نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

• بیان کریمی

استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه کردستان، ایران.

چکیده

مقاله حاضر تلاش کرده است تا از طریق مواجهۀ اندیشۀ هانا آرنت و میشل فوکو به بازاندیشی و بازنگری رادیکال و ریشه‌­ای از مفاهیم قدرت، مقاومت و سوبژکتیویته بپردازد.  در وهلة نخست ممکن است تصور شود که اندیشۀ این دو متفکر بنا بر مبانی فلسفی و نظری متفاوتی که دارند، نه همسو با یکدیگر، بلکه در تقابل باشند و از همین منظر احتمال هرگونه گفتگو غیرممکن فرض شود؛ اما مدعای اصلی مقاله رهیافتی غیر از این است و بر همین اساس نه تنها زمینه‌ها و مبانی مشترکی در ساخت­‌گشایی قدرت و به تبع آن بازاندیشی مفاهیم سوبژکتیویته و عاملیت انسانی در اندیشة این دو متفکر وجود دارد، بلکه باید برخی از نتایج مهم آرای سیاسی آن­ها را همسو و مکمل هم دانست که نه تنها به تعمیق و توسعۀ اندیشة یکدیگر، بلکه به خلق رویکردهای جدیدی در عرصة سیاست یاری می‌رسانند. بدین­‌ترتیب، پرسش‌­­های راهبر نوشتار حاضر عبارتند از: ساخت­‌گشایی از قدرت در اندیشة آرنت و فوکو چه عاملیت و کارگزاری به سوژۀ معاصر خواهد بخشید؟ چگونه قدرت به جولانگاه مقاومت بدل و هم‌زمان امکان­‌های نوینی به سوی سوژه گشوده می­‌شود؟ یافتۀ اصلی نوشتار حاضر این است که قدرت در اندیشۀ متفکران مذکور برخلاف خوانش‌­های سنتی و مدرن، مفهومی مثبت، خلاق و مولد است و بر پایۀ همین مفروضات در بطنِ خود مقاومت و شیوه‌­های جدیدی از مبارزه و ایستادگی را برای سوژه به همراه دارد. اگرچه باید انتظار داشت که به دلیل تفوق امر سیاسی یا امر اجتماعی در اندیشة این دو، تفسیرشان از مقاومت، عاملیت و حتی قدرت متفاوت از یکدیگر باشد.

کلیدواژه‌ها

• آرنت
• فوکو
• قدرت
• سوبژکتیویته
• عاملیت انسانی
• مقاومت

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

Deconstruction of Power, Resistance and Subjectivity; a comparative analysis of Hannah Arendt and Michel Foucault

نویسنده [English]

• Bayan Karimi

Assistant Professor of Educational Science Department, University of Kurdistan. Iran

چکیده [English]

This article aims to reassess the concepts of power, resistance, and subjectivity by examining the ideas of Hannah Arendt and Michel Foucault. At first glance, it seems that these two thinkers, rooted in different philosophical and theoretical foundations, are in opposition to each other, making a dialogue between their perspectives seemingly impossible. However, this article proposes an alternative approach by highlighting the common grounds and commonalities in their deconstruction of power. Moreover, it argues that their political views can be seen as aligned and complementary, leading to a deepening and development of each other's ideas and the creation of new political approaches. Thus, the central questions addressed in this article are: what forms of agency emerge for the contemporary subject as result of the deconstruction of power in thought of Arendt and Foucault? How does power act as a source of resistance while opening up new possibilities for the subject? The main finding of this study is that, in contrast to traditional and modern interpretations, power in the works of these thinkers is seen as a positive, creative, and productive concept. Based on this understanding, resistance and alternative forms of empowerment for the subject emerge. It should be noted, however, that Arendt’s and Foucault’s interpretation of resistance agency and power may differ due to the primacy of political and social issues in their respective theories.

کلیدواژه‌ها [English]

• Arendt
• Foucault
• power
• subjectivity
• gender
• human agency
• resistance