نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

• زهرا حاتمی نعمتی ¹
• حسین نوروزی ²
• سید ابراهیم آقازاده ³

¹ دانشجوی دکتری الهیات و معارف اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران.

² استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران

³ استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران.

چکیده

بررسی آثار و نوشته­های فلاسفه در خصوص منشاء پیدایش مفاهیم فلسفی و مقدم برآن منشاء مفاهیم و تصورات، گویای شکل­گیری و اهمیّت تدریجی و متأثر این مسئله از یکسری اندیشه­ها در هر دو جهان غرب و اسلام دارد. در جهان غرب ایدة تصورات فطریِ مطرح شده از سوی عقل­گرایان و ردّ همین ایده از سوی تجربه­گرایان، در نهایت هیوم فیلسوف اسکاتلندی گریزان از فلسفة غامض را به سمت ردیابی از منشاء مفاهیم و تصورات می‌کشاند. دیوید هیوم ضمن ردّ تصورات فطری، با انقسام محتوایات ذهنی به تصورات و انطباعات و با ارائه طرحِ ارجاعِ تصورات بر انطباعات، زیر آب تمام مفاهیم فلسفی را چون مسبوق به هیچ انطباعی نمی‌بیند زده و در توجیه وجود این تصورات در ذهن به مبانی روان‌شناختی و خیالی متوسل می‌گردد. بعدها و در گذر ایام به دلیل ورود اندیشه‌های مغرب زمین به ایران بخصوص در دوران معاصر، مسئلة منشاء مفاهیم و تصورات (به طور عام) و منشاء مفاهیم فلسفی (به طور خاص) توسط علامه‌طباطبایی ارزش و اهمیت دو چندان می‌یابد. علامه همانند هیوم ضمن ردّ تصورات فطری و پیش ساختة ذهن و کشاندن علم به ساحت حضور و تاکید بر حاکویّت وکاشفیّت ذاتی علم و با ارجاع تمام مفاهیم و تصورات به علم حضوری، اعتبار و حیثیت معرفتیِ مفاهیم فلسفی را که در قاموس فلسفیِ هیوم متزلزل شده بود را بازگردانده و به فلسفه و مفاهیم محوری آن جانی دوباره می‌بخشد.

کلیدواژه‌ها

• هیوم
• علامه طباطبایی
• معرفت‌شناسی
• مفاهیم فلسفی
• منشاء
• انطباع
• علم حضوری

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Epistemological Origin of Philosophical concepts from the perspective of Hume and Allameh Tabatabai

نویسندگان [English]

• zahra Hatami Nemati ¹
• Hossein Nowrouzi ²
• Seyyed Ebrahim Aghazadeh ³

¹ Ph.D. Candidate of Islamic Theology and Philosophy Department, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Iran

² Assistant Professor of Islamic Theology and Philosophy Department, Shabestar Branch, Islamic Azad University, Iran

³ Assistant Professor of Islamic Theology and Philosophy Department, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Iran

چکیده [English]

The review of the works and the writings of philosophers regarding the origin of philosophical concepts and the origin of the concepts and imaginations before it are indicative of the gradual and influenced formation and importance of this issue from a series of ideas in both the west and Islam. In the western world, the idea of innate ideas raised by rationalists and the rejection of the same idea by empiricists finally leads the Scottish philosopher Hume, who is evasive from the mysterious philosophy,to tract the origin of concepts and adaptations and by presenting a plan to refer concepts and adaptations has beaten all philosophies and introduced them as illusory and invalid concepts,and appeals to justifying the existence of these concepts in the mind to psychological and imaginary bases. later and in the passing of time due to the entry of western ideas into Iran,especially in the contemporary era,the issue of the origin of concepts and ideas (in general) and the origin of philosophical(in particular) by Allamh Tabatabayi has doubled its value and importance. Allameh, like Hume while rejecting the idea of innate and preconceived notions of the mind and bringing science to the field of presence and emphasizing the inherent existence and discovery of science and by reference all concepts and ideas to present science the validity and epistemological value of the philosophical concepts which are in Hume's philosophical dictionary restores what was disappeared and gives new life to philosophy and its concepts. 

کلیدواژه‌ها [English]

• Hume
• Allameh Tabatabayi
• epistemology
• philosophical concepts
• origin
• impression
• present science