مجله پژوهش های فلسفی - فهرست مقالات

خودینه بودن به مثابۀ ائودایمونیا: بررسی نسبتِ خود-تعینی، خود-دگرگونی و اضطراب در هستی و زمان هیدگر

حسین کلباسی اشتری؛ مهرداد احمدی

دوره 18، شماره 46 ، اردیبهشت 1403، ، صفحه 328-344

https://doi.org/10.22034/jpiut.2023.59092.3629

چکیده

هیدگر با فهم وجود انسان به مثابۀ دازاین، یعنی موجودی که طرح وجود خود را افکنده و خود را زمانمندانه بار می‌آورد، موفق می‌شود تا ازخود- تعینیِ نابازنمودی سخن بگوید. منظور از خود-تعینیِ بازنمودی ... بیشتر

نسبت میان نظر و عمل در فلسفۀ افلاطون از منظر هیدگر و گادامر

کاظم هانی

دوره 18، شماره 46 ، اردیبهشت 1403، ، صفحه 399-417

https://doi.org/10.22034/jpiut.2023.59165.3635

چکیده

هرچند ارسطو نخستین فیلسوفی است که حکمت نظری و حکمت عملی را از یکدیگر تفکیک می‌کند، اما قبل از او افلاطون نیز به جدایی یا عدم جدایی نظر و عمل توجه کرده است. در نظر افلاطون «فضیلت معرفت است»؛ یعنی خودشناسی ... بیشتر

بررسی چگونگی مجال یادگیری دادن و تحلیل مراحل و ابعاد آن در الگوی تدریس هیدگر

سید ضیاء الدین میری؛ حسن مهرنیا؛ علی لطیفی

دوره 16، شماره 39 ، شهریور 1401، ، صفحه 301-316

https://doi.org/10.22034/jpiut.2022.51460.3197

چکیده

نوشتار حاضر به دنبال بررسی الگوی تدریسِ مارتین هیدگر، به‌عنوان یکی از مؤثرترین فیلسوفان اگزیستانسِ قرن بیستم است. هیدگر، فرآیند تدریس را منادی به «مجالِ یادگیری‌دادن» تعریف می‌کند و آموختنِ ... بیشتر نوشتار حاضر به دنبال بررسی الگوی تدریسِ مارتین هیدگر، به‌عنوان یکی از مؤثرترین فیلسوفان اگزیستانسِ قرن بیستم است. هیدگر، فرآیند تدریس را منادی به «مجالِ یادگیری‌دادن» تعریف می‌کند و آموختنِ چگونگی این مجال‌دهی توسط آموزگار را امری ضروری و در عین حال دشوار می‌داند. از این روی در این نوشتار با تمرکز بر تعریف فوق، پس از بیانِ بایسته‌های امرِ تدریس و ایضاحِ مفهوم یادگیری در اندیشه هیدگر، به تحلیل و واکاوی چگونگی مجال‌دادن و بررسی ابعاد و مراحل آن با توجه به الگوی تدریس هیدگر خواهیم پرداخت. با مطالعه و بررسی آثار مختلف هیدگر به‌ویژه بررسی پدیداری الگوی تدریس وی در این نوشتار مشاهده خواهیم کرد که: اولاً، او در نظام فکری و تعلیمی خود تلاش نموده تا تعریف جدیدی از امر تدریس و یادگیری ارائه دهد که از سنت فکری زمانة او کاملاً جدا و بیگانه و در عین حال هماهنگ با اندیشه خودِ اوست. ثانیاً، او تدریس را دارای ابعاد و مراحلِ پدیداریِ مختلفی می‌داند که غفلت از آن‌ها موجب عقیم گشتن فرآیند تعلیم خواهد شد. از میان این ابعاد و مراحل مختلف، در این پژوهش مباحث ذیل مورد توجه قرار گرفته است: فرآیند تعاملی یادگیری، موضوع مورد اهتمام، مواجهه وجودی، ایجاد اشتیاق، گوش‌سپاری، خروج از قلمرو مأنوس، پرسشگری و جهش.

تحول هرمنوتیکی مفهوم پیشینی نزد هیدگر

عبدالرضا صفری

دوره 14، شماره 33 ، بهمن 1399، ، صفحه 249-267

https://doi.org/10.22034/jpiut.2020.39140.2531

چکیده

مراد از تحول هرمنوتیکی مفهوم پیشینی، تحلیل بنیادها و زمینه‌‌های عبور از رویکرد ریاضی مفهوم پیشینی و پایه‌گذاری فهم هرمنوتیکی آن در تفکر هیدگر است. بر اساس یک خوانش تفسیری میان این دو گونه مفهوم پیشینی ... بیشتر مراد از تحول هرمنوتیکی مفهوم پیشینی، تحلیل بنیادها و زمینه‌‌های عبور از رویکرد ریاضی مفهوم پیشینی و پایه‌گذاری فهم هرمنوتیکی آن در تفکر هیدگر است. بر اساس یک خوانش تفسیری میان این دو گونه مفهوم پیشینی نزد هیدگر گونه‌ای همپوشانی و تداخل دیده می‌‌شود. اما مقاله حاضر خلاف آن خوانش تفسیری نشان می‌‌دهد که مفهوم هرمنوتیک پیشینی بنیادهای متفاوتی دارد. در رویکرد ریاضی که میراث افلاطون برای تفکر کانتی است در اساس مفاهیم پیشینی، فاهمه‌ای با مفاهیم بکلی ایستا قرار دارد که مفاهیم باید بر اساس صور پیشینی از آن استنتاج شود. ولی هیدگر از یک سو آنجا-بودن را بجای فاهمه تفسیر می‌‌کند تا مقولات را بر بنیادی وجودی-هرمنوتیکی استوار سازد. پس فهم پیشینی وجود موجودات، جایگزین یافتن مفاهیم پیشینی در صور مکان و زمان می‌‌شود. همچنین درک مفهوم پیشینی به معنای هرمنوتیکی، مستلزم فهم افکندگی وجود انسان در عالم یعنی هرمنوتیک واقع بودگی است. این عالم به سبب ساختمان زمانی‌اش ساختاری پویا دارد لذا پیشینی هم پویا است چون بنابر مفهوم کارکردی چیزها شکل می‌‌گیرد. از سوی دیگر هیدگر با تأکید بر سنت و زبان به عنوان عوامل معنا دادن این عالم، جایگاه پدیدار معنا را به حقیقت وجود انتقال می‌‌دهد و آن را پیشینی همه پیشینی‌‌ها می‌‌نامد.

نقش دازین در هنر اندیشیِ هیدگر

بهروز الیاسی؛ محمدجواد صافیان

دوره 13، شماره 29 ، بهمن 1398، ، صفحه 45-63

https://doi.org/10.22034/jpiut.2019.28817.2093

چکیده

هنراندیشی محصول دورۀ دوم اندیشۀ هیدگر است که در آن رویداد‌‌اندیشی بر هستی‌شناسی بنیادین سیطره می‌یابد. در بادی امر به نظر می‌آید که از نقش ویژۀ دازاین در هنراندیشی کاسته شده است؛ اما به واقع می‌توان ... بیشتر هنراندیشی محصول دورۀ دوم اندیشۀ هیدگر است که در آن رویداد‌‌اندیشی بر هستی‌شناسی بنیادین سیطره می‌یابد. در بادی امر به نظر می‌آید که از نقش ویژۀ دازاین در هنراندیشی کاسته شده است؛ اما به واقع می‌توان گفت وجود و دازاین برای هیدگر دو رویِ یک سکّه‌اند. هر جا که اندیشیدن به وجود ممکن است دازاین نیز به شکلی ناگزیر حضور می‌یابد و اهمیت هنر برای هیدگر از آن روست که هنر، حقیقتِ وجود را به آشکارگی می‌آورد. در این مطالعه تلاش می‌شود نقش‌های متفاوت دا-زاین در هنراندیشی به دید آید. نقش دا-زاین از آن رو اهمیت می‌یابد که به عنوانِ گذرگاه هنر اجازه می‌دهد رویدادِ هنر روی بدهد و از خلال آن، خودِ وجود زبان‌آور شود. سپس جایگاه دا-زاینِ هنرمند و شاعر (آفریننده)، مخاطب یا نگاه‌دار، بررسی می‌شود. پس از طرح پرسش از شیوۀ بودن دا-زاین در هنراندیشی به نقش‌های مختلف دا-زاین به عنوان هنرمند، مخاطب و نگاه‌دار پرداخته می‌شود. دا-زاین در هنراندیشی اگرچه نیوشای "وجود" و قابلی بدونِ فعلیت است اما مسئولیت‌پذیری و پروا سبب می‌شود بارِ امانتِ وجود را بر دوش بکشد، پیش‌آمدِ حوالت یک ملّت (قوم) از طریقِ او شکل می‌گیرد. از این وجهۀ نظر پس از ابداع و سرودن، دازاین نابود نمی‌گردد بلکه در کسوت مخاطب و نگاه‌دار، موردِ خطابِ وجود قرار می‌گیرد و در نهایت به این پرسش پاسخ داده می‌شود که چه چیزی سبب تحول در اندیشۀ هیدگر شده و او را به سوی هنر‌اندیشی جذب کرده است.

بررسی مقایسه‌ای مفهوم پدیدار نزد کانت و هیدگر، دلالت‌ها و نتایج هریک

محمدجواد صافیان اصفهانی

دوره 13، شماره 26 ، خرداد 1398، ، صفحه 233-246

https://doi.org/10.22034/jpiut.2019.8029

چکیده

پدیدار نزد کانت امری است که صرفاً از طریق ادراک حسی حاصل شده است و به عبارتی صرفاً معتبر به اعتبار فاعل شناسا است و با وجود نفس الامری هیچ گونه سنخیتی ندارد، زیرا ما از آن رو که شهودی جز شهود حسی نداریم ... بیشتر

هیدگر و پرسش از بیماری انسانی: چشم اندازی دازین‌کاوانه

خشایار برومند؛ علی اصغر مصلح

دوره 12، شماره 25 ، بهمن 1397، ، صفحه 43-60

https://doi.org/10.22034/jpiut.2019.8019

چکیده

این مقاله، پرسش از طبیعت بیماری انسانی نزد هیدگر با تکیه بر رویکرد دازینکاوانه در پژوهشهای روانی مورد بررسی قرار میدهد؛ موضوعی که با وجود اهمیت تاریخی و جایگاه برجسته آن در طرح نقش تحلیل وجود ... بیشتر

تحلیل خوانش هیدگر از نقد اوّل ایمانوئل کانت

حسین کلباسی اشتری؛ حمید اسکندری

دوره 9، شماره 16 ، اردیبهشت 1394، ، صفحه 155-175

چکیده

مارتین هیدگر در کتابِ «کانت و مسئلۀ متافیزیک»، با چشم‌پوشی از تفاسیری که غالباً «نقدِ عقلِ محض» را یک پروژۀ معرفت‌شناسانه دانسته‌اند، آن را به‌منزلۀ اثری هستی‌شناسانه شرح می‌کند. وی می‌کوشد ... بیشتر

تلقی هیدگر از زبان در "هولدرلین و ذات شع'

مرضیه پیراوی ونک

دوره 4، شماره 219 ، آذر 1389، ، صفحه 1-16

چکیده

هیدگر، متفکر بزرگ آلمانی (که دغدغۀ تفکرش "وجود" و پرسش از حقیقت است)، در سال 1936 در نوشتهای با عنوان "هولدرلین و ذات شعر" به بررسی شعر (پوئیسیس یا خلق نامستوری) که ذات زبان است و ارتباط آن با ساحت قدس می‌پردازد. ... بیشتر هیدگر، متفکر بزرگ آلمانی (که دغدغۀ تفکرش "وجود" و پرسش از حقیقت است)، در سال 1936 در نوشتهای با عنوان "هولدرلین و ذات شعر" به بررسی شعر (پوئیسیس یا خلق نامستوری) که ذات زبان است و ارتباط آن با ساحت قدس می‌پردازد. هیدگر با وام گرفتن پنج گفته از هولدرلین و تفسیر آنها، حقایقی را دربارة شاعری که اصل زبان یا به عبارتی دیگر زبان اصیل است بازگو می‌کند که راهگشا در ‌اندیشیدن در باب وجود (تفکر اصیل) است. او با الهام از گفته‌های هولدرلین (شاعر محبوب هیدگر) معتقد است که شاعری بی‌شائبه‌ترین پیشه است که نه تنها دخل و تصرفی در عالم و آدم ندارد بلکه گشوده به روی ساحتی فراتر از زمین (ساحت قدس) و حقیقت است. خطیر بودن این پیشه از آنجاست که سکنی گزیدن انسان بر روی زمین با شعر که همانا پاسخ به دعوت لوگوس )وجود یا اساس ظهور، زبان هستی) برای به نامستوری در آوردن است پیش می‌آید و این مهم تنها به انسان شاعر سپرده شده تا چیزها را بنامد و با نامیدن، سهمی‌ در ظهور چیزها بر عهده گیرد. به عبارتی دیگر شاعر خدمت به گشودگی و ظهور می‌کند. در شاعری، موجودات آنگونه که هستند (به شیوۀ اصیل) نشان داده می‌شوند. شاعر با نامیدن (زبان)، حقیقت موجودات را به منصه ظهور می‌کشاند. بر این اساس، نامیدن پرده گشودن از رخسارۀ حقیقت است. این سرآغازِ نامیدن قدسیان و در پی آن، نامیدن چیزهاست. شاعر با تفکر حضوری و آماده ساختن خویش برای گشوده شدن ساحت قدس به روی خود، همزبانی اصیل خود با قدسیان را آغاز می‌کند و سپس بر اساس این همزبانی به نامیدن چیزها می‌پردازد. شاعری، ذات زبان است که وجود و ذات چیزها را می‌نامد. اصل سخن گفتن، شعر است. شاعری، گفتی (saying) است که در آن، موجود برای اولین بار نامیده می‌شود؛ یا به عبارتی دیگر وجود موجود بنا نهاده می‌شود. لذا شعر است که اساس سخن گفتن و زبان را ممکن می‌گرداند. شعر، زبان اولیۀ یک قوم تاریخی است و شاعر واسطه‌ای است بین خدایان و آدمیان که از جماعت بیرون ایستاده و در "مابین" زمین و آسمان قرار گرفته است. از موضع هیدگر در قبال نسبت نزدیک بین هنر و شاعری می‌توان دریافت که آنچه اینجا در باب شعر گفته شده است گویای مقام خطیر زبان در تفکر اوست.

حقیقت و عدم در نظر مولوی و هیدگر

محمود نوالی

دوره 2، شماره 205 ، دی 1387، ، صفحه 107-124

چکیده

در ضمن مطالعاتِ تطبیقی همواره ملاحظه میشود که اکثر افکار و آراء فلاسفه جدید و معاصر، به نحوی پراکنده ولی به صورت روشن در نزد عرفا و بعضی از فلاسفه و دانشمندان ایرانی نیز مطرح شدهاند. ملاحظة این ... بیشتر در ضمن مطالعاتِ تطبیقی همواره ملاحظه میشود که اکثر افکار و آراء فلاسفه جدید و معاصر، به نحوی پراکنده ولی به صورت روشن در نزد عرفا و بعضی از فلاسفه و دانشمندان ایرانی نیز مطرح شدهاند. ملاحظة این امر پربرکت میتواند اعتماد به نفس نسبت به گذشتة خویش و امیدواری برای توجه بیشتر به همدلی و همفکری موجود میان غرب و شرق به ارمغان آورد. از این جمله است تعبیری سازنده از «عدم» که در سنّت اسلامی آنرا جایگاه و خاستگاه آزادی و سازندگی و آفرینش تلقّی نمودهاند و فلیسوفان پیرو مکتب اصالت وجود خاص انسانی نیز آن را وعاء هر هستی و مرکز ثقل حقیقت دیدهاند. از دیدگاه فلاسفة اخیر چنین ادّعا شده که حقیقت از لاحقیقت، به مدد کشف و انکشاف انسان، به دست میآید. مقدمه و لازمة این کشف و آفرینش خروج از هستیهای فعلی و حرکت به سوی آنچه فعلاً «نیست» میباشد. توفیق در این راه همانا نجات از زندان یقینهای کاذب و تحجّرهای چنبرگونه بوده و توفیق نیل به طرب و ابتهاج دیدار عوامل تازه است. این ابتهاج، حاصل تحقّق و ظهور جلوههای گوناگون این حدیث مسرّتبار یعنی خَلَقَ اللهُ آدَمَ علی صُورتِهِ است که به نحوی متضمن آزادی نامحدود انسانی در بطن محدودیتها و الزامات این‌جهانی میباشد. مقالة حاضر به بررسی رابطة میان حقیقت و عدم در مولوی (به عنوان نمایندة سنت اسلامی) و هیدگر (به عنوان یکی از چهرههای برجستة مکتب اصالت وجود خاص انسانی) میپردازد.

دوره 19 (1404)

دوره 18 (1403)

دوره 17 (1402)

دوره 16 (1401)

دوره 15 (1400)

دوره 14 (1399)

دوره 13 (1398)

دوره 12 (1397)

دوره 11 (1396)

دوره 10 (1395)

دوره 9 (1394)

دوره 8 (1393)

دوره 7 (1392)

دوره 6 (1391)

دوره 5 (1390)

دوره 4 (1389)

دوره 3 (1388)

دوره 2 (1387)

دوره 1 (1386)

کلیدواژه‌ها = هیدگر

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده