نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
2 دانشیار گروه الهیات، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
3 دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه پیام نور، تبریز، ایران
چکیده
چنانکه می‌دانیم، کانت یکی از مهمترین نظریه‌ها را درباره نسبت میان دین و اخلاق ارائه کرده است. توضیح و تحلیل موضع کانت در خصوص نسبت میان اخلاق و دین و تعیین جایگاه آن با معرفی مهمترین آراء مطرح در این خصوص آغاز می‌شود تا از این رهگذر موقف و موضع کانت کشف و تعیین گردد. تعیین و تشخیص موضع کانت به سبب تمایزی که میان دین وحیانی و تاریخی و دین طبق تلقّی و تفسیر خود می‌گذارد، در بدو نظر دشوار می‌نماید. نهایتاً معلوم می‌شود که رابطه اخلاق کانتی با دین وحیانی رابطه‌ای غیر‌تاریخی است؛ دوگانگی میانشان حاکم است و منشأ واحدی ندارند؛ ولی با تفسیر عقلانیِ دین وحیانی سازگاری میان آن‌ها امکان‌پذیر است. ولی اگر اخلاق کانتی با دین عقل عملی سنجیده شود، رابطه آن دو غیر‌تاریخی بوده و میان آن‌ها دوگانگی برقرار است؛ از حیث منشأ مستقل از هم بوده و دین عقل عملی وابسته به اخلاق خواهد بود. در اثر منتشره پس از مرگ خدا همان عقل عملی است و کمال اخلاقی و سعادت حقیقی که ظهور کامل عقل عملی در عالم پدیدار است در جامعه مشترک‌المنافع اخلاقی تحقق می‌یابد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Kant's View among Theories Governing the Relationship between Religion and Ethics
نویسندگان [English]
- Habibollah Kazemkhani 1
- Esmaeil Saadati Khamseh 2
- jalal Peykani 3
1 Assistant Professor of Islamic Education Department, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
2 Associate Professor of Theology Department, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.
3 Associate Professor of Philosophy Department, Payame Noor University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]
As we know, one of the most important theories concerning the relation between religion and Morality belongs to Immanuel Kant. In this paper, after presenting some of the outstanding ideas on the relation between religion and morality, we introduce Kant’s theory. In first stage, his distinction between revealed religion and historical religion and his interpretation of religion makes it difficult to find his own creative view. Finally it will be known that the relation between Kantian morality and revealed religion is a non-historical one; they are two distinguished things and have no same origin. But through rational interpretation of revealed religion they could be compatible. But if his morality examined by the religion of they would be dual, each one has a separate origin and finally, the religion of practical reason would be depended on morality. In kants opus postumum, God is the same as practical reason and moral perfection and real happiness which is the prefect manifestation of practical reason in phenomenal realm, could be achieved in the moral commonwealth society.
کلیدواژه‌ها [English]
- Religion
- Morality
- Immanuel Kant
- The Religion of Practical Reason
- The Religion of Revealed and Historical
- اتکینسون، آر. اف. (1391) درآمدی به فلسفه اخلاق، ترجمه سهراب علوی‌نیا، چاپ اول، تهران: انتشارت هرمس.
- پترسون، مایکل و دیگران (1379) عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، چاپ سوم، تهران: انتشارات طرح نو.
- افلاطون (1375) دوره آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، ج 2، تهران: انتشارات خوارزمی.
- دانش، جواد (1392) دین و اخلاق: بررسی گونه‌های وابستگی اخلاق به دین، چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- دیویس، برایان (1392) درآمدی بر فلسفه دین؛ ترجمه ملیحه صابری نجف‌آبادی، چاپ ششم، تهران: انتشارات سمت.
- سعادتی خمسه، اسماعیل (1394) معرفت‌شناسی و نفس‌شناسی کانت: ترابط و تعامل، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- سیدقریشی، ماریه (1381) دین و اخلاق، چاپ اول، قم: بضعه‌الرسول و انجمن معارف اسلامی ایران.
- عالمی، سید محمد (1389) رابطه دین و اخلاق (بررسی دیدگاه‌ها در مناسبات دین و اخلاق)، چاپ اول، قم: بوستان کتاب.
- فنایی، ابوالقاسم (1392) دین در ترازوی اخلاق، چاپ دوم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
- کاظم‌خانی، حبیب‌الله؛ مسعود امید (1397) «چگونگی استقلال اخلاق از دین در فلسفه استعلایی کانت»، پژوهشنامه اخلاق، شماره 39: 121-140.
- کانت، ایمانوئل (1384) نقد عقل عملی؛ ترجمه انشاءالله رحمتی؛ چاپ اول، تهران: نورالثقلین.
- ملکیان، مصطفی (1387) «دین و اخلاق»، مجله آیین، شماره 16: 12-16.
- یوئینگ، ای. سی. (1396) شرحی کوتاه بر نقد عقل محض کانت، ترجمه اسماعیل سعادتی خمسه، چاپ اول، تهران: انتشارات هرمس.
- Bartley III; William W. (1971) Morality and Religion, MacMillan, St. Martin’s Press.
- Berg, J. (1991) How Could Ethics Depend on Rrligion?” in Peter Singer (ed.) A Companion to Ethics, Oxford: Blackwell Publishers.
- Frankena , W. K. (1981)"Is Morality Logically Dependent on Religion?” in Paul Helm (ed.) Command and Morality, Oxford Uuniversity Press.
- Gordon Michalson (1999) Kant and the Problem of God, Oxford: Blacwell Publishers.
- Kant, Immanuel; (1998) Religion within the Boundaries of Mere Reason and Other Writhings, and edit. Allen w. wood. Cambridge: Cambridge University Press.
- Kant, Immanuel (1920) Kants Opus Postumum, dargestellt und bearteilt, E. adickes (Berlin).
- Kant, Immanuel (1997) Lectures on Metaphysics, and edit. karl Ameriks, Cambridge: Cambridge University Press.
- Kant, Immanuel )1996( Critique of Practical Reason, Trans. and edit. Cambridge: Cambridge University Press.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله