نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

• مهدی منزه ¹
• محمد مهدوی ²
• محمد عظیمی ¹

¹ استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

² دانشیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

«فلسفه پویشی» وایتهد به‌عنوان یک نگرش نوین و تأثیرگذار در حوزه فلسفه معاصر، به بررسی روابط اندام‌وار و پیوسته میان عناصر مختلف هستی و فرآیندها می‌پردازد. این رویکرد، که برخاسته از بینش‌های فلسفی و علمی است، معتقد است که واقعیت، به‌هیچ وجه به عنوان یک مجموعه ثابت و ایستا از موجودات قابل درک نیست، بلکه به‌عنوان شبکه‌ای درهم تنیده و پویا از رویدادها و تغییرات بی‌پایان درک می‌شود. این تغییرات مداوم نشان‌دهنده یک دگرگونی دائمی در طبیعت هستی است. در این راستا، مفهومِ «شدن» به‌عنوان بنیادی‌ترین اصل در تفکر ارگانیسمی وایتهد به تصویر کشیده می‌شود. اهمیت این موضوع به‌ویژه در فهم تغییرات پیوسته در هستی و تعاملات میان رویدادها و موجودات به وضوح قابل مشاهده است و همچنین تأثیر این تغییرات بر دیدگاه‌های الهیاتی و تصورات انسان از خداوند و جهان به‌طور کلی بسیار قابل تأمل است. پژوهش حاضر به‌دنبال آن است که با استفاده از روش تحلیلی، تأثیر فلسفه پویشی را در شکل‌گیری و گسترش الهیات پویشی مورد بررسی قرار دهد. از منظر الهیات پویشی، تصورات و دیدگاه‌های مربوط به خداوند به‌عنوان موجودی که در حال پویش و دگرگونی است، به وضوح با رویکرد سنتی که خدا را به‌عنوان موجودی ثابت و غیرقابل تغییر می‌شناسد، ناسازگار است. این تناقض می‌تواند تبعات و تحولات مهمی در اندیشه دینی معاصر و در فهم ما از روابط بین انسان و خداوند به همراه داشته باشد و به‌طور کلی، عرصه‌های جدید و چالش‌های جدی برای ایمان سنّتی به وجود آورد.

کلیدواژه‌ها

• الهیات پویشی
• پویش
• شدن
• فلسفه‌ پویشی
• وایتهد

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

Analysis and Examination of the Influence of Whitehead's Process Philosophy on Theological Transformation, Focusing on the Issue of "Becoming"

نویسندگان [English]

• Mahdi Monazzah ¹
• Mohammad Mahdavi ²
• Mohammad Azimi ¹

¹ Assistant Professor, Department of Islamic Theology, University of Tabriz, Tabriz, Iran

² Associate Professor, Department of Islamic Theology, University of Tabriz, Tabriz, Iran

چکیده [English]

Alfred North Whitehead's "process philosophy," a novel and influential perspective in contemporary philosophy, examines the organic and interconnected relationships between the various elements of existence and processes. This approach, stemming from philosophical and scientific insights, posits that reality is not understood as a static and fixed collection of entities, but rather as a dynamic and interwoven network of events and endless change.  These continuous changes represent a perpetual transformation in the nature of being. In this context, the concept of "becoming" is depicted as the most fundamental principle in Whitehead's organismic thought. The importance of this is particularly evident in understanding the continuous changes in existence and the interactions between events and entities.  Furthermore, the impact of these changes on theological viewpoints and human conceptions of God and the world in general is highly noteworthy. This research aims to utilize an analytical method to investigate the influence of process philosophy on the formation and development of "process theology." From the perspective of process theology, conceptions and viewpoints regarding God as a being undergoing "process" and transformation are clearly incompatible with the traditional approach that identifies God as a static and unchanging being. This contradiction can lead to significant consequences and transformations in contemporary religious thought and in our understanding of the relationship between humanity and God, and generally create new areas and serious challenges for traditional faith.

کلیدواژه‌ها [English]

• Becoming
• Process
• Process Philosophy
• Whitehead
• Process Theology