشه اخلاقی و سیاسی ارسطو یا، همان بعد حقوقی است که ارسطو اتفاقاً در فصل پنجم کتاب اخلاق نیکوماخوس جهت پیوند اخلاق و سیاست بیان کرده است. ارسطو ...  بیشتر