دادرسی استثنایی در جرم سیاسی با نظر به مفهوم ارادۀ‌ کلی در اندیشۀ روسو

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه شیراز. شیراز، ایران

چکیده

جرم‌سیاسی یکی از مفاهیم مناقشه‌برانگیز در حقوق کیفری و فلسفۀ سیاسی است که در طول تاریخ، با تغییر بنیان‌های مشروعیت سیاسی، معنایی متفاوت به خود گرفته است. این مقاله با مرور تاریخی تحولات جرم‌سیاسی از یونان باستان تا دوران معاصر، نشان می‌دهد که چگونه این مفهوم از نقد نظم حاکم به جرم علیه امنیت و حیثیت اقتدار تبدیل شده است. در ادامه، با رجوع به اندیشۀ ژان‌ژاک روسو، به‌ویژه مفهوم «ارادة کلی»، تلاش می‌شود تا بنیاد فلسفی تازه‌ای برای فهم و تفکیک جرم‌سیاسی از جرایم عمومی ارائه گردد. از رهگذر سه تفسیر دموکراتیک، استعلایی و انتقادی از ارادة کلی، مقاله تبیین می‌کند که تنها تفسیر انتقادی می‌تواند جایگاهی مشروع و ضروری برای مخالف سیاسی قائل شود. در پرتو این دیدگاه، دادرسی استثنایی برای متهمان سیاسی نه‌تنها موجه، بلکه لازمۀ تحقق ارادة کلی و مشارکت آزادانه در حیات سیاسی جامعه است. در پایان، با ارائۀ مدل حقوقی مشخصی برای تشخیص جرم‌سیاسی و ویژگی‌های دادرسی استثنایی، چارچوبی عملی برای تضمین حق مخالفت سیاسی پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Exceptional Trials in Political Crimes with Reference to the Concept of General Will in Rousseau’s Thought

نویسندگان [English]

  • Hadi Salehi 1
  • Emad Safarnejad-Broujeni 2
1 Assistant Professor of Public and International Law Department, Shiraz University, Iran
2 PhD Candidate of Public Law, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Political crime is one of the most contested concepts in criminal law and political philosophy, having undergone substantial transformations alongside shifts in the foundations of political legitimacy. This article traces the historical evolution of political crime—from classical Athens and imperial Rome to the medieval intertwining of church and state, and through to the ideological conflicts of the 19th and 20th centuries—highlighting how dissent has moved from being considered heresy and treason to being (partially) legitimized within modern legal frameworks. Drawing on the political philosophy of Jean-Jacques Rousseau, particularly his notion of the "general will," the article proposes a new conceptual framework for distinguishing political crime from ordinary offenses. Through an analysis of three main interpretations of the general will—democratic, transcendental, and critical—the author argues that only the critical reading can meaningfully recognize the political dissenter as a legitimate actor rather than a deviant. Within this framework, exceptional trials in political crimes are not only justifiable but essential for preserving political participation and preventing authoritarian closure. The article concludes by offering a practical model for identifying political crimes and outlining the procedural and penal features of a rights-oriented exceptional trial that safeguards freedom of expression and dissent within the legal order.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Crime
  • Exceptional Trial
  • General Will
  • Rousseau
  • Political Participation
  • Criminal Law

مراجع

روسو، ژان‌ژاک. (۱۳۹۶). امیل، ترجمه سیاوش مولوی، تهران، نشر ابر سفید.
صادقی، محمدهادی، فروغی، فضل‌الله و جودکی، بهزاد. (۱۳۹۸). قاعده منع استرداد مجرمان سیاسی در پرتو اجرای قانون جرم سیاسی. مطالعات حقوقی، ۱۱(۴)، ۲۵۷–۲۹۱. https://doi.org/10.22099/jls.2019.5583
صالحی، هادی و صفرنژاد، عماد. (۱۴۰۴). بازخوانی امر سیاسی در واکاوی مبانی جرم‌انگاری کفرگویی در غرب با تأکید بر نظام حقوقی انگلستان. پژوهشنامه حقوق کیفری، ۱۶(۱)، ۸۳–۹۶. https://doi.org/10.22124/jol.2025.28108.2496
صدرا، علی. (۱۳۹۲). نقادی فلسفی-سیاسی قرارداد اجتماعی در نگاه روسو. سیاست، ۲۷، ۲۲۱–۲۳۶.
 صفرنژاد بروجنی، عماد. (۱۴۰۱). نسبت تربیت و اراده کلی از نگاه روسو؛ با نظر به نقش منتقد اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
کاسیرر، ارنست. (۱۳۷۸). مسئله ژان‌ژاک روسو، ترجمه حسن شمس‌آوری. تهران، نشر مرکز.
کانت، ایمانوئل. (۱۳۷۰). روشنگری چیست؟ مجله کلک، ۲۲، ۴۸–۵۲.
Bauman, R. A. (2004). Crime and punishment in ancient Rome. Routledge.
Bauman, R. A. (2020). Socrates and Andocides. In Political trials in ancient Greece (pp. 95–112). Routledge.
Bellamy, J. G. (2004). The law of treason in England in the later Middle Ages. Cambridge University Press.
Cassirer, E. (1999). The problem of Jean-Jacques Rousseau (H. Shamsavari, Trans.). Tehran: Nashr-e Markaz. (In Persian)
Chilton, C. W. (1955). The Roman law of treason under the early principate. The Journal of Roman Studies, 45(1–2), 73–81. https://doi.org/10.2307/298746
Dworkin, R. (1986). Law’s Empire. Harvard University Press.
Habermas, J. (1996). Between Facts and Norms. The MIT Press.
Hart, H.L.A. (2012). The Concept of Law. Oxford University Press.
Ingraham, B. L. (2020). Political crime in Europe: A comparative study. University of California Press.
Kant, I. (1992). What is enlightenment? (H. Fouladpour, Trans.). Kelk, 22, 48–57. (In Persian)
Moore, R. I. (2014). The simoniac heresy. In The war on heresy: Faith and power in medieval Europe (pp. 87–104). Harvard University Press.
Plato. (1931). Apology. In B. Jowett (Ed. & Trans.), The dialogues of Plato (Vol. 2, pp. 109–116). Oxford University Press.
Riley, P. (1970). A possible explanation of Rousseau's general will. The American Political Science Review, 64(1), 86–97. https://doi.org/10.2307/1955615
Rousseau, J.-J. (2002). The social contract and the first and second discourses (S. Dunn, Ed.). Yale University Press.
Rousseau, J.-J. (2017). Emile (S. Molavi, Trans.). Tehran: Nashr-e Abr-e Sefid. (In Persian)
Sadeghi, M. H., Foroughi, F., & Joudaki, B. (2019). The rule prohibiting the extradition of political offenders in the light of the law enforcement of political crime. Motaleat Hoghooghi, 11(4), 257–291. https://doi.org/10.22099/jls.2019.5583 (In Persian)
Sadra, A. (2013). Philosophical-political critique of the social contract in Rousseau’s view. Siasat, 27, 221–236. (In Persian)
Safranezhad Boroujeni, A. (2022). The relationship between education and the general will in Rousseau’s view: With reference to the role of the social critic [Master’s thesis, University of Tehran]. (In Persian)
Salehi, Hadi, & Safarnejad, Emad. (2025). Revisiting the Political Dimension in Analyzing the Foundations of Blasphemy Laws: With a Focus on the English Legal System. Pajooheshnameh Hoghoogh Keyfari, 16(1), 83–96. https://doi.org/10.22124/jol.2025.28108.2496 (In Persian)
Sreenivasan, G. (2000). What is the general will? The Philosophical Review, 109(4), 545–581. https://doi.org/10.2307/2693624
Tsoukala, A. (2008). Defining the terrorist threat in the post-September 11 era. In D. Bigo & A. Tsoukala (Eds.), Terror, insecurity and liberty: Illiberal practices of liberal regimes after 9/11 (pp. 50–53). Routledge.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
مجله پژوهش های فلسفی
دوره 19، شماره 52 - شماره پیاپی 52
مقالات
شماره 52 پاییز 1404
آذر 1404
صفحه 543-564

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار