مجله پژوهش های فلسفی - مقالات آماده انتشار

مقاله علمی- پژوهشی

استدلال استقرائی تأییدی سوئینبرن به مثابه بهترین تبیین خداباوری

عباس یزدانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47927.2967

چکیده

آیا تبیین‌های خداناباورانه می‌توانند جهان و انسان را تبیین کنند؟ آیا استدلال‌های قیاسی خداباورانه می‌توانند تبیین معقولی از جهان ارائه نمایند؟ بسیاری از فیلسوفان دین معاصر براین باورند که استدلال‌های ... بیشتر آیا تبیین‌های خداناباورانه می‌توانند جهان و انسان را تبیین کنند؟ آیا استدلال‌های قیاسی خداباورانه می‌توانند تبیین معقولی از جهان ارائه نمایند؟ بسیاری از فیلسوفان دین معاصر براین باورند که استدلال‌های قیاسی بر اثبات وجود خدا نامعتبرند، چون یا از نظر صورت قیاسی، نامعتبرند یا مبتنی بر یک یا چند مقدمه کاذب یا غیریقینی هستند. از این رو، به استدلالات غیرقیاسی در باب وجود خدا روی آوردند. هدف این نوشتار بررسی و ارزیابی یکی از این استدلال‌های جالب توجه جدید، یعنی استدلال استقرائی سوئینبرن است. روش این تحقیق کتابخانه‌ای و استدلالی است که از طریق مطالعه، بررسی و تحلیل ذهنی مفاهیم، گزاره‌ ها و استدلال‌ها انجام می‌گیرد. ادعای سوئینبرن این است که تبیین‌های انسان‌انگارانه و ماده‌انگارانه نمی‌توانند جهان و انسان را تبیین کنند. در مقابل، وی سه استدلال از وجود جهان، وجود قوانین علمی، و قوانین فرایند تکامل؛ برای وجود خدا به‌عنوان سه استدلال استقرائی تأییدی استفاده می‌کند و از انباشت آنها خداباوری را به‌عنوان استنتاج بهترین تبیین نتیجه می‌گیرد. نتیجه چنین استدلالاتی این است که خداباوری می‌تواند بهترین تبیین نهایی جهان باشد. همچنین نشان داده خواهد شد که این‌گونه استدلال‌ها با چالش‌های کمتری مواجه بوده و می‌توانند احتمال وجود خدا را به‌مراتب افزایش دهند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

مناقشه فوکو با هایدگر و دریدا در فهم و تفسیر فلسفه افلاطون

سیدجمال قریشی خوراسگانی؛ علی کرباسی زاده اصفهانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.46849.2888

چکیده

این نوشتار با تمرکز بر تفسیر هایدگر از دکترین حقیقت افلاطون و تفسیر دریدا از فارماکون افلاطون، خط تفسیری‌ای را برجسته می‌کند که در آن افلاطون آغاز فهمی فلسفی است که وجه غیب و پوشیدگی هستی و حقیقت را ... بیشتر این نوشتار با تمرکز بر تفسیر هایدگر از دکترین حقیقت افلاطون و تفسیر دریدا از فارماکون افلاطون، خط تفسیری‌ای را برجسته می‌کند که در آن افلاطون آغاز فهمی فلسفی است که وجه غیب و پوشیدگی هستی و حقیقت را طرد می‌کند. در برابر این خط تفسیری، تفسیر فوکو از افلاطون و کردارهای فلسفی یونان طرح و بسط داده می‌شود. از قِبل این تفسیر مشخص می‌شود که ما با دو شرح متمایز از کردارهای فلسفی یونان و نسبت آن با ظهور مدرنیته روبرو هستیم؛ شرحی که مدرنیته را بسط ژرف‌ترین معنای نمودارشده در متافیزیک یونانی می‌داند و شرحی که بنیاد فلسفه مدرن را در رویارویی با بنیاد اندیشه افلاطونی تفسیر می‌کند و افلاطون و جریان‌های فلسفی اثرپذیرفته از وی را چونان افقی برای ایستادگی در برابر سیطره مدرن می‌انگارد. با اینکه می‌توان طرح هنر زیستن فوکو را وامدارِ طرح پروای خود و کار هنری هایدگر دانست، این طرح به فوکو امکان می‌دهد تا تفسیر متفاوتی از افلاطون فراپیش نهد. نشان می‌دهیم که چه ملاحظات روش‌شناسانه‌ای به فوکو کمک می‌کند تا این تفسیر متفاوت را ارائه کند. فوکو برای به‌دست دادن چنین تفسیر متفاوتی به کارکرد نوشتار، لوگوس و حقیقت چونان پارسیا در اندیشه افلاطون و فلسفه یونانی توجه می‌کند. در ادامهٔ مسیرِ فوکو، تحلیلی از ایده‌ها، آگاثون و دیالوگ مطرح می‌شود که وجوه زیستی، درگیرانه، هنری و سیاسی آن‌ها را برجسته می‌کند. این جعبه ابزار مفهومی و روشی به ما کمک می‌کند تا خط تفسیری متفاوتی از اندیشه افلاطون را طرح کنیم و بسط دهیم.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

نظام اخلاقی سقراط-افلاطون و نقد اخلاق سوفیستی در یونان دورۀ کلاسیک

علیرضا شفیعیون؛ حسین کلباسی اشتری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2021.47877.2962

چکیده

یونانیان به‌دنبال کسب تمامی فضائل فردی و جمعی و در نهایت نیل به نیک‌بختی بودند. در تعالیم سنتی ایشان تنها فضیلتی که حاصل از توجه خدایان و برای خانواده و شهر بود، ارزشمند شمرده می‌شد. اما ایشان به‌تدریج ... بیشتر یونانیان به‌دنبال کسب تمامی فضائل فردی و جمعی و در نهایت نیل به نیک‌بختی بودند. در تعالیم سنتی ایشان تنها فضیلتی که حاصل از توجه خدایان و برای خانواده و شهر بود، ارزشمند شمرده می‌شد. اما ایشان به‌تدریج دریافتند که خدایان بدون دلایل معقول و موجه، معیار اخلاق و فضیلت‌های فردی و جمعی آن‌ها بوده‌اند. در نتیجه باورهای سنتی ایشان به‌تدریج شروع به تغییر کرد. در اثنای چنین تغییراتی، سوفیست‌ها، خود را مربیان نسل جدید یونان معرفی کردند. از نظر ایشان، پایبندی به قوانین و ضرورت‌های فرافردی که معیار آن‌ها خدایان بودند، امری بیهوده است و نیکبختی و فضیلت آدمی با تکیه بر طبیعت انسانی و خواسته‌های طبیعی او در جهت تقویت قدرت سیاسی شکل می‌گیرد. اما جهان‌بینی اخلاقی سقراطی نه با نظام اخلاقی سوفیست‌ و نسل جدید یونانیان و نه با تعاریف سنتی اخلاق، سازگاری داشت. سقراط به‌خوبی نشان داد که اگر نظام اخلاقی بر پایۀ حقیقت بنا نشود، تمامی اصول نظری و عملی در جامعه نادرست بوده و نه‌تنها منجر به غایت یک نظام اخلاقی، یعنی نیک‌بختی انسان نمی‌شود بلکه نتایج زیان‌باری را در ابعاد فردی و اجتماعی رقم می‌زند. در نظام اخلاقی او، فضیلت محدود به امور جزئی نبوده بلکه نوعی کمال انسانی است که علاوه‌بر امور سیاسی در تمامی امور زندگی انسان، شأن تکاملی و رشدیافتۀ آدمی می‌باشد. در نظر او تمامی فضائل به‌جهت بهره‌مندی از ایدۀ خیر سودمند بوده و پایۀ تمامی فضائل را دانایی به ایدۀ خیر می‌داند که به انسان توانایی تشخیص نیک و بد را داده و او را به نیک‌بختی می‌رساند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

براهین اتحاد عاقل و معقول در فلسفه‌ی افلاطون

علی اولنج؛ سعید بینای مطلق؛ علی کرباسی زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49399.3078

چکیده

اتحاد عاقل و معقول آموزه‌ای است که بیان صورت نهایی فلسفی خود را در فلسفه‌ی ملاصدرا بازیافته است. اما این اصل به بیان خودِ ملاصدرا و به شهادت متون فلسفی، ریشه در سنت فلسفی یونان باستان دارد. به عنوان نمونه ... بیشتر اتحاد عاقل و معقول آموزه‌ای است که بیان صورت نهایی فلسفی خود را در فلسفه‌ی ملاصدرا بازیافته است. اما این اصل به بیان خودِ ملاصدرا و به شهادت متون فلسفی، ریشه در سنت فلسفی یونان باستان دارد. به عنوان نمونه اصل اتحاد عاقل و معقول را می‌توان نزد افلاطون، ارسطو و حتی پارمنیدس بازشناخت. انئادهای افلوطین سرشار از مباحث مرتبط با اتحاد عاقل و معقول و تبیین و کاربرد این اصل مهم فلسفی هستند. ادبیات پژوهشی در خصوص پیشینه‌ی یونانی این نظریه هم‌اکنون بسیار فقیر است. از آنجا که بررسی سیر تحول تاریخی ایده‌های فلسفی نقشی مهم در تعمیق شناخت فلسفی و روشن ساختن نسبت‌های درونی میان نحله‌های فلسفی دارد، این مقاله تلاش می‌کند تا مساهمتی در جهت بررسی سیر تطور این اندیشه‌ی مهم فلسفی باشد و گام نخست در این راستا، مبرهن ساختن وجود چنین اندیشه‌ای نزد متفکران پیشین، و در این مورد خاص افلاطون، است. بنابراین ابتدا با واکاوی متون مکتوب افلاطون‏، دلایل و براهین وی بر این اصل مورد بررسی قرار می‌گیرند و پس از به دست‌دادن صورت‌بندی کلی وی از این اصل، به بررسی این مسئله پرداخته می‌شود که پذیرش یا عدم پذیرش اتحاد عاقل و معقول چگونه تفاوت‌های مهم و معناداری در تفسیر و فهم فلسفه‌ی افلاطون و نیز دست‌یابی به فهمی کامل‌تر از نسبت فلسفه‌ی وی با فلسفه‌ی ارسطو و فلسفه‌ی اسلامی ایجاد خواهد کرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

افلاطون در آستانۀ دورانِ مدرن: پدرانِ افلاطون‌پژوهیِ مدرن از فیچینوُ تا ماربورگی‌ها

حنیف امین بیدختی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1400

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49067.3066

چکیده

گرچه افلاطون همواره در تاریخِ فلسفه محترم بوده، روندِ کلّیِ فلسفه تا ابتدای دورانِ مدرن ارسطویی است. حتی نوافلاطونیان نیز، به استثنای فلوطین، کمابیش به شیوه‌ی ارسطویی می‌نوشتند و نوشته‌های او را بیش ... بیشتر گرچه افلاطون همواره در تاریخِ فلسفه محترم بوده، روندِ کلّیِ فلسفه تا ابتدای دورانِ مدرن ارسطویی است. حتی نوافلاطونیان نیز، به استثنای فلوطین، کمابیش به شیوه‌ی ارسطویی می‌نوشتند و نوشته‌های او را بیش از افلاطون تفسیر کرده اند. میزانِ اطلاعِ فیلسوفان از افلاطونِ اصیل یا تاریخی نیز بسیار اندک بود؛ نه تنها نوشته‌های افلاطون از گذرگاهِ نوافلاطونیان به ایشان رسیده، و از اینها هم ترجمه‌های کمی در دسترس بود، که حتی شیوه‌ی فهمِ افلاطون نیز نوافلاطونی بود. فیچینوِ نخستین کسی بود که در دورانِ رنسانس برای احیای افلاطون کوشید. با این حال کوششِ او اثرِ تفسیری چندانی نداشت. احیای واقعیِ افلاطون در قرنِ هژدهم و آلمان رخ داد. درباره‌ی این نوزایی اطلاعِ چندانی در زبانِ فارسی وجود ندارد، تنها ممکن است بدانیم که شلایرماخر نیز از کسانی بود که به ترجمه‌ی افلاطون دست زدند. امّا اینکه از فیچینو تا شلایرماخر چه بر سرِ افلاطون‌پژوهی آمد دانسته نیست. حتّی آگاهیِ اندکی در دست است درباره‌ی جایگاهِ واقعیِ شلایرماخر در افلاطون‌پژوهی و اینکه چه فرآیندی به افلاطونِ شلایرماخر انجامید. مقاله‌ی حاضر به موضوعِ افلاطون‌پژوهی تا دورانِ افلاطون‌شناسانِ رمانتیک می‌پردازد. با عزیمت از این برداشت که اندیشه‌های نابِ فلسفی در خلاء زاده نمی‌شوند، بلکه مرهونِ زمانه‌ی خود اند، می‌کوشیم به بررسیِ نخستین آغازگاه‌های افلاطون‌پژوهی بپردازیم؛ به کسانی که میراثِ مساعی‌شان سنگِ بنایِ افلاطون‌پژوهیِ مدرن شد. درینجا سیرِ افلاطون‌پژوهی تا روزگارِ رمانتیک‌ها را بررسی خواهیم کرد و می‌کوشیم ببینیم چه چیزهایی تفسیرِ مدرن‌ها یا مدرن‌های متقدّم را از تفسیرهای سنّتی متمایز کرده است و چه عزیمت‌گاه‌هایی شکل‌دهنده‌ی افلاطون‌پژوهیِ مدرن بوده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

نقد و بررسی روش نگرش فرمالیستی به هنر

مرضیه پیراوی ونک؛ شیدا نصیری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.48966.3051

چکیده

هنگامی که ایمانوئل کانت در دقیقه سوم نقد قوه حکم از امر زیبا به مثابه امری که صورت و فرم آن از غایت‌مندی بدون غایت برخوردار باشد بحث نمود، راه برای طرح نظریات متعددی در قلمرو هنر گشوده شد. یکی از این نظریات ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

مطالعه قیاس ارسطویی با نگاهی به رویکردهای استلزامی و استنتاجی

حمیده بهمن پور؛ مرتضی حاج حسینی؛ غلامرضا زکیانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50808.3153

چکیده

منطق ارسطو، قدیمی‌ترین ساختار نظام‌مند استدلالی، همواره در کانون توجه بوده است. پیرامون قیاس و رابطه فی‌مابین مقدمات و نتیجه بیش از سایر موضوعات در طول قرن‌ها بحث و جدل شکل گرفته است. در قرن بیستم پس ... بیشتر منطق ارسطو، قدیمی‌ترین ساختار نظام‌مند استدلالی، همواره در کانون توجه بوده است. پیرامون قیاس و رابطه فی‌مابین مقدمات و نتیجه بیش از سایر موضوعات در طول قرن‌ها بحث و جدل شکل گرفته است. در قرن بیستم پس از گسترش منطق کلاسیک، مجالی دست داد تا قیاس و به ویژه رابطه‌ی بین مقدمات و نتیجه با دقت نظر بیشتری در چهارچوب مبانی منطق جدید مورد ارزیابی قرار گیرند. در نیمه قرن بیستم ژان لوکاسیاویچ تقریر شرطی-استلزامی از قیاس را در چهارچوب نظام اصل موضوعی ارائه کرد. بنا بر نظر لوکاسیاویچ بهترین تبین از قیاس، تعبیر آن به تک گزاره‌ای شرطی متشکل از دو مقدمه عطف شده در جایگاه مقدم و نتیجه در جایگاه تالی است. بیست سال بعد، تیموتی اسمایلی و جان کرکوران مستقل از یکدیگر به نقد دیدگاه لوکاسیاویچ پرداختند. بنا بر نظر این دو منطق‌دان قیاس استنتاج است و می‌بایست در چهارچوب نظام استنتاجی و به ویژه استنتاج طبیعی ارزیابی شود. در دهه هشتاد، پل ثام، تبین سومی از قیاس به نام استلزام سه‌تایی را معرفی کرد.. بنا بر نظر ثام قیاس گزاره‌ای شرطی بدون مقدم عطفی است. در این مقاله سعی بر آن است پس از معرفی اجمالی هر یک از سه نظریه، به بررسی تلقی استلزامی و استنتاجی و نسبت بین این دو رویکرد با قیاس ارسطویی پرداخته شود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

فروکاهش‌گرایی یا نوخاسته‌گرایی؟

احمد عبادی؛ محمدمهدی عموسلطانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49598.3093

چکیده

هدف علم، تبیین واقعیت و جهان است و هدف فلسفه نیز هستی‌شناسی. دیدگاه‌های فلسفی بر نظریات علمی و نظریات علمی بر نحوه جهان‌بینی و هستی‌شناسی تأثیر مستقیم داشته است. از طرفی جریان نوخاسته‌ی نوخاسته‌گرایی ... بیشتر هدف علم، تبیین واقعیت و جهان است و هدف فلسفه نیز هستی‌شناسی. دیدگاه‌های فلسفی بر نظریات علمی و نظریات علمی بر نحوه جهان‌بینی و هستی‌شناسی تأثیر مستقیم داشته است. از طرفی جریان نوخاسته‌ی نوخاسته‌گرایی در تقابل با فروکاهش‌گرایی در اواخر قرن بیستم باز رویش یافت. صحت‌سنجی فلسفی و تحلیلی این دو دیدگاهِ ظاهراً متقابل موجب ارتقای سطح روش‌ها و رویکردهای علمی و نیز نظریات فلسفی خصوصاً در فلسفه‌های مضافی چون فلسفه دین، فلسفه روانشناسی و فلسفه جامعه‌شناسی می‌شود. روش فروکاهش‌گرایی تلاش می‌کند هماهنگ با وحدت هستی، وحدت علوم را محقق سازد، نظریه‌های زائد علوم را حذف کند و با انسجام نظریات، امکان توجیه قوی‌تری را فراهم سازد. در طرف مقابل، جریان نوخاسته‌گرا کثرت سلسله مراتبیِ موجودات عالم را مستلزم طبقه‌بندی علوم می‌داند. هر سطح و طبقه‌ای قوانین و مفاهیم غیرقابل فروکاهشی دارد. فروکاهش‌گرایی در تبیین کثرت حقایق وجودی فروکاهش‌ناپذیر فرومی‌ماند؛ اما نوخاسته‌گرایی با چهارچوب نظری خود علاوه بر تبیین پیوستار و وحدت هستی، کثرت سلسله‌مراتبی واقعیت را نیز تبیین می‌کند. فروکاهش صرفاً گامی ضروری برای فهم و کشف علیت پایین به بالا، به‌عنوان یکی از مفاهیم نظری نوخاسته‌گرایی، مورداستفاده قرار می‌گیرد و تا حدودی علت ارتباط لایه‌های وجودی را تبیین می‌کند. ولی راهبردی موفق در شناخت و تبیین لایه‌های متکثر وجود و طبقات علوم نیست. فروکاهش‌گرایی با نگاه پیشینی به واقعیت، مبتلا به داوری و ترجیح فردی می‌شود ولی در نوخاسته‌گرایی، واقعیت و هستی‌شناسی است که به روش‌شناسی و معرفت‌شناسی تعین و تشخص می‌دهد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

گذار از رویکرد کارکردگرا در فلسفه ذهن به رویکرد بدن‌مند

توحید هادی نژاد؛ مهدی بهنیافر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 فروردین 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49508.3084

چکیده

رویکرد کارکردگرا رویکردی معیار در دهه‎های اخیر در فلسفه‌ی ذهن و علوم‎شناختی است، که با الهام از علوم کامپیوتر و در مقابل انتقادهای وارد بر نظریات پیشین شکل گرفت. طبق آن مغز سیستم پردازش‌گری است که ... بیشتر رویکرد کارکردگرا رویکردی معیار در دهه‎های اخیر در فلسفه‌ی ذهن و علوم‎شناختی است، که با الهام از علوم کامپیوتر و در مقابل انتقادهای وارد بر نظریات پیشین شکل گرفت. طبق آن مغز سیستم پردازش‌گری است که داده‎های حاصل از اشیاء را دریافت و به کمک مفاهیم پیشینیِ ذهن انسان اشیاء و رویدادها را در قالب نمادهایی با کارکرد بازنمایانه ترجمه و ذخیره میکند. این رویکرد از نظر برخی فلاسفه با مشکلاتی از جمله توجیه معناداری مفاهیم روبه‌روست و این مقاله با نگاهی تحلیلی می‌کوشد رویکرد بدن‌مند را به‌عنوان رویکردی جایگزین ناظر به حل این مشکلات ارائه کند. بدن‌مندی مشکلات حاصل از کارکردگرایی را نهفته در نگاه ماشین‎وار به بدن می‌داند. ذهن بدن‌مند سه جزء است: 1. سیستم «ادراکی-حرکتی» که به‌نوعی حضور مابه‌ازائی از اشیای خارجی را در ذهن معنادار می‌سازد. 2) سیستم «مفهوم‎سازی» که به متحد و مرتبط کردن اطلاعات حاصل از سیستم ادراکی-حرکتی می‎پردازد و نهایتاً 3) فرآیند «استعاره‎سازی». استعاره‎ها که حاصل سیستم مفهوم‎سازی هستند در زبان روزمره، فرازبان و مفاهیم ریاضی به وفور دیده می‎شوند. این سه، فرآیندهای شناختی ذهن ما و اغلب ناآگاهانه‌اند. بدن‌مندی یعنی ذهن تنها به مغز خلاصه نمی‎شود و هرگز نمی‎توان بدن انسان را صرفاً ماشینی فرمان‌بر و مغز را فرمانده و پردازش‌گر داده‎های ادراکی دانست و مفاهیم هم نه نمادهای بازنمای جهان بلکه شبیه‎سازهایی ذهنی از کیفیات حاصل از تعامل بدن با جهان هستند. انسان (با تمام جنبه‎های وجودی‎اش) موجودی در جهان است و به‌عنوان بخشی از جهان با پیرامون خود در تعامل است و هر معنایی در ذهن محصول همین تعامل است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

درون‌ماندگاری فرّار است! نقدی بر خوانش نظریة زبان یلمزلف به‌مثابه نقد عقل محض زبانی

محمد امین شاکری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 اردیبهشت 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50430.3138

چکیده

مقالة حاضر نقدی است بر خوانش صفایی (۱۴۰۰) از گلوسم‌شناسی یلمزلف به‌مثابه «نقد عقل محض زبانی». صفایی در خوانش انتقادی خود از کتاب «تمهیدات»، با ارجاع به انگارة شناختی کانت و چند رویکرد دیگر، ... بیشتر مقالة حاضر نقدی است بر خوانش صفایی (۱۴۰۰) از گلوسم‌شناسی یلمزلف به‌مثابه «نقد عقل محض زبانی». صفایی در خوانش انتقادی خود از کتاب «تمهیدات»، با ارجاع به انگارة شناختی کانت و چند رویکرد دیگر، نظریة زبان یلمزلف را پیشینی، غیرتجربی، محض، عقل‌گرا و متعالی می‌داند. ما، پس از ارائة نکاتی دربارة نسبت «تمهیدات» با کلیت نظریة زبان و نیز اشاره‌ای به چند مسئله پیرامون ترجمة فارسی اثر، موارد اصلی نقد صفایی را با رجوع به گسترة وسیع‌تری از آثار یلمزلف مورد سنجش قرار می‌دهیم. با اتکا به انگارة معرفت‌شناختی کانتی، به این نتیجه می‌رسیم که معرفت این نظریه، برخلاف خوانش منتقد، «پسینی تحلیلی» است. با بررسی مسئلة «درون‌ماندگاری»، درمی‌یابیم که اطلاق صفات «حلولی» و «متعالی» به این نظریه نادرست است. در مورد «ساختار»، تصریح می‌کنیم که این نظریه «برساختی» است و در آن «ضرورت پیشینی» بر ساختار تحمیل نمی‌شود. در کل، ما نظریة یلمزلف را از حیث روش‌شناسی و معرفت‌شناسی تجربی، پسینی، استنتاجی، خود‌اندیش، برساختی، تجربه‌گرا و درون‌ماندگار توصیف می‌کنیم و نتیجتاً، قراردادن آن در زمرة نظریه‌های «عینیت‌گرا»ی مورد نقد لیکاف را منتفی می‌دانیم. سرانجام، با اشاره به امکان گفتگوی این نظریه با دیگر نظریه‌های زبانی (من‌جمله رویکردهای شناختی)، بر اهمیت امروزی آن در ساحت نظریه‌پردازی زبان تأکید می‌کنیم.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

رویکرد نظریه-برهانی به مفهوم پیامد منطقی، و نقد تارسکی به آن

حمید علایی نژاد؛ مرتضی حاج حسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50993.3160

چکیده

بنابر تعریف نظریه-برهانی از مفهوم پیامد منطقی، جملۀ X پیامد منطقی مجموعه مقدّمات Γ محسوب می‌شود اگر از Γ برهانی برای X وجود داشته باشد. تارسکی استدلال می‌کند که با افزایش هر تعداد قاعده به نظام‌های ... بیشتر بنابر تعریف نظریه-برهانی از مفهوم پیامد منطقی، جملۀ X پیامد منطقی مجموعه مقدّمات Γ محسوب می‌شود اگر از Γ برهانی برای X وجود داشته باشد. تارسکی استدلال می‌کند که با افزایش هر تعداد قاعده به نظام‌های استنتاجی، همواره در آن نظام مواردی وجود دارد که جمله‌ای شهوداً پیامد منطقی مجموعه‌ای از جملات است، درحالی‌که در آن نظام ارائۀ برهانی برای آن جمله ممکن نیست. ازاین‌رو تعریف نظریه-برهانی نمی‌تواند بیانگر مفهوم شهودی پیامد منطقی باشد. مقالۀ حاضر به بررسی نقد تارسکی به تعریف نظریه-برهانی اختصاص دارد. بر اساس بررسی ما مشخّص شد که نقد تارسکی تعریف نظریه-برهانی را با مشکلی جدّی مواجه می‌کند؛ امّا این مطلب به این معنا نیست که تعریف نظریه-مدلی نسبت به تعریف نظریه-برهانی ارجحیت دارد؛ زیراکه نقدهایی قابل‌قبول نیز به رویکرد نظریه-مدلی وارد است. به‌نظر می‌رسد هیچ‌کدام از این دو رویکرد در ارائۀ تعریفی دقیق از مفهوم شهودی پیامد منطقی به‌منظور کاربرد در نظام‌های استنتاجی موفّق نیستند. بااین‌حال در نظام‌های استنتاجی مختلف می‌توان تقریری از هر یک از این دو رویکرد ارائه داد به‌گونه‌ای که در انسجام با سایر دیدگاه‌های متافیزیکی و معرفت‌شناختی مربوط به آن نظام بوده، و بنابر اهداف کاربردی قابل‌قبول باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

نسبت سیاست و اخلاق: گفتگویی مفروض بین هانا آرنت و ایمانوئل لویناس

حسین مصباحیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50475.3126

چکیده

این مقاله تلاش کرده است تا از طریق برقراری گفتگویی مفروض بین هانا آرنت و امانوئل لویناس نشان دهد که سیاست را باید نیازمند بازاندیشی ریشه‌ای و جدی دانست. این بازاندیشی ولی هم‌ باید از طریق گشودن ساخت ... بیشتر این مقاله تلاش کرده است تا از طریق برقراری گفتگویی مفروض بین هانا آرنت و امانوئل لویناس نشان دهد که سیاست را باید نیازمند بازاندیشی ریشه‌ای و جدی دانست. این بازاندیشی ولی هم‌ باید از طریق گشودن ساخت سیاست برای مهیا ساختن آن جهت ظهور امکانات جدید صورت پذیرد ،هم از طریق ساخت گشایی اخلاق و تعمیق و توسعه آن از سطح فردی و نصیحت الملوکی به سطح «من در ما» ی معاصر و هم از طریق بازتفسیر رابطه سیاست و اخلاق که پیشاپیش در فرایند داوری ساخت گشایانه قرار گرفته اند و مهیای برقراری رابطه ای شده اند که خادم و مخدوم ندارد. درنتیجه چنین تاملات همزمانی، احتمالا مبانی آنچه در این مقاله سیاست اخلاقی خوانده شده است، می‌تواند در حد کلیات روشن گردد. مقاله بدین ترتیب ، برپایه خطوطی که بیان شد، سه پرسش دیرین را بار دیگر به میدان می‌آورد: سیاست چیست؟ اخلاق چیست؟ سیاست اخلاقی چیست؟ پرسش اول را مقاله بر پایه آراء آرنت و برجسته ساختن مفاهیمی مانند کثرت به جای وحدت، حوزه عمومی به جای حوزه خصوصی و صلح به جای جنگ پیش برده است؛پرسش دوم را با تکیه بر فلسفه ورزی لویناس پیرامون اخلاق و تاکید بر مفاهیمی مانند تقدم فهم بر شناخت، تقدم دیگری بر من و تقدم فرد بر سرزمین سامان داده است؛ و در نهایت پرسش سوم را از طریق برقراری نوعی نسبت بین آراء دو متفکر مذکور و مفاهیم مشترکی مانند مسئولیت در قبال دیگری،تقدم منافع انسانی بر منافع ملی و مفهوم جدیدی از دولت صورت بندی کرده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی و تحلیل پدیدارشناسی دین شانتپیه و ارزیابی نقادان آن

قربان علمی؛ سیده سوزان انجم روز

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.47860.2963

چکیده

عموم دین پژوهان گاهی شانتپیه دلاسوسایه را بنیانگذار پدیدارشناسی دین می دانند. این پژوهش نخست به تبیین دیدگاه شانتپیه درباره پدیدارشناسی دین می پردازد و ضمن تحلیل پدیدارشناسی دین شانتپیه که در میانۀ ... بیشتر عموم دین پژوهان گاهی شانتپیه دلاسوسایه را بنیانگذار پدیدارشناسی دین می دانند. این پژوهش نخست به تبیین دیدگاه شانتپیه درباره پدیدارشناسی دین می پردازد و ضمن تحلیل پدیدارشناسی دین شانتپیه که در میانۀ فلسفۀ دین و تاریخ دین قرار دارد، بر این باور است نقدی که عموماً بر پدیدارشناسی دین شانتپیه شده است، خود قابل نقد است. مهم ترین ‎نقد بر پدیدارشناسی دین شانتپیه این است که او به ذات پدیدارها و ماهیت دین نپرداخت و پدیدارشناسی او از جهت رده بندی پدیده ها و با نگاه غیرتاریخی است. این مقاله با تعمق در اندیشه های شانتپیه اثبات می کند که اینگونه نیست که شانتپیه مطلقاً به ماهیت دین اعتنایی نداشت بلکه او به ماهیت دین به شکل معینی توجه دارد و برخلاف نقدهایی که به او وارد می شود که مدعی است پدیدارشناسی وی توصیفی صرف می باشد، در حقیقت شانتپیه دو جنبۀ اساسی ادیان یعنی ذات و ظهورات آن‎را مطالعه کرده است. این جستار این نقد را مورد کنکاش قرار داده و سپس آن را ارزیابی می کند و در نهایت تمییز می دهد ‎که منتقدان، پدیدارشناسی دین شانتپیه را با توجه به ‎پدیدارشناسی فلسفی هوسرل می سنجند؛ در حالی که شانتپیه با تأکید بر پدیدارهای آیینی درصدد شناخت ماهیت دین و در چشم اندازی شامل، درک امر قدسی به ‎مثابۀ گوهر ادیان است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

تحلیلِ روایتِ تاریخی_هگلیِ دانتو از استحالۀ شیء روزمره به اثر هنری

فرید رهنما؛ امیر نصری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50535.3133

چکیده

آرتور دانتو ضمن ردِّ دیدگاههای پیشین و مخالفتِ صریح با ذات‌گراییِ مفهومِ هنر، با نگاهِ کاملاً متفاوتی، درصددِ تبیینِ رویکردی جدید در مواجهه با آثار هنریِ چالش‌برانگیزِ معاصر است. او با روی‌گردانی ... بیشتر آرتور دانتو ضمن ردِّ دیدگاههای پیشین و مخالفتِ صریح با ذات‌گراییِ مفهومِ هنر، با نگاهِ کاملاً متفاوتی، درصددِ تبیینِ رویکردی جدید در مواجهه با آثار هنریِ چالش‌برانگیزِ معاصر است. او با روی‌گردانی از دیدگاهِ کانتیِ مسلّط بر نظریه‌های هنر تا اواسطِ قرنِ بیستم، نظریۀ خود را تحتِ تأثیرِ هگل و بر مبنای زمینۀ تاریخیِ روندِ ارتقایِ شیء عادی به اثر هنری بنا‌می‌نهد. بر این اساس، زمینه‌ای تاریخی، فرهنگی، اجتماعی لازم است تا ابژه‌ها، مشروعیتِ اثر هنری بودن را کسب کنند. از نظر او به واسطۀ نوعِ نگاهِ هنرمند(در بسترِ تاریخی) به شئ عادی و نحوۀ ارائۀ او، روایتِ تازه‌ای از یک امر معمولی پدید می‌آید و آن را به عنوان مفهوم و معنایی متجسّد درمی‌آورد که منجر به استحاله‌ به یک اثر هنری می‌شود. از آنجا که درکِ محتوای فکریِ اثر و دستیابی به معنای اثر، کنشی فعّالانه از سوی ناظرِ اثر را می‌طلبد، تأکیدِ بیش از حدِّ نظریۀ او بر سوژه‌محوری ، تفاسیرِ شخصی را سبب می‌شود. همچنین با توجه به اینکه نظریۀ هنرِ دانتو بر فاصلۀ اثرِ هنری از دنیای واقعی تمرکز دارد(اثرِ هنری، ابژۀ واقعی نیست)، نسبتِ اثر با جهانِ واقع، زیرِ سؤال می‌رود و با خصائصی که برای اثر هنری قائل می‌شود، خود به نوعی گرفتارِ ذات‌گرایی می‌شود. این مقاله در پیِ سؤالِ چه چیزی اثرِ هنری را اثرِ هنری می‌کند؟ با بررسی و توصیفِ آرایِ دانتو، ضمنِ اشاره به آثارِ هنریِ موردِ ارجاعِ وی، عواملِ مؤثر در نظریۀ او را واکاوی می‌کند تا نهایتاَ به تحلیلِ برخی ایراداتِ این تلقی از مفهومِ هنر بپردازد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

درهم تنیدگی فلسفه سیاسی دولت و مبانی فکری اقتصاد لیبرال در آراء آدام اسمیت

فرشید بنده علی؛ آیت مولائی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50449.3125

چکیده

بحث‌هایی که امروزه تحت عنوان نظریه‌های اقتصاد کلاسیک و نظام لیبرال میراث‌دار آن مطرح می‌گردد، بیشتر بر نقش انقلاب صنعتی در شکل‌گیری این نظام تاکید دارد، حال آنکه به نظر می‌رسد؛ برای فهم صحیح اندیشه‌ها ... بیشتر بحث‌هایی که امروزه تحت عنوان نظریه‌های اقتصاد کلاسیک و نظام لیبرال میراث‌دار آن مطرح می‌گردد، بیشتر بر نقش انقلاب صنعتی در شکل‌گیری این نظام تاکید دارد، حال آنکه به نظر می‌رسد؛ برای فهم صحیح اندیشه‌ها و معناشناسی مفاهیمی مانند؛ «دست نامرئی» و «اقتصاد آزاد» که بنیانگذاران این نظام اقتصادی بویژه آدام اسمیت از خود برجای گذاشتند، باید بر ماهیت سیاسی - حقوقی و حتی اخلاقی نظام مذکور نیز توجه نمود. به همین خاطر این تحقیق سعی دارد با بررسی برخی ویژگی‌های بنیادین نظام مشروطه انگلستان عصر اسمیت همچون؛ مفهوم «دولت»، «نفع عمومی»، «آزادی» و سیر تکامل بعدی آنها، به این پرسش که چه عواملی در پدیداری مبانی نظری اقتصاد لیبرال توسط آدام اسمیت و نظریه‌پردازان بعد از وی نقش مهمی را ایفاء نمودند؟ پاسخ مناسب دهد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، مفاهیم کلیدی اقتصاد کلاسیک مورد تأکید آدام اسمیت، در واقع نسخه‌هایی برای رفع آثار سوء اخلاقی - سیاسی بود که نظام مشروطه تازه تاسیس پس از انقلاب به دلیل عدم طرد سنت‌های کهن فئودالیسم، ناگزیر بر اقتصاد سیاسی انگلستان تحمیل می‌کرد. لذا هرچند تأملات فکری او امروزه در معنا و مفهومی متفاوت از خوانش اولیه خود توسط نئوکلاسیک‌ها و دیگران درک می‌شوند، اما به دلیل آنکه این مبانی فکری نزدیکی و همسوئی معناداری را میان نظام سیاسی و اقتصادی انگلستان بوجود آوردند، هنوز هم مورد توجه اقتصاددانان غرب قرار دارند و نظام اقتصادی آنان را علی‌رغم روندهای تکاملی پس از اقتصاد کلاسیک، تاکنون نظامی بر پایه مبانی «فردگرایانه» نگاه داشته است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

شهر انسان‌محور در فلسفه مدرن

فرهاد برندک؛ فریدون بابایی اقدم؛ حسن محمودزاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50394.3122

چکیده

در نظر متخصصان شهری، انسان برای شهر همواره محور بوده و است اما با کدام‌ نگاه؟ با ظهور آنچه که "انقلاب فلسفی" خوانده شده ‌است، روشن ‌است که بدون رویه‌ها و مسائل اندیشه‌ای لازم، هر علمی صرفاً تداوم ... بیشتر در نظر متخصصان شهری، انسان برای شهر همواره محور بوده و است اما با کدام‌ نگاه؟ با ظهور آنچه که "انقلاب فلسفی" خوانده شده ‌است، روشن ‌است که بدون رویه‌ها و مسائل اندیشه‌ای لازم، هر علمی صرفاً تداوم جهان پذیرفته‌شده در وضعیت فعلی است، و نقش اصلی خود به عنوان عمل انتقادی را در برابر عمل علمی انکار می‌کند. ما در این‌جا مسئله انسان(محوری) را در فلسفه مدرن و فلسفه شهر گردهم می‌آوریم. ما در اینجا این اصطلاح را ابتداعاً در فلسفه مدرن بررسی و سپس برای تدقیق یا بازتفسیر آن در فلسفه شهر، به تحلیل آثار دست اول در جهت تعریف شهر انسان‌محور مدرن می‌پردازیم. لذا سوال اصلی پژوهش این‌گونه مطرح می‌گردد که شهر انسان‌محور در فلسفه مدرن چیست؟ مطابق نتایج، همانطور که کانت، طرح «انسانی‌کردن علم» را با جدا کردن انسان از ساحت غیرمادی شناخت انجام می‌دهد؛ شهرسازان مدرنیست نیز طرح «انسانی‌کردن شهر» یا همان شهر انسان‌محور را با جدا کردن آن از ساحت و ‌جهان اصلی‌ا‌‌ش انجام می‌دهند. طرح استعلائی شهرسازان مدرنیست با شناخت پسینی، آنچه برای انسان در شهر مناسب بوده را دریافت و سپس به صورت یکسان در امر پیشینی یعنی جهانشمول و محض در یک امر کلی برای تمام انسان‌ها و تمام‌ شهرها اعمال می‌کند. این در حالی‌ست که فهم انسان در شرایط یکسان، ما را به این نکته می‌رساند که انگار هیچ انسانی وجود ندارد؛ چرا که مشخصه‌های شخصیتی، فرهنگ و تجربه زیستی انسان قربانی ویژگی‌های انتزاعی و کلی می‌گردد. و این همان انسانی کردن شهر مدرن با حذف انسان از شهر می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

این‌باوری و ذات‌باوری؛ این‌همانی یا تمایز

میثم قائیدوند؛ محمد صادق زاهدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 تیر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51581.3208

چکیده

چکیده: ذات‌باوری و این‌باوری نظریه‌ی‌هایی برای تبیین مسئله فردیت در اشیاء هستند. برخی فیلسوفان این دو مکتب فلسفی را یکی در نظر می‌گیرند و برخی دیگر با این ایده مخالف هستند. در این میان به نظر می‌رسد ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

اثرپذیری کیرکگور از کانت در معرفت‌شناسی

سروش صابری؛ علی کرباسی‌ زاده اصفهانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 تیر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51079.3170

چکیده

میان کانت و کیرکگور در حوزه‌های گوناگون شناخت، اخلاق، ایمان و هنر می‌توان مطالعه‌ای مقایسه‌‌ای انجام داد. در این مقاله به مقایسه‌ی آرای این دو فیلسوف در مبحث معرفت‌شناسی می‌پردازیم. بنیاد اساسی ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

نظریه‌ی فرهنگ ارنست بلوخ و ریچارد داوکینز براساس مؤلفه‌های برسازنده‌ی «انگاره‌واره‌ها» و «مم‌ها»

علی اصغر مصلح؛ سیدحسین هاشمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51102.3168

چکیده

نظریه‌ی فرهنگ در نظام فکری بلوخ و داوکینز برمبنای دو انگاره‌ی «ماده‌باوری» و «تکامل‌نگری پویا» و با رویکرد «واگشت‌گرایی» انجام می‌شود؛ این تشابه مفهومی و رویکردی سبب می‌شود که بررسی ... بیشتر نظریه‌ی فرهنگ در نظام فکری بلوخ و داوکینز برمبنای دو انگاره‌ی «ماده‌باوری» و «تکامل‌نگری پویا» و با رویکرد «واگشت‌گرایی» انجام می‌شود؛ این تشابه مفهومی و رویکردی سبب می‌شود که بررسی تطبیقی/تلفیقی آنها- براساس مؤلفه‌های برسازنده‌ی «انگاره‌واره‌ها»ی فرهنگی در اندیشه‌ی بلوخ و «مم‌ها»ی فرهنگی در اندیشه‌ی داوکینز- ممکن شود. طبق این بررسی روشن خواهد شد که اولا ترکیب هستی‌شناختی فرآیندمحور بلوخ با ژن‌شناسی و نظریه‌ی فرهنگ داوکینز، یک متافیزیک مناسب برای نظام فکری داوکینز-که نوعی نظام علمی بدون متافیزیک است- فراهم می‌کند و ثانیا، ژن‌شناسی داوکینز نسبت قلمرو زیستی انسان را با ساختارهای اجتماعی و فلسفه‌ی تاریخ بلوخ توضیح داده و پیوند بین آنها را برقرار می‌کند. مفاهیم مشترک/متفاوت آنها در نظریه‌ی فرهنگ، مکمل و مصحح یکدیگر بوده و سبب شکل‌گیری بینش‌های جدیدی می‌شوند که نتیجه‌ی آن، امکان تبیین‌هایی قانع‌کننده‌تر و روشن‌تر برای پاره‌ی ازمفاهیم فلسفی خواهد بود؛ مانند دو انگاره‌ی «فنوتیپ گسترده» و «پراکسیس»- در ژن‌شناسی داوکینز و فلسفه‌ی تاریخ بلوخ- و دو مفهوم «مم»ها و «فراافزونه»ها- در نظریه‌ی فرهنگ داوکینز و بلوخ- مکمل و مصحح یکدیگرند و دو پدیده‌ی «خود-بیگانگی» و «طبقه‌ی اجتماعی»روشن‌تر تبیین می‌شود. نقش مؤلفه‌های برسازنده‌ی «انگاره‌ها» و «مم‌ها»-بلوخ و داوکینز- و جایابی آنها در پیوستار هستی/فرهنگ به گونه‌ی است که از یک‌سو، سنخی از «جبرباوری» فلسفی را رقم زده و چالشی دربرابر مفاهیم «آرمان‌باوری» و «امیدآفرینی»ای بلوخ فراهم می‌کند و از سوی دیگر، امکان اضافه شدن مفهوم «غایت‌باوری» را- در روایت بلوخ از این مقوله- به نظریه‌ی علمی‌ای ژن‌شناسی داوکینز هموار کرده و، بدین ترتیب، مصداقی از تلاش برای سازگارکردن نگرش‌های علمی و فلسفی، عرضه می‌کند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

وهم انگاری و مسئله ی ذهن.

سیامک عبدالهی؛ منصور نصیری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 تیر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51469.3202

چکیده

نظریات فلسفه ذهن در نسبت پاسخ به مسئله‌ی ذهن، به وهم‌انگاری و غیروهم‌انگاری تقسیم می‌شوند؛ وهم‏انگاری در مورد مسئله‌ی ذهن قائل به وهمی بودن هر آن چیزی است که نفس خوانده می‌شود، و به لحاظ مسئله‌ی ... بیشتر نظریات فلسفه ذهن در نسبت پاسخ به مسئله‌ی ذهن، به وهم‌انگاری و غیروهم‌انگاری تقسیم می‌شوند؛ وهم‏انگاری در مورد مسئله‌ی ذهن قائل به وهمی بودن هر آن چیزی است که نفس خوانده می‌شود، و به لحاظ مسئله‌ی مورد بررسی با وهم‏انگاری اراده‌ی آزاد و وهم‌انگاری آگاهی متفاوت است؛ اما به لحاظ این‌که از فیزیکالیسم بهره می‌برند، با هم اشتراک دارند. نگارندگان تقریر اخیر از وهم‌انگاری را نزد نوروفیلسوفان و دنیل دنت استقراء کرده‌اند. مقاله‌ی‏ حاضر به تبیین چیستی وهم‌انگاری نفس، یعنی تبیین دو دیدگاه مذکور درباب مسئله‌ی ذهن و نهایتاً مقایسه‌ی تطبیقی آن‌ها اختصاص دارد. برای این منظور از روش فیش‌برداری کتابخانه‌ای بهره برده‌ایم. و به این نتیجه رسیدیم که اینهمانی ذهن-مغز که اساسی‌ترین مبنای فیزیکالیستی وهم‌انگاری است تبعات فراوانی دارد؛ از جمله تبدیل شدن انسان به ماشین، یگانه انگاشتن انسان با سایر حیوانات و بروز برخی ایده‌های خاص در مورد ایده‌ی زامبی فلسفی. چنین وهم‏انگاری‌ای، نفس و آن‌چه بر آن بنا نهاده شده است (مانند هویت شخصی غیرمادی، تبیین غیرفیزیکال آگاهی، وجود اراده آزاد، اخلاق متافیزیکی و ...)، همه را توهمی می‏خواند و معتقد است برای این مفاهیم، تبیین‌های فیزیکال به دست آمده یا به دست خواهد آمد. وجه اشتراک دو نظریه مذکور هم، در وهمی خواندن مفاهیم ذهنی و مخالفت با دوگانه‌انگاری‌ براساس مبانی فیزیکالیستی-فرگشتی، و وجه اختلاف آن‌ها در حذف‌انگاری است. ناگفته پیداست که هر نظریه‌ای از جمله وهم‏انگاری، قابل نقادی است؛ اما نگارندگان به دلیل رعایت حدود مقاله‌نویسی از آوردن آن‌ها معذورند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

مفهوم گرایی الهی، راه حلی برای چالش افلاطون گرایی و نقد کریگ بر آن

طیبه شاددل؛ حسین اترک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49686.3102

چکیده

مفهوم‌گرایی راه‌حلی برای حل مشکلی است که افلاطون‌گرایی برای خداباوری ایجاد می‌کند. این دیدگاه توسط آلوین پلانتینگا، و گِرِگ ولتی، دو فیلسوف معاصر آمریکائی، ارائه شده است. قائلان به این دیدگاه معتقد ... بیشتر مفهوم‌گرایی راه‌حلی برای حل مشکلی است که افلاطون‌گرایی برای خداباوری ایجاد می‌کند. این دیدگاه توسط آلوین پلانتینگا، و گِرِگ ولتی، دو فیلسوف معاصر آمریکائی، ارائه شده است. قائلان به این دیدگاه معتقد به واقع‌‌گرایی ناافلاطونی در مورد کیفیت وجودی قضایا، جهان‌های ممکن و اعیان ریاضی هستند؛ یعنی این امور را گرچه موجود می‌دانند، لکن برای آنها وجود انضمامی و نه انتزاعی قائل‌اند و جهت تلائم با خداباوری، این امور را به مثابۀ اندیشه-های خداوند در نظر می‌گیرند. کریگ، فیلسوفِ خداباور معاصر آمریکائی، معتقد است این دیدگاه نمی‌تواند به عنوان راه‌کاری مناسب در نظر گرفته شود؛ چراکه انضمامی انگاشتن اموری مثل اعیان ریاضی قابل پذیرش نیست؛ علاوه بر اینکه مفهوم‌‌گرایی در توجیه قضایای کاذب با مشکل مواجه است. همچنین مفهوم‌گرایی مستلزم اتصاف خداوند به اندیشه‌های سخیف است و در تقریر ولتی از مفهوم‌گرایی، چالش افلاطون‌گرایی همچنان به قوت خود باقی است. با بررسی که انجام شد به نظر می‌رسد برخی از اشکالات کریگ به دیدگاه ولتی و پلانتینگا از مفهوم‌گرایی وارد است. همچنین می‌توان اشکال جدّی‌تری به مفهوم‌گرایی به تقریر ولتی و پلانتینگا وارد نمود. پلانتینگا و ولتی از علم شهودی غفلت نموده‌اند و علم خداوند را به علم حصولی فروکاسته‌اند؛ چرا که اگر علم خداوند به نحو شهودی در نظر گرفته شود، در عین قائل شدن به واقع‌گرایی نسبت به اعیان ریاضی، قضایا و جهان‌های ممکن، این امور به نحو بسیط در وجود حق حضور دارند؛ نه به نحو مفاهیم جداگانه.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

تناقض ذاتیِ نظریه‏ معرفت کانت ‏(بررسی نظریه‏ معرفت کانت بر اساس ملاک کانت در تشکیل معرفت)‏

محمد اصلانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 شهریور 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.50366.3120

چکیده

کانت در نظریه‏ معرفتش، روشی انحصاری برای حصول "علم" ارائه می‏کند: «علم = اطلاق مقولات بر داده ‏های شهود حسی». محصول اطلاق مقولات بر داده ‏های شهود حسی، قضایای تألیفی پیشینی است؛ قضایایی ... بیشتر کانت در نظریه‏ معرفتش، روشی انحصاری برای حصول "علم" ارائه می‏کند: «علم = اطلاق مقولات بر داده ‏های شهود حسی». محصول اطلاق مقولات بر داده ‏های شهود حسی، قضایای تألیفی پیشینی است؛ قضایایی که ملاک انحصاری کانت در تشخیص علم‏ اند. کانت مدعی است: فقط و فقط علومِ واجد قضایای تألیفی پیشینی، که الزاماً واجد "داده‏ های شهود حسی" هستند، علم ‏اند؛ و قضایایی که فاقد "داده ‏های شهود حسی" باشند، علم‏نمایی بیش نیستند. او با همین استدلال "مابعدالطبیعه" را از جَرگه‏ علم بیرون راند. بر این اساس تلاش این مقاله بر آن است تا خودِ نظریه‏ معرفت کانت را با این ملاک بسنجد که آیا واجد قضایای تألیفی پیشینی هست یا نه؟ به عبارت دقیق‏تر: آیا قضایایی که کانت از طریق آنها نظریه‏ معرفت خود را تبیین نموده، واجدِ"داده ‏های شهود حسی" هستند یا نه؟ اگر واجد این داده ‏ها باشند، علم ‏اند وگرنه، نه. بررسی‏های صورت گرفته در این مقاله، که بر قضایای مهم و کلیدی کانت در "حسیات استعلایی" و "تحلیل استعلایی" متمرکز است، نشان می‏دهد: این قضایا که مُعَرّف و مُبَیّن اساس نظریه‏ معرفت کانت می ‏باشند، فاقد "داده های شهود حسی"اند و علم نیستند. بنابراین: "نظریه‏ی معرفت کانت" قادر به اخذ اعتبارنامه‏ مورد نظر خودش نمی ‏باشد و وفق نظر خودِ کانت یک علم معتبر نیست.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

حواس چشایی و بویایی از دیدگاه حکمت متعالیه و علوم اعصاب

زهره سلحشور سفیدسنگی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 شهریور 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.46826.2886

چکیده

حس چشایی و بویایی از حواسی است که مورد توجه فیلسوفان اسلامی مانند ملاصدرا و دانشمندان علوم اعصاب بوده است. در فلسفه و علوم اعصاب چشایی و بویایی وسیله‌ای برای درک بوها و مزه‌ها است. در مورد چگونگی درک ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

نگاهی به رویکردهای اخیر در معرفت‌شناسیِ فضیلتِ اعتمادگرا

محمدحسین محمدعلی خلج

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 شهریور 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.52233.3260

چکیده

در این مقاله ابتدا منطقِ حاکم بر برخی از مهم‌ترین تحولات در شاخۀ اعتمادگرا از معرفت‌شناسیِ فضیلت به تصویر درمی‌آید. برای تحققِ این هدف در بخش 2 تحلیلِ سه‌گانۀ سوزا از معرفت به مثابۀ دستآوردی معرفتی ... بیشتر در این مقاله ابتدا منطقِ حاکم بر برخی از مهم‌ترین تحولات در شاخۀ اعتمادگرا از معرفت‌شناسیِ فضیلت به تصویر درمی‌آید. برای تحققِ این هدف در بخش 2 تحلیلِ سه‌گانۀ سوزا از معرفت به مثابۀ دستآوردی معرفتی و باوری شایسته شرح داده می‌شود. در بخش 3 بر پایۀ نقدهای منتقدان دو دسته معضل برای این تحلیل معرفی می‌گردد. دستۀ نخست معضلِ معرفت‌هایی است که دستآورد و باورِ شایسته نیستند و نشان می‌دهند تحلیلِ سوزا شرطِ لازمِ معرفت نیست. دستۀ دوم معضلِ باورهای صادق موجه در مثال‌های گتیه‌ایِ غیرکلاسیک است که دستآورد و باورِ شایسته هستند ولی معرفت نیستند و نشان می‌دهند تحلیلِ سوزا شرطِ کافیِ معرفت نیست. پس از آن چهار رویکرد اخیر در معرفت‌شناسیِ فضیلتِ اعتمادگرا (یعنی معرفت‌شناسی فضیلتِ ضدشانس، شرحِ قابلیتی، شرحِ وابسته به محیط از توانایی و نهایتا معرفت‌شناسی فضیلتِ معرفت-اول) معرفی می‌گردند و نشان داده می‌شود چگونه هر یک از آن‌ها کم و بیش در پاسخ به آن دو دسته معضل شکل گرفته‌اند. من علاوه بر روایتِ نقدهای استاندارد به هر یک از این رویکردها نقدهای جدیدی را نیز به برخی از آن‌ها وارد می‌کنم. نهایتاً در بخش 5 چارچوبِ کلیِ یک نسخۀ جدید از معرفت‌شناسی فضیلت را عرضه می‌نمایم. ایدۀ اصلیِ این رویکرد که معرفت‌شناسیِ فضیلتِ بلد-بودن-اول نام دارد آن است که بلد بودن نه تنها در ساحتِ عملی بلکه در ساحتِ نظری و در توضیحِ معرفتِ گزاره‌ای در ترازِ تبیینی نخست می‌آید. من می‌کوشم با دلایلی مستقل از این شرحِ جایگزین دفاع کنم و نشان دهم این شرح پاسخ‌هایی تازه برای دو معضلِ مذکور دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

تخیل تولیدی در نقاشی از نگاه ریکور

محمد صادق قیصری؛ امیر مازیار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 شهریور 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49320.3072

چکیده

مطالعۀ تخیل همواره در حوزۀ هنر و زیبایی‌شناسی دارای اهمیت خاصی بوده و این امر در نظام فلسفی ریکور نقشی محوری ایفا می‌کند که مطالعۀ مجزای این بخش از فلسفۀ او کمتر مورد توجه قرار گرفته است. ریکور با ارائۀ ... بیشتر مطالعۀ تخیل همواره در حوزۀ هنر و زیبایی‌شناسی دارای اهمیت خاصی بوده و این امر در نظام فلسفی ریکور نقشی محوری ایفا می‌کند که مطالعۀ مجزای این بخش از فلسفۀ او کمتر مورد توجه قرار گرفته است. ریکور با ارائۀ یک خوانش انتقادی از تاریخ فلسفه‌ سعی داشت تا جنبه‌های زایا و تولیدی تخیل را مجدد به متن اصلی فلسفه بازگرداند، هدفی که او با استعانت از تحلیل تخیل نزد کانت ابعاد گستردۀ آن را در حوزۀ ادراک بازیابی کرد تا به یک نظریۀ جامع از تخیل تولیدی دست یابد. در این مقاله تلاش شده با بررسی مسیری که ریکور برای ارائۀ یک نظریۀ تخیل تولیدی طی کرده است، به اهمیت مقولۀ اثر بودگیِ نقاشی و ارتباط آن با امر حقیقی پرداخته شود. در همین راستا با تبیین نقش مفهوم افزونگی شمایلی(Iconic‌ Augmentation) که یکی از شاخصه‌های نهفته در بعد خلاق و تولیدی تخیل به شمار می‌رود، کنشِ موجود در تصویر و هم‌چنین موقعیت دیالکتیکی بین زبان و تصویر بهتر مشخص می‌شود. در نهایت نتیجه آن که نقاشی به مثابۀ یک برساختۀ تخیل تولیدی گویی هرچه خیالی‌تر یعنی مرجع ایدۀ آن صرفاً یک ابژۀ بازنمودی نباشد، حقیقی‌تر است. پیامدی که می‌تواند برای تبیین ماهیت اثر هنری(نقاشی) رویکرد تازه‌ای را پیش روی ما قرار دهد. واژگان کلیدی: ریکور، تخیل، تخیل تولیدی، افزونگی شمایلی، برساختۀ خیالی، نقاشی.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی عالم خیال منفصل ازمنظر پدیدارشناسی هنری کربن در داستان نوجوان (بر اساس داستان «سورنا و جلیقة آتش» از مسلم ناصری)

شکوفه دارابی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 شهریور 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.52629.3312

چکیده

هنری کربن فیلسوف فرانسوی است که پدیدارشناسی هوسرل را با فلسفه اسلامی و به خصوص حکمت شیخ اشراق و ملاصدرا پیوند زد. عالم خیال منفصلی که از این پیوند حاصل شد، دنیای برزخی است که حوادث و رویدادها در آن بین ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

پاسخی نوتومیستی به مسئله شرور حیوانی: مرور و ارزیابی دیدگاه کایل کلتز

مریم صوفی؛ محمد محمدرضایی؛ مجید دهقان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 شهریور 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.49664.3098

چکیده

رنج حیوانی و مسئله شر به عنوان چالشی برای خداباوری اخیرا، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. کلتز در صدد پاسخگویی به این مسئله، با نگرشی نوتومیستی است و این مقاله بررسی و ارزیابی دفاعیه کلتز را به عهده دارد ... بیشتر رنج حیوانی و مسئله شر به عنوان چالشی برای خداباوری اخیرا، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. کلتز در صدد پاسخگویی به این مسئله، با نگرشی نوتومیستی است و این مقاله بررسی و ارزیابی دفاعیه کلتز را به عهده دارد . در جهت توضیح دیدگاه کلتز به این نکات توجه می‌شود که وی چون آکویناس، احساسات ناخوشایند چون درد، غم، ترس و ناامیدی را شر تلقی نمی‌کند بلکه آن‌ها را فرایندهای فیزیولوژیکی خوبی می‌داند که برای حیوانات مفیدند. همین‌طور، وی با بررسی عقلانیت و نشانه‌های خودآگاهی چون فراشناخت، حافظه رویدادی و نظریه ذهن از مسیر تحقیقات علمی در صدد است نشان دهد که عقلانیت و خودآگاهی حیوانات محل تردید است و حیوانات صرفا از قوه حدس برخوردارند که سبب می‌شود آن‌ها، استنتاج تجربی را شبیه‌سازی کنند. و اگر هم حیوانات از خودآگاهی برخوردار باشند، می‌توان حشر و زندگی ابدی را در مورد آن‌ها نیز مطرح ساخت. شبهات دیگری نیز مطرح است، چون ماهیت عبث بودن برخی از دردها مثل سندرم درد مزمن، که کلتز بر اساس هدف خداوند برای جهان آفرینش، محدودیت‌های موجود در عالم، و پیام اخلاقی که این‌گونه دردها با خویش به ارمغان می‌آورند، پاسخ می‌دهد. در ادامه آراء کلتز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و نشان داده می‌شود که وجود حافظه رویدادی و قابلیت مفهوم‌سازی در حیوانات در برخی آزمایشات، ثابت شده است. همچنین وی حشر و جبران الهی را وابسته به خودآگاهی و عقلانیت می‌داند. درحالی که اگر حشر به منزله جبران الهی برای شرور غیر استحقاقی در نظر گرفته شود، دفاعیه وی موفق‌تر خواهد بود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی مفهوم ذهن و جایگاه عقل نزد هیوم در باور به علیت با رویکرد طبیعت‌‌گرایانه

لیلا خدامی؛ یوسف شاقول؛ رضا صادقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 شهریور 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51013.3162

چکیده

معمولا در بیان دیدگاه هیوم از علیت بر ابعاد سلبی و نتایج شکاکانه آن متمرکز می‌شوند. در حالی که طبق تفسیر طبیعت‌گرایانه، دغدغه هیوم تبیین ماهیت انسان و تعیین محدوده فهم بشر است. هدف او این نیست که رابطه ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی و تبیین "نیچه‌ی هایدگر" از دیدگاه جیانی واتیمو

حسن غیبی پور؛ علی کرباسی‌ زاده اصفهانی؛ محمد جواد صافیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 شهریور 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51623.3212

چکیده

از آنجا که تفسیر واتیمو از نیچه مستلزم بررسی دیدگاه هایدگر و دیلتای، به عنوان نقاط اصلی مورد نظر وی، است. از اینرو، در این مقاله در نظر داریم نخست، اشاره‌ای به تفسیر هایدگر از نیچه، به‌عنوان آخرین فیلسوف ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسیِ تمایزاتِ معناداریِ زندگی و خوشبختی از دیدگاه تدئوس متز

مهدی صانعی؛ عین الله خادمی؛ امیرحسین منصوری نوری؛ سید محسن حسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 مهر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.52791.3336

چکیده

تدئوس متز کوشیده است تا نشان دهد که معنای زندگی مانند اخلاق و خوشبختی، یکی از مقولات هنجاری زندگی می باشد و بر تمایز معنای زندگی و خوشبختی تاکید دارد. بنا برتعریفِ متز، خوشبختی متشکل از تجربیات مثبت است ... بیشتر تدئوس متز کوشیده است تا نشان دهد که معنای زندگی مانند اخلاق و خوشبختی، یکی از مقولات هنجاری زندگی می باشد و بر تمایز معنای زندگی و خوشبختی تاکید دارد. بنا برتعریفِ متز، خوشبختی متشکل از تجربیات مثبت است و لذت اساساَ در پیوند با خوشبختی است. اینکه چرا خوشبختی از معناداری متمایز است و وجوه تمایز آنها در چیست؟ سوالات عمده ای است که این مقاله به آنها می پردازد. با جستجو در آثار متز می توان چند شاهد و دلیل براینکه چرا متز میان خوشبختی و معناداری تمایز قائل می شود ارائه کرد .دیدگاه متز به باور متز خوشبختی، به قلمرو حیوانی فرد مرتبط است به طوری که گر چه لذت می تواند باعث افزایش خوشبختی شود ولی لزوماَ افزایش معناداری را در پی نخواهد داشت. او شش تمایز میان خوشبختی و معناداری قائل می شود:1 - حاملِ معناداری، «عمل» (کنش) است ولی حاملِ خوشبختی «احساس» است.2- منشأ معنا «ارتباطی» است، ولی منشأ خوشبختی، «درونی و قائم به ذات» است.3- تاثیر پذیریِ بیشتر خوشبختی از مقوله شانس نسبت به معناداری 4- تمایل به «استمرار» وضعیت خوشبختی خواهانِ «افتخار عظیم» بودن معناداری5- امکان پذیر بودن خوشبختی، فقط در «طول دوران زندگی» در مقابلِ امکان پذیر بودن معناداری «پس از مرگ» 6- تمایل به آینده در خوشبختی و فقدان یا کمی آن معناداری. اگرچه متز به شش تمایزِ مهم میان خوشبختی و معناداری اشاره کرده است ولی بیان او جامع نیست و می توان تمایزاتی دیگر نیز برفهرست ِ متز افزود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

تحلیل و بررسی خلاقیت به مثابه اصل غایی در فلسفۀ وایتهد

رستم شامحمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 آذر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.48527.3020

چکیده

چکیده آلفرد نورث وایتهد بر این باور است که در هر نظام فلسفی یک امر غایی وجود دارد که اساس آن به شمار می‌آید. در فلسفۀ ارگانیسم او، که اصالت را به صیرورت و پویش می‌دهد، این امر غایی عبارتست از خلاقیت. اما ... بیشتر چکیده آلفرد نورث وایتهد بر این باور است که در هر نظام فلسفی یک امر غایی وجود دارد که اساس آن به شمار می‌آید. در فلسفۀ ارگانیسم او، که اصالت را به صیرورت و پویش می‌دهد، این امر غایی عبارتست از خلاقیت. اما وقتی در این زمینه به سراغ آثارش می‌رویم در می‌یابیم که برغم اهمیت این موضوع، او مقصود خویش را به روشنی بیان نکرده است. نوشتار حاضر با نظر به اهمیت این موضوع، تلاشی است در جهت: یکم، توصیف و تحلیل خلاقیت به مثابه اصل غایی و روشن ساختن عمده مشخصه‌های آن. دوم، نقد تفسیرهای کثرت‌گرایانه و وحدت‌گرایانه از خلاقیت و ارائۀ تفسیری دیگر از خلاقیت که مبتنی بر وحدت در عین کثرت باشد. سوم بررسی رابطۀ خلاقیت با خدا در آثار وایتهد بررسی و نشان دادن اینکه قرائت وایتهد از وجود خدا در چهارچوب نظام پویشی‌اش(به خصوص در پویش و واقعیت)، ایجاب می‌کند خدا و خلاقیت متمایز از هم باشند اما در عین حال به هم وابسته. چهارم، استخراج پاره‌ای از پیامدهای مهم الهیاتی خلاقیت به مثابه امر غایی و نقد دیدگاه وایتهد بر اساس تمایز بین خلاقیت جهان‌شناسانه و خلاقیت هستی‌شناسانه که حاکی از این است که خلاقیت مورد نظر وایتهد عمدتاً از سنخ خلاقیت جهان‌شناسانه ‌است و قابلیت تبیین آن در محدودۀ طبیعت می‌گنجد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

مقایسه ی تطبیقی زمینه های فلسفی دو داستان حی بن یقظان و رابینسون کروزو

علی ستاری؛ معصومه بهاری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 آذر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51746.3221

چکیده

هدف این پژوهش مقایسه زمینه های فلسفی موجود در داستان حی بن یقظان و داستان رابینسون کروزو بود. روش پژوهش بصورت توصیفی – تحلیلی با بهره گیری از شیوه تحلیل محتوا همراه با رویکرد استقرایی بوده است. در بررسی ... بیشتر هدف این پژوهش مقایسه زمینه های فلسفی موجود در داستان حی بن یقظان و داستان رابینسون کروزو بود. روش پژوهش بصورت توصیفی – تحلیلی با بهره گیری از شیوه تحلیل محتوا همراه با رویکرد استقرایی بوده است. در بررسی داستان ها، واحد تحلیل جمله در نظر گرفته شد. در این راستا جمله های همسو با نظام مقوله بندی مشخص و در فهرست وارسی ثبت شدند. مقوله های اصلی شامل هستی شناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی تعیین شدند. زیر مقوله ها در ذیل مقوله های اصلی با رویکردهای فکری و فلسفی مفهوم پردازی شدند. یافته های حاصل از پژوهش، وجوه اشتراک و افتراق در زمینه های فلسفی دو داستان را نشان می دهد. مهم ترین وجه اشتراک دو داستان در آگاهی رساندن و بیداری انسان از میزان قدرت و توانایی درونی خود در دستیابی به اهداف مادی و معنوی، حتی در صورت وجود مشکلات بسیار بر سر راه و در شرایط بحران است. مهمترین وجه افتراق دو داستان در بعد هستی شناسی قابل شناسایی است. در حالی که هدف غایی در داستان حی بن یقظان به شناخت خداوند واحد منتهی می گردد؛ اما در داستان رابینسون کروزو، خداوند هدف غایی نیست و هدف غایی در سطح زندگی مادی باقی می ماند. از اینرو زمینه های فلسفی در ارتباط با شناخت، انسان و ارزش ها در سایه هدف غایی یاد شده در دو داستان شکل می گیرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

جزئی و کلی در آثار ارسطو

امیرحسین ساکت

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 آذر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.52162.3259

چکیده

دو اصطلاح καθόλου و καθ’ ἕκαστον نخستین بار در آثار ارسطو به معنای کلی و جزئی مطرح شده است. افلاطون غالباً اصطلاح ὅλον را به کار می‌برد که به معنای ... بیشتر دو اصطلاح καθόλου و καθ’ ἕκαστον نخستین بار در آثار ارسطو به معنای کلی و جزئی مطرح شده است. افلاطون غالباً اصطلاح ὅλον را به کار می‌برد که به معنای «کل» است و ارتباطی با کلی ندارد. καθόλου نیز در آثار او به ندرت و همیشه مترادف با ὅλον به کار رفته است. «کل» صفت مخصوص مُثُل است و به درجه‌ای از وحدت دلالت دارد که میان واحد و کثرات قرار می‌گیرد. ارسطو καθόλου را به معانی مختلف به کار می‌برد و به نظر می‌رسد که در استعمال آن چندان دقت ندارد. καθόλου در آثار او گاهی به معنای کلی منطقی است، اما بیش از همه و خصوصاً در نقد نظریۀ مُثُل مترادف با «جنس» است و لزوماً به معنای کلی منطقی نیست. وی به افلاطون انتقاد می‌کند که قائل به وجود مستقل «کلی» است، اما برخلاف تصور رایج، καθόλου در این قبیل عبارات منحصراً به معنای «جنس» است و شامل نوع یا هر کلی منطقی نمی‌شود. به همین ترتیب «جزئی» در آثار او گاهی به معنای جزئی منطقی است، اما در نقد نظریۀ مُثُل اغلب مترادف با نوع است. کلی و جزئی در عین حال نسبتی با کل و جزء دارد و از این لحاظ جنس «جزء» و نوع «کل» به شمار می‌آید. در این مقاله سعی داریم ارتباط لغوی و منطقی اصطلاحات «کل» و «کلی» و همچنین نسبت میان «جزء» و «جزئی» را تبیین کنیم، اما در نهایت هیچ ارتباطی میان آنها دیده نمی‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

راه‌های وصول به حق تعالی در اندیشه ملاصدرا

مختار ارحمی؛ سعید گراوند؛ منصور ایمانپور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 آذر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.52506.3288

چکیده

در اندیشه ملاصدرا و حکمت متعالیه برای وصول به حق‌تعالی که هدف نهایی انسان در سیر استکمالی نفس است، راه‌هایی معرفی شده‌اند. این راه‌ها عبارت‌اند از راه عمل و مجاهده، راه علم و معرفت و راه فیض و موهبت ... بیشتر در اندیشه ملاصدرا و حکمت متعالیه برای وصول به حق‌تعالی که هدف نهایی انسان در سیر استکمالی نفس است، راه‌هایی معرفی شده‌اند. این راه‌ها عبارت‌اند از راه عمل و مجاهده، راه علم و معرفت و راه فیض و موهبت که هر یک از آن‌ها می‌تواند انسان را در مسیر حیات معنوی و سیراستکمالی خویش به سوی حق‌تعالی یاری کند. این مقاله ضمن بررسی مسأله وصول و راه‌های وصول به حق‌تعالی از منظر ملاصدرا؛ برتری راه علم و معرفت از دیدگاه ملاصدرا تبیین می‌کند. ملاصدرا با طرح نظریه وصول و راه‌های وصول به حق‌تعالی توانسته با اتخاذ تنوع روشی و تلازم عقل و کشف، ارزش و اعتبار، معقولیّت و حجیّت مسأله راه‌های وصول به حق‌تعالی را به صورت برهانی و استدلالی تبیین کند و نسبت میان آن‌ها را به شیوه‌ای معقول نشان دهد. ملاصدرا در بحث وصول فقط به سلوک عقلی بسنده نمی‌کند، بلکه با طرح حکمت فیض و عنایت ربانی در استدلال برای اثبات صحت مسائل فلسفی، به مقام ادراک و کشف حقائق می‌رسد. ملاصدرا در مسأله وصول به حق تعالی قائل به تشکیک می‌باشد. این مقاله که با روش تحلیلی -توصیفی و مبتنی بر آثار ملاصدرا و منابع دست اول نگاشته شده، نشان می‌دهد که ملاصدرا در باب وصول و مساله راه‌های وصول به حق‌تعالی نظریه و ابتکار جدیدی در حکمت متعالیه عرضه کرده است. از این جهت می‌توان گفت که ملاصدرا نخستین متفکر عارفی است که تفکّر سلوکی و تأملات برهانی مهمی‌ را در باب حقیقت وصول و راه‌های وصول به حق‌تعالی با این اجزاء وارد فلسفه کرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

مفهوم تجربه نزد هگل و وایتهد: شناخت و فراشناخت

سید مختار مومنی؛ محمد اصغری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 آذر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.52427.3279

چکیده

بحث از تجربه نزد هگل و وایتهد با یک مبنای اساسی و شبیه به‌هم، مطرح اما در دو مسیر کاملاً متفاوت بسط می‌یابد. مبنای این دو فیلسوف در مورد تجربه گره زدن بحث از آن به چیستی هستی است؛ هر چند این موضوع نیز به‌رغم ... بیشتر بحث از تجربه نزد هگل و وایتهد با یک مبنای اساسی و شبیه به‌هم، مطرح اما در دو مسیر کاملاً متفاوت بسط می‌یابد. مبنای این دو فیلسوف در مورد تجربه گره زدن بحث از آن به چیستی هستی است؛ هر چند این موضوع نیز به‌رغم شباهت‌هایی که میان‌شان هست، متفاوت می‌نماید. هگل واقعیت را در صیرورت می‌داند تا روح به مرحلۀ نهایی خود برسد. بنابراین تجربه را در این ساختار مورد توجه قرار داده و معنا و مفهومی در حوزۀ شناخت برای آن قائل می‌شود. وایتهد نیز به صیرورت قائل است اما به روح قائل نیست و هر چه به‌تجربه دربیاید را واقعیت می‌داند. بنابراین مفهوم تجربه نزد او از حوزۀ شناخت بیرون می‌رود. از همین‌جاست که ما در بررسی و تحلیل تجربه میان این دو فیلسوف با اینکه حضور این مبنای مشترک را همه‌جا می‌توانیم دریابیم، اما می‌بینیم در بیشتر موارد این دو از هم متمایز می‌شوند. و این موضوع به علت فهم متفاوت هر یک از تجربه است. ما در تحقیق حاضر سعی کرده‌ایم با مبنا قرار دادن مفهوم و ویژگی‌های تجربه میان هگل و وایتهد و با استفاده از آثاری که توانستیم مطالعه کنیم، در پاسخ به این پرسش که: «اگر آنچه از تجربه نزد هگل و وایتهد می‌توانیم دریابیم را در برابر هم قرار دهیم، چه چیزی به‌دست خواهیم آورد؟» ضمن نشان دادن این وجوه «شباهت» و «تفاوت» را میان این دو فیلسوف نشان دهیم.به این نتیجه برسیم که «وایتهد در بحث تجربه از هگل عبور کرده است».

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی تحلیلی ایده بیلدونگ هردر و استنتاج مؤلفه‌های مفهومی تربیت بر پایه‌ی آن

مسعود پیروتی اقدم؛ سید جلال هاشمی؛ سید منصور مرعشی؛ مسعود صفایی مقدم

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 آذر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.54253.3413

چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی تحلیلی مفهوم بیلدونگ مورد نظر هردر می‌باشد که با مبنا قراردادن آن بتوان برای نظام تعلیم و تربیت مؤلفه‌های مفهومی نوینی ارائه داد. هردر با عنایت به تاریخ و فرهنگ غایتی را برای ... بیشتر هدف اصلی این پژوهش بررسی تحلیلی مفهوم بیلدونگ مورد نظر هردر می‌باشد که با مبنا قراردادن آن بتوان برای نظام تعلیم و تربیت مؤلفه‌های مفهومی نوینی ارائه داد. هردر با عنایت به تاریخ و فرهنگ غایتی را برای انسان‌ها ترسیم می‌کند که این غایت در پرتو فرهنگ‌ها و کثرت اقوام و ملل به نقطه مشترکی می‌رسد و معنا می‌یابد و آن، مفهوم انسانیت است. این پژوهش با روش تحلیل مفهومی به تبیین مفهوم بیلدونگ، فرهنگ، و انسانیت پرداخته و انسانیت را به‌عنوان غایت تربیت و مفهوم فرهنگ و عناصر آن را به‌عنوان راهی برای رسیدن به این غایت دانسته و در‌نهایت با نظر به مفهوم بیلدونگ به استنتاج مفاهیم اساسی تربیت می‌پردازد. نتیجه‌ پژوهش حاضر مبتنی بر این نکته است که مفهوم بیلدونگ در شکل‌گیری تعلیم و تربیتی انسانی، فرافرهنگی، جامع و هماهنگ نقشی اساسی دارد؛ به‌گونه‌ای که انسانیت در اندیشه‌ هردر هدف متعالی خلقت انسان به‌طور‌کلی و تعلیم و تربیت است و مفاهیم فرهنگ و بیلدونگ ما را در رسیدن به کمال مطلوب انسانی یاری می‌رسانند. فرهنگ در اندیشه‌ هردر هم بافت و زمینه و هم محتوای تربیت است؛ به این معنا که فرهنگ در جایگاه بافت و زمینه، تاریخ و نظریه‌ تربیت است و در جایگاه محتوا، همان بیلدونگ است که وی آن را پرورش فرهنگی می‌داند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

خوانش فارابی از اوسیای ارسطو

حمید خسروانی؛ حمید رضا محبوبی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 آذر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.46749.2882

چکیده

فارابی در ده اثر خود از جوهر و مشتقات آن به صورت پراکنده سخن گفته است. در میان این آثار، پی‌در-پی به نقل‌قول‌هایی از ارسطو و تفسیر فارابی از آن نقل‌قول‌ها برخورد می‌کنیم. وی جوهر معنی دادن اوسیای ارسطو ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

تقریری تازه از نقد داماسکیوس بر مبدءِ متعالیِ نوافلاطونی

محمد حبیب اللهی؛ احمد عسگری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 آذر 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.51688.3217

چکیده

مهم‬ترین مشخصه‬ی تفکر نوافلاطونی در نظر گرفتن مبدئی فوق عقل و ورای وجودست. مبدئی که مطلقاً ناگفتنی است و هیچ عنوانی شایسته‬ی آن نیست و تنها به طریق سلب می‬توان راجع به آن سخن گفت. اما چنین مبدء متعالی‬ای، ... بیشتر مهم‬ترین مشخصه‬ی تفکر نوافلاطونی در نظر گرفتن مبدئی فوق عقل و ورای وجودست. مبدئی که مطلقاً ناگفتنی است و هیچ عنوانی شایسته‬ی آن نیست و تنها به طریق سلب می‬توان راجع به آن سخن گفت. اما چنین مبدء متعالی‬ای، که ابتکار افلوطین به حساب می‬آید، در میان دیگر نوافلاطونیان بدون نقض و ابرام باقی نماند. مفصل‬ترین نقدی که به این نظریه از سوی یک نوافلاطونی به دستمان رسیده بخش نخست از کتاب درباره‬ی مبادی نخستینِ داماسکیوس است. داماسکیوس که آخرین رئیس آکادمیِ آتن بود در این متن استدلال می‬کند که واحدِ افلوطینی اگر بناست مبدء نخستین باشد نمی‬تواند متعالی از وجود دانسته شود، و اگر بناست متعالی از وجود گرفته شود نمی‬تواند در عین حال مبدء و آرخه باشد. میان مبدئیت و تعالی ناسازگاری وجود دارد، و از این رو واحد نوافلاطونی که مبدء نخستین است باید موجود دانسته شود، نه متعالی از وجود. از قضا این ادعا، یعنی موجودیت مبدء نخستین، که اساس استدلال داماسکیوس است از سوی پژوهشگران مورد توجه واقع نشده و ایشان به دنبال تقریرهای دیگری برای سخن داماسکیوس گشته‬اند. با شواهد متنی استدلال کرده‬ایم که می‬توان این مدعا را به داماسکیوس نسبت داد و همین را مبنای اعتقاد او به امری مطلقاً متعالی و غیر از واحد دانست، امری که هیچ درباره‬ی آن نمی‬توان گفت و اندیشید و تنها سکوت در موردش رواست.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

زمان هایدگری در نمایشنامۀ در انتظار گودو

حسین اصل عبداللهی؛ محمود صوفیانی؛ محمد فرهمند؛ ابراهیم دانش

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 آبان 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.53989.3397

چکیده

مسئلۀ زمان همواره در طول تاریخ یکی از بزرگ‌ترین سؤالات فیلسوفان و دانشمندان حوزۀ فیزیک بوده است. بدون شک هر تفکر فلسفی به اشکال مختلف درآثار ادبی و هنری نمود پیدا می‌کنند و در این میان نویسندگان و هنرمندانی ... بیشتر مسئلۀ زمان همواره در طول تاریخ یکی از بزرگ‌ترین سؤالات فیلسوفان و دانشمندان حوزۀ فیزیک بوده است. بدون شک هر تفکر فلسفی به اشکال مختلف درآثار ادبی و هنری نمود پیدا می‌کنند و در این میان نویسندگان و هنرمندانی هستند که فلسفه را بن‌مایۀ آثار خود قرار می‌دهند. ساموئل بکت یکی از نویسندگان مؤثر در شکل‌گیری جریان فکری تئاتر ابزورد است که ریشه در فلسفه دارد.این مقاله سعی در بررسی و بیان مسئلۀ زمان در نمایشنامه در انتظار گودو با استفاده از نظریات مارتین هایدگر دارد. مارتین هایدگر به مسئله‌ی زمان از دیدگاه وجودشناسی و هستی‌شناسی می‌نگرد و در تقسیم‌بندی‌های خود زمان را به دو شکل اصیل و غیراصیل برای دازاین (وجود این‌جایی) در نظر می‌گیرد. چنانچه در نمایش در انتظار گودو درگیری شخصیت‌ها در قالب دو دازاین با مهمترین کنش نمایشنامه یعنی مسئله‌ی زمان است.بنابراین «زمان» به عنوان مهم‌ترین عنصر در نمایشنامه در انتظار گودو با تعریف هایدگر از زمان اصیل و نااصیل، که دازاین در زندگی درگیر با آن‌هاست، بررسی شد. برای دستیابی به این تحلیل نیاز بود ابتدا تعریف کاملی از «زمان» در اندیشه‌ی فلسفی هایدگر و فیلسوفان پیش از او ارائه شود و در ادامه با بررسی مسئله‌ی انتظار و مفهوم آن در زمان هایدگری، نمایش در انتظار گودو و انتظار ممتد شخصیت‌ها تأویل و تفسیر شد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

رتوریک و نسبت آن با سیاست در اندیشه ارسطو

فاطمه رایگانی؛ علی فتح طاهری؛ علی نقی باقرشاهی؛ میثم سفیدخوش

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 دی 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.52677.3326

چکیده

رتوریک که در ادبیات فلسفی ما به خطابه برگردانده شده است، به‌عنوان یکی از صناعات خمس که اقناعی اما غیریقینی است شناخته می‌شود و فلسفه‌ورزان آن را به‌عنوان صناعتی غیرفلسفی و غیرمعتبر کنار نهاده‌اند. ... بیشتر رتوریک که در ادبیات فلسفی ما به خطابه برگردانده شده است، به‌عنوان یکی از صناعات خمس که اقناعی اما غیریقینی است شناخته می‌شود و فلسفه‌ورزان آن را به‌عنوان صناعتی غیرفلسفی و غیرمعتبر کنار نهاده‌اند. در چنین خوانشی این فن ارزش فلسفی نداشته و خطیبان در پی فریفتن مخاطب و تحت‌تاثیر قراردادن او برای جلب نظرش هستند پس گفتار یقینی باید خطابه‌زدایی شود. اما مطالعه فیلسوفان سرآغاز و به‌ویژه ارسطو نشان می‌دهد که رتوریک نه یکی از شاخه‌های منطق غیریقینی که خدمت‌گذار سیاست و از فنون متمم حکمت عملی است و چون حکمت عملی از شاخه‌های فلسفه است با فلسفه نیز مرتبط می‌شود. افلاطون رتوریک را بر ضد سیاست جامعه می‌دانست. ارسطو نیز ابتدا تحت تأثیر افلاطون، به خطابۀ فراگیر در زمان خود که بر نوع قضایی تکیه دارد و روش آن سوفسطایی است انتقاد می‌کند، و سپس تلاش می‌کند با توجه به ضرورت رتوریک در جوامع سیاسی، رتوریک مطلوب برای به سعادت رسیدن جامعه را آموزش دهد. او با استفاده از قیاس خطابی نسبت رتوریک با مقدمات یقینی را تنظیم کرده و با تاکید بر خطابۀ شورایی بر حیثیت سیاسی آن صحه می‌گذارد. در این پژوهش تلاش شده تا با مطالعۀ آثار ارسطو این ادعا در اندیشه او پیگیری و دلالت‌های سیاسی رتوریک روشن گردد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی جایگاه و شرایط گفتگوی بین ‌ادیان

قدرت اله قربانی؛ پگاه جمشیدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2022.54583.3434

چکیده

فرض کنید دینِ ‌متعالی به عنوان حقیقتی شامل کل زندگی هر انسان تقریر شود، در این صورت، شایسته است که ما فراتر از یک الهیات تطبیقی وابسته به گفتگو، جهت اعتبار بخشی به وجود خود، در عین امید داشتن در جهت پرداختن ... بیشتر فرض کنید دینِ ‌متعالی به عنوان حقیقتی شامل کل زندگی هر انسان تقریر شود، در این صورت، شایسته است که ما فراتر از یک الهیات تطبیقی وابسته به گفتگو، جهت اعتبار بخشی به وجود خود، در عین امید داشتن در جهت پرداختن به موضوع کلی گفتگو بین‌ادیان، به شکل دقیق‌تر آن یعنی گفتگوی عمیق بین ‌ادیان از طریق تفکر انتقادی، هوش عاطفی، همکاری متقابل و پیش‌فرض‌های ناخودآگاه توجه کنیم. براین اساس بایستی تلاش کنیم گفتگوی بین ‌ادیان را با توجه به شرایط و پیچیدگی‌های متفاوت دینی، نقش انسان در عمل گفتگو، و سپس زیست‌دینی دینداران برقرار سازیم. از شرایط مشخص شده گفتگو در بین‌ادیان می‌توان به یک تعهد خطاپذیر به سنت دینی خود، شنیدن فروتنانه و همدلانه صدای دیگری، در جستجوی چرایی، از کجایی و به کجا رفتن، گشودگی نسبت به دیگری، و برقراری یک ارتباط متقابل اشاره کرد. گفتگوی بین ‌ادیان در عین مواجهه با گستردگی ابعاد دین و تفاوت انسان‌ها، همچنین با گستردگی ساختار یک انسان رو به رو می‌باشد. گفتگوی سرها، دست‌ها، قلب‌ها و در نهایت گفتگوی زندگی انسان‌های مقدس نمونه‌هایی از این گستردگی است. با وجود تمامی این شرایط، به نظر می‌رسد همچنان انسان گفتگو‌کننده ناکام مانده یا شکوفا نشده است، و در عمل گفتگو، ناگفته‌های باقی مانده، قدرت سکوت در گفتگو، حدود و مرزهای مشخص یک دین یا ادیان متفاوت نسبت با هم و توصیف و تفسیرهای متنوع از ادیان می‌تواند تحت تاثیر عوامل ارادی و غیرارادی بسیاری قرار گیرد،

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

نقد دکارت بر افلاطون‌گرایی در مسأله‌ی نفس و بدن

سید حسین حسینی؛ محمد رضا عبداله نژاد؛ سید مصطفی شهر آیینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 دی 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2023.34835.2366

چکیده

در این مقاله رویارویی انتقادی دکارت را با اتهام افلاطون‌گرایی در معضل نفس و بدن بررسی می‌کنیم. دکارت همیشه در معرض این اتهام بود که نفس و بدن را چنان از هم جدا می کند که دیگر قابل به‌هم‌پیوستن نیستند ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

واکاوی انتقادی دیدگاه توماس نیگل در باب پوچی زندگی

وحید سهرابی فر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 دی 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2023.51591.3209

چکیده

یکی از مهمترین چالش‌ها در بحث معنای زندگی، مسئله پوچی است. آیا زندگی بشر دارای بنیانی ارزشمند و هدفمند است یا چنین ویژگی‌ای در زندگی دست نیافتنی است؟ توماس نیگل یکی از متفکرانی است که با پاسخ منفی به ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

معماری و فصاحت(بازخوانی کتاب"دگرگونی آرمان ها در معماری مدرن- قیاس زبانشناسی"اثر پیترکالینز بر اساس ساختارگشایی دریدا)

حانیه سادات زنده باد؛ محمد منصور فلامکی؛ عبدالکریم رشیدیان؛ شادی عزیزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 بهمن 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2023.53906.3391

چکیده

کتاب "دگرگونی آرمان ها در معماری مدرن1750-1950" اثر پیتر کالینز را می توان به عنوان یکی از رفرنس های مهم تاریخ تئوری معماری نام برد که درآن کالینز تلاش می کند با بهره گیری از تفاوت آرای تاریخ کلاسیک و ... بیشتر کتاب "دگرگونی آرمان ها در معماری مدرن1750-1950" اثر پیتر کالینز را می توان به عنوان یکی از رفرنس های مهم تاریخ تئوری معماری نام برد که درآن کالینز تلاش می کند با بهره گیری از تفاوت آرای تاریخ کلاسیک و مدرن در فصل های مختلف کتاب و با فرض بین رشته ای بودن علم معماری به قیاس آن با دیگر رشته ها ی تخصصی بپردازد. به خصوص در فصل قیاس با علم "زبان شناسی" و پیوند آن با "فصاحه" در مبانی بلاغت و کلام، مخاطب را به برداشت تازه ای از پیرامون معماری و زبان می رساند. امری بینا رشته که بنیادی تاریخی-ساختاری دارد و چنان که از تحلیل هایش بر می آید فراتر از صرف نظری معماری به گستره ی فراگیر بینا متن این رشته با دیگران اشاره دارد. در نوشتار پیش رو نگارنده تلاش می کند که ضمن مقاله ای مروری- انتقادی، ابعاد تفکر کالینزی را حول کلید واژه "فصاحه" با استناد به روش دیکانستراکشن دریدایی که برگرفته از متن های ساختاری سوسوری است، در قیاس زبان با معماری، ساختارگشایی کند. که چرا در مصادیق معماری و فصاحت، چنان ترکیب واژگان در زبان، دلالت به متن مطرح می شود؟ چگونه این "تفاوت" در شیوایی معماری موثر است؟ مطابق آنچه از فحوای متن کتاب مذکور در این پژوهش مروری خوانش می شود، فارغ از نتایج مشترک استنباط شده از اشارات صریح یا در لفافه و ابهام کالینز، نقد این کتاب راه را برای مطالعات مهم در زمینه های رابط و بین رشته ای باز می کند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

توجیه پذیری تجربه حسی و تجربه دینی در نظام فکری آلستون؛ مناقشات و پاسخ ها

معصومه محمودی؛ عبداله صلواتی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 بهمن 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2023.52266.3264

چکیده

آلستون با تمایز دو دیدگاه توجیهی تجربه حسی؛ یعنی دیدگاه توجیهی مستقیم و غیر مستقیم بر این باور است که تجربه حسی متعلقات خودش را به صورت مستقیم توجیه می کند؛ یعنی در تجربه حسی ما مستقیما با عین خارجی در ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

حکمت زمین: جهانِ معنای نقاشی‌های مکتب شیراز-بهبهان از منظر فلسفۀ پدیدارشناسانه- هرمنوتیکی هانری کربن با رجوع به متون مزداییِ ایران باستان

منیره پنج‌تنی؛ مهدی محمدزاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 اسفند 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2023.55014.3457

چکیده

پژوهشِ حاضر کوشیده به یاریِ دستگاه پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن به جهانِ معنایِ پنج نمونه از نقاشی‌های تمثیلی گلچین اشعار به تاریخ 801ه.ق متعلق به مکتب شیراز-بهبهان راه‌یابد. سه پرسش اصلی این پژوهش ... بیشتر پژوهشِ حاضر کوشیده به یاریِ دستگاه پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن به جهانِ معنایِ پنج نمونه از نقاشی‌های تمثیلی گلچین اشعار به تاریخ 801ه.ق متعلق به مکتب شیراز-بهبهان راه‌یابد. سه پرسش اصلی این پژوهش عبارتند از: چه ارتباطی میان حکمتِ زمین (جغرافیایِ شهودی) با فضای نقاشی‌های تمثیلی وجود دارد؟ دستگاه فکری هانری کربن چه امکاناتی برای خوانش نگارگری ایرانی –به‌طور ویژه نقاشی‌های مکتب شیراز-بهبهان- دارد؟ نقاشی‌های گلچین اشعار به تاریخ 801ه.ق متعلق به مکتب شیراز-بهبهان چه جهانِ معنایی را آشکار می‌سازند؟ هدف مقاله استفاده از امکانات دستگاه فکری هانری کربن در خوانش نگاره‌های مکتب شیراز- بهبهان است. رویکرد این پژوهش توصیفی-تحلیلی و برگرفته از فلسفۀ پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که برای نشان‌دادن/تمثلِ حکمتِ زمین/جغرافیایِ شهودی می‌توان به‌جای استفاده از روش‌هایِ ترسیم‌های متداول در نقاشی، از شیوه‌های بازنمایی نقاشی‌های تمثیلی (نگارگری ایرانی) بهره‌مند شد. دستگاه فکری و آرای هانری کربن در "مواقعی" –مانند نقاشی‌های گلچین مذکور- برای "گونه‌"ای از تفسیرِ نگارگری ایرانی راه‌گشاست. اندیشۀ او امکان تأویل و رمزگشایی دیداری و محتوایی "برخی" از آثار نگارگری ایرانی را فراهم می‌کند. بر اساس اندیشۀ پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن و با ارجاعات و اشاراتی به متون مزدایی ایران باستان، می‌توان گفت، نقاشی‌های گلچین اشعار به تاریخ 801ه.ق می‌توانند حکمتِ زمین -را که در آن پرسش از "چیستیِ" زمین به "کیستی" و تصاویر زمین طبیعیِ به زمین شهودی تبدیل می‌شود- تمثل ببخشند. همچنین در انتهای مقاله به نقد رویکرد کربن و محدودیت‌های آن اشاره کردیم.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

عشق ورزی در شهر مطلوب؛ تطبیق اندیشه افلاطون در «ضیافت» و سهروردی در «فی حقیقه العشق»

روح اله عشریه؛ عباس بخشنده بالی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 اسفند 1401

http://dx.doi.org/10.22034/jpiut.2023.54182.3409

چکیده

عشق از معدود مباحث مشترکِ موثر در فلسفه، هنر، عرفان می باشد. می توان باور داشت بزرگ ترین فیلسوف یونان که به جد و وسیع در مورد عشق سخن گفت افلاطون است. نگاه او نه تنها بر فلسفه ی جهان غرب، بلکه بر فلسفه ی ... بیشتر

مشاهده مقاله

دوره 16 (1401)

دوره 15 (1400)

دوره 14 (1399)

دوره 13 (1398)

دوره 12 (1397)

دوره 11 (1396)

دوره 10 (1395)

دوره 9 (1394)

دوره 8 (1393)

دوره 7 (1392)

دوره 6 (1391)

دوره 5 (1390)

دوره 4 (1389)

دوره 3 (1388)

دوره 2 (1387)

دوره 1 (1386)

دوره و شماره: مقالات آماده انتشار

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده