نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسنده

• غلامحسین جوادپور

موسسه پیوهشی حکمت و فلسفه

چکیده

تأثیر ارزش‌ها بر علم این واهمه را برای برخی فیلسوفان علم پدید آورده است که رسالت اصلی علم، یعنی عینیت خدشه‌دار شود. تلقی سنتی از عینیت ـ که در گرو عینیت متافیزیکی است ـ معمولاً مطابقت تصویر ذهنی با واقع خارجی و مستقل بوده است؛ اما با دشواری دستیابی به آن و نیز تنوع مبانی معرفتی مدرن، تلقی‌های جدیدتری از آن ارائه شده است که در مسأله ارزش‌باری علم نیز اثرگذارند. پیوند دادن عینیت با عنصر اعتماد یا کمال معرفتی یا خلوص از ارزش‌های غیرعلمی و گرایش‌های شخصی، نمونه‌هایی از این رویکردها هستند. با این همه، در برخی رویکردهای جدید بین مراد از عینیت و روش دستیابی به آن و عوامل مؤثر بر آن خلط شده است. عینیت به‌معنای مطابقت علم با واقع خارجی (متعلق علم) است و پس از روشن شدن مبنا درباب اینکه چنین چیزی ممکن و قابل دسترسی است یا نه، درباره روش رسیدن به این مطلوب و نیز موانع آن بحث می‌شود. این عینیت شامل دو مرحله فرآیندی و برآیندی است و نتایج علمی در صورتی عینی خواهند بود که فرآیند علم، عینی و خالی از عوامل و ابزار غیرعینی باشد. اثرگذاری ارزش‌ها بر علم نیز تا زمانی که این مؤلفه مهم (مطابقت) را خدشه‌دار نکند، چندان چالش مهمی برای علم به شمار نمی‌آید.

کلیدواژه‌ها

• علم ارزش‌بار
• عینیت
• ذهنیت
• ارزش‌های غیرعلمی
• واقع‌گرایی

عنوان مقاله [English]

Analysis of Scientific Objectivity in the Value-leadenness of Science

نویسنده [English]

• GholamHossien Javadpoor

Iranian Institute of Philosophy and Wisdom

چکیده [English]

The effect of values on science has created the fear for some philosophers of science that the main mission of science, namely objectivity, will be undermined. The traditional conception of objectivity, which depends on metaphysical objectivity, has been the correspondence of the mental image with external and independent reality; but with the difficulty of achieving it, as well as the diversity of modern epistemological foundations, newer interpretations of it have been proposed that also affect the value-ladennessof science. Linking objectivity with the element of trust or epistemological perfection or purity of unscientific values and personal tendencies are examples of these approaches. Objectivity means the conformity of science with external reality and once the basis is clarified as to whether such a thing is possible or not, the method of achieving this ideal and its ills are discussed. This objectivity includes two stages of process and outcome, and scientific results will be objective if the process of science is objective and free of non-objective factors and tools.

کلیدواژه‌ها [English]

• value- Laden science
• objectivity
• subjectivity
• non-scientific values
• realism