مجله پژوهش های فلسفی

مقاله علمی- پژوهشی

پدیدارشناسی ادراک موسیقایی از دیدگاه میکل دوفرن

فاطمه بنویدی

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 1-22

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.59703.3648

چکیده

تمرکز اصلی این پژوهش بر مطالعات پدیدارشناختی موسیقی از منظر تجربه گوش‌ دادن به موسیقی با تأکید بر آرای میکل دوفرن است. این پژوهش به بررسی شرایط امکان ادراک موسیقایی می‌پردازد و اینکه چگونه توصیف‌های ... بیشتر تمرکز اصلی این پژوهش بر مطالعات پدیدارشناختی موسیقی از منظر تجربه گوش‌ دادن به موسیقی با تأکید بر آرای میکل دوفرن است. این پژوهش به بررسی شرایط امکان ادراک موسیقایی می‌پردازد و اینکه چگونه توصیف‌های پدیدارشناختی از تجربیات موسیقایی در درک تجربیات عینی ما ایفای نقش می‌کند. برای پاسخ دادن به این پرسش که هدف اصلی پژوهش است با روش توصیفی‌ـ تحلیلی و با رویکردی پدیدارشناختی مبتنی بر دیدگاه میکل دوفرن تلاش می‌شود کاربردهای پدیدارشناسی در توصیف و روشن کردن تجربه گوش دادن به موسیقی تبیین شود. دوفرن سه مرحله برای ادراک زیبایی‌شناختی قائل است: 1. حضور 2. بازنمود و خیال 3. تأمل و احساس. ازنظر او، فرایند ادراک یک فرایند دیالکتیکی روبه‌پیشرفت است. برای این ادراک تماشاگر باید فعال باشد تا بتواند به عمق ابژة زیبایی‌شناختی و بیان آن دست یابد. او نتیجه می‌گیرد که اوج ادراک زیبایی‌شناختی در احساس پیدا می‌شود که نحوة بیان اثر را آشکار می‌کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در یک نگاه پدیدارشناختی، مواجهه با یک اثر هنری در فرایندِ آگاهانة شناخت اثر، تجربه اثر در زمان و مکان، فرایند اجرا و فرایند رشد درونی رخ می‌دهد. این موضوع اگرچه در گزارش دوفرن از تجربة زیبایی‌شناختی به‌طورکلی برجسته‌ است اما مشخصاً مواجهه با موسیقی را به‌عنوان یک فرایند از تغییر و رشد توضیح می‌دهد. همچنین این نتیجه حاصل می‌شود که در تجربه گوش دادن به موسیقی، تجربه‌های معمولی ما از درک زمان و مکان، بدن و احساس و از تجربه شخصی و اجتماعی دگرگون‌شده و شنونده به یک شرکت‌‌کننده فعال در این فرایند تبدیل می‌شود. چنین تجربه‌ای نه‌تنها می‌تواند فهم اجرا و فهم نظری ما از موسیقی را افزایش دهد، بلکه باعث می‌شود دریافت‌کنندگان نه‌تنها اثر هنری، بلکه فرایند خودسازی را کشف ‌کنند.

مقاله علمی- پژوهشی

تحلیل پدیدارشناسانه فیلم: رویکردی فلسفی برای درک عمیق‌تر تجربه سینمایی

وحید حیاتی؛ اصغر فهیمی فر؛ احمد پهلوانیان

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 23-42

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.60048.3675

چکیده

بی‌تردید توجه به تفکرات فلسفی در شکل‌دهی به نظریه فیلم و شکل‌گیری آثار هنری و سینمایی اثرگذاری بسیاری دارد‌.‌ تحلیل فیلم از منظر نظریه‌های معاصر، برگرفته از بنیادهای نامگرایی و پندارگرایی است که ... بیشتر بی‌تردید توجه به تفکرات فلسفی در شکل‌دهی به نظریه فیلم و شکل‌گیری آثار هنری و سینمایی اثرگذاری بسیاری دارد‌.‌ تحلیل فیلم از منظر نظریه‌های معاصر، برگرفته از بنیادهای نامگرایی و پندارگرایی است که باعث ایجاد اشکالات وجودشناختی و معرفت‌شناختی بسیاری به تبع فلسفه شکل دهنده آن می‌شود‌.‌ تحلیل بازنمایی فیلم از منظر پدیدارشناسی، در تحلیل ابعاد مختلف فیلم مانند تصویر، صدا، روایت، محتوا، دریافت و ادراک تماشاگر، ثمرات مهم و متفاوتی به ‌بار می‌آورد‌.‌ این مقاله می‌کوشد با بررسی مختصر ماهیت بازنمایی هنری در نظریه پدیدارشناسی، ضمن توجه به ‌مؤلفه‌های مهم این نظریه، برخلاف نظریه‌های سنتی که بر محتوا، ساختار و فرایند ساخت فیلم تمرکز دارند، نگرش متفاوت و تاثیرگذار این اندیشه در بازنمایی فیلم را ارزش‌گذاری کند‌.‌ در همین راستا با روش تحلیلی-تفسیری، چگونگی ظاهر شدن واقعیت و معنا در دنیای فیلم از این منظر و افزایش تجربه تماشاگر در تحلیل عمیق و جامع از عناصر مختلف فیلم از جمله زبان تصویری و صدا، زمان و مکان، فضا و مکان پدیدار، نور و رنگ پرداخته می‌شود‌.‌ درنتیجه این رویکرد پدیدارشناسانه نه تنها به درک عمیق‌تر از داستان و شخصیت‌ها کمک می‌کند، بلکه ارتباط تماشاگر با زمینه و جهان داستانی را تقویت می‌کند و تجربه سینمایی را برای تماشاگران افزایش می‌دهد‌.‌ نظریه پدیدارشناسی فیلم تأکید می‌کند که شعور ما نه تنها از طریق کنش‌هایمان با نمودها ارتباط برقرار می‌کند، بلکه در ساخت آنها نیز نقشی ایفا می‌کند‌.‌ این نقش تابع منطق خاصی است که هنوز به طور کامل درک نشده است‌.

مقاله علمی- پژوهشی

ویژگی‌های دازاین در کتاب وجود و زمان هایدگر

محمود نوالی

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 43-60

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.18748

چکیده

در این مقاله سعی داریم به ویژگی‌های دازاین در کتاب وجود و زمان هایدگر به نحو مشخص و ملموس بپردازیم. هایدگر در کتاب مشهور خود وجود و زمان (L' être et le temps)می‌خواهد چگونگی دسترسی انسان را به وجود نشان ... بیشتر در این مقاله سعی داریم به ویژگی‌های دازاین در کتاب وجود و زمان هایدگر به نحو مشخص و ملموس بپردازیم. هایدگر در کتاب مشهور خود وجود و زمان (L' être et le temps)می‌خواهد چگونگی دسترسی انسان را به وجود نشان دهد. ابتدا چگونگی سؤال از وجود را مطرح می‌کند و سپس می‌گوید همه چیز در دایره وجود قرار دارد و از خود سوال می‌کند که از کدام موجود شناخت وجود را باید آغاز نماییم؟ پاسخ او این است که شناخت وجود یا هستی را از موجودی شروع بکنیم که از وجود سؤال می‌کند. او آن موجود را وجود- آنجایی یا Dasein می‌نامد. علت اینکه هایدگر به جای انسان اصطلاح دازاین را انتخاب کرده هدفش نجات دادن انسان از تنگناهای تعاریف قبلی از انسان (مثل حیوان ناطق ارسطویی یا جوهر اندیشنده دکارتی و غیره) است. او به بررسی ویژگی‌های ذاتی و واقعی دازاین مانند احساس موقعیت و فهمیدن یعنی پیدا کردن امکانات تازه، زبان که به نظر هایدگر خانه هستی است و همچنین به توانایی بودن و غیرقابل پیش‌بینی بودن دازاین اشاره می‌کند. او تأکید می‌کند که انسان به عنوان سوژه یک ماهیت تغییرناپذیر و ثابت ندارد. هر دازاین شخصاً یک حادثه است که خود را بنابر آینده زمانمند می‌کند. دازاین پیشاپیش به توسط یک ماهیت یا سرشتی متعین نشده است. او یک دازاین تاریخمند است که با خویشتن خویش (mienneté) خود را مشخص می‌سازد و هر رفتار خودش را با آینده تبیین می‌کند. انسان به هر حالتی که برسد باز هم می‌تواند به صورت های دیگری پدیدار شود. او همواره یک «نه هنوزی» (pas encore) دارد.

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی و تحلیل گزارش ابن‌سینا از نظریة مُثل در کتاب شفاء

مجید صدرمجلس

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 61-82

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.62528.3821

چکیده

ابن‌سینا در دو رساله از رساله‌های کتاب شفاء به گزارش و توصیف نظریة مثُل روی آورده و سپس به نقد آن می‌پردازد: مورد نخست فصل دهم از مقالة دوم در رسالۀ برهان از کتاب شفاء است و مورد بعدی فصل دوم از مقالة ... بیشتر ابن‌سینا در دو رساله از رساله‌های کتاب شفاء به گزارش و توصیف نظریة مثُل روی آورده و سپس به نقد آن می‌پردازد: مورد نخست فصل دهم از مقالة دوم در رسالۀ برهان از کتاب شفاء است و مورد بعدی فصل دوم از مقالة هفتم در رسالۀ الهیّات شفاء. در اینجا می‌‌کوشیم تا با ارائۀ گزارش و تحلیل مطالب ابن‌سینا، تا حدّ ممکن جنبه‌های گوناگون برداشت وی را دربارۀ مسألۀ مُثل ترسیم و تبیین کنیم؛ در بررسی گزارش ابن‌سینا و تحلیل آن باید به اصطلاح‌ها و عبارت‌های خود وی پای‌بند باشیم تا بتوانیم هر چه بیشتر به جنبه‌های گوناگون برداشت ابن‌سینا نزدیک شویم. بررسی نقدهای ابن‌سینا بر نظریة مُثل مجال دیگری می‌طلبد و در اینجا تنها به تبیین توصیف و برداشت وی از این نظریه بسنده خواهد شد. در پژوهش حاضر به مواردی مانند میزان آشنائی ابن‌سینا با مسألة مُثل، چگونگی برداشت ابن‌سینا از حقیقت مُثل، کارکرد فلسفی نظریۀ مُثل در نگاه وی خواهیم پرداخت. همین بررسی کمک خواهد نمود تا انگیزه‌های فکری ابن‌سینا در تدارک نظریۀ جایگزین یعنی پذیرش صورت به معنی ارسطوئی کلمه بجای مثالِ افلاطونی هم نمایان شود. شایان ذکر است که در گزارش‌های ابن‌سینا هم با توصیف مثُل به عنوان امر کلّی و جدا از امور جزئی روبرو خواهیم شد و هم با بیان اجمالی از سه دلیل که افلاطون و افلاطونیان برای اثبات وجود مثُل به آنها متوسل می‌شوند: دلیل از راه علوم و دانش‌ها، دلیل از راه واحد فوق کثیر و دلیل از راه تفکر به چیزی بویژه چیز نابود شده.

مقاله علمی- پژوهشی

حاکمیت هوش مصنوعی از دیدگاه پدیدارشناسی سیاسی

محمد کرمپوری؛ روح اله اسلامی

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 83-110

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.58516.3760

چکیده

در این نوشتار تلاش شده با رویکرد تفسیری و چارچوب نظری جان مارو، حاکمیت هوش مصنوعی بر اساس دیدگاه پدیدارشناسان سیاسی تبیین شود. بنابر سوال اصلی، چگونه پدیدارشناسی سیاسی بینش‌هایی دربارۀ مفهوم حاکمیت ... بیشتر در این نوشتار تلاش شده با رویکرد تفسیری و چارچوب نظری جان مارو، حاکمیت هوش مصنوعی بر اساس دیدگاه پدیدارشناسان سیاسی تبیین شود. بنابر سوال اصلی، چگونه پدیدارشناسی سیاسی بینش‌هایی دربارۀ مفهوم حاکمیت هوش مصنوعی ارائه می‌دهد؟ بنابر فرضیه، پدیدارشناسی حاکمیت هوش مصنوعی را دارای عقلانیت ابزاری ریاضی و پوزیتیویستی می‌داند. سیستم‌های ریاضی که به زیستجهان شکل می‌دهند باعث شکل‌گیری حاکمیت سیاسی هوش مصنوعی شده است. نتایج پژوهش نیز نشان می‌دهد پدیدارشناسان سیاسی در فرایند شکل‌گیری حاکمیت هوش مصنوعی به سیستم‌های ریاضی اشاره می‌کنند، سیستم‌های رسمی-ریاضی که جهان ریاضی را پدید می‌آورد موجب ریاضیسازی و دیجیتالسازی زیستجهان و افق سیاسی آن می‌شود و در نهایت حاکمیت هوش مصنوعی پدید می‌آید. معتقدند حاکمیت هوش مصنوعی موجب قاب‌بندی انسان و ریاضیسازی وجود و معنای آن می‌شود که حقیقت و حقوق انسانی را مطابق با فضای مصنوعی ریاضی ایجاد می‌کند. این فرایند با توسعه فلسفی هستی و آزادی انسان همراه نیست و به نوعی فراموش‌کردن زیستجهان و در تضاد با معنای انسانی پدیدارشناسی است. این فرایند را موجب تضعیف فضیلت‌های باستانی و تحریف کنش سیاسی به معنای فضای سیاسی دولت‌شهری می‌دانند و ضمن اتخاذ بینش کیهانی و ضد مدرنیسم، عمدتاً وابستگی خود را به فضیلت‌ها و حقوق و قانون طبیعی نظام‌های سیاسی پیشامدرن بر ضد نظام‌های مدرن جهان ریاضی نشان می‌دهند.

مقاله علمی- پژوهشی

آموزش تفکر انتقادی و جایگاه باورهای معرفت‌‌شناختی در آن

علی اقبالی؛ ژیلا کاردان حلوائی

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 111-130

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.61480.3755

چکیده

هدف این پژوهش، مروری تحلیلی بر تعریف تفکر انتقادی و اهمیت آموزش آن، مفهوم باورهای معرفت‌‌شناختی و نقش آنها در تفکر انتقادی بود.روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی بود. به این منظور، مقالات مرتبط با متغیرهای ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

مقام و منزلت عقل در نگاه عارفانه عین‌القضات

میر جلیل اکرمی؛ پریسا کریم‌پور

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 131-154

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.62593.3828

چکیده

بحث درمورد اندیشه و دیدگاه‌های عین‌القضات همدانی، عارف نامدار قرن ششم، به سبب منظومه فکری خاص عرفانی-فلسفی و نیز صراحت لهجه و بی‌پروایی مثال زدنی دربیان منویات درونی‌اش همواره جذاب و پرکشش بوده است. ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

مقایسه هستی‌شناسی مارتین هایدگر و ژیل دلوز از بعد اجتماعی: فوگ در برابر ریتورنلو

فریده آفرین

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 155-176

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.60234.3687

چکیده

هدف این مقاله ایجاد پیوند میان هستی‌شناسی و فرم‌های موسیقایی است. برای رسیدن به این هدف، هستی‌شناسی بنیادین هایدگر در برابر هستی‌شناسی تفاوت دلوز قرار گرفته تا بتوان از امکانات این تقابل استفاده کرد. ... بیشتر هدف این مقاله ایجاد پیوند میان هستی‌شناسی و فرم‌های موسیقایی است. برای رسیدن به این هدف، هستی‌شناسی بنیادین هایدگر در برابر هستی‌شناسی تفاوت دلوز قرار گرفته تا بتوان از امکانات این تقابل استفاده کرد. در این مقاله با روش توصیفی_ تحلیلی و رویکرد تطبیقی تلاش شده دو نوع هستی‌شناسی بنیادین هایدگر و هستی‌شناسی تفاوتِ دلوز را با تطبیق بر دو فرم موسیقیایی توضیح دهیم: یکی فوگ و دیگری ریتورنلو. بدین‌ترتیب جهان هایدگر فوگی است که با وجود تمام تنوع‌های اجرای یک سوژه اصلی موسیقیایی (یا یک صدای واحد)، همان را عرضه می‌کند. هستی در این نگرش همگون و بی‌تکوین است. ‌تفاوت در این طرز تلقی پدیده درجه دوم نسبت به هستی در نظر گرفته می‌شود. در این هستی‌شناسی و مفاهیم وابسته به آن، تجارب دیگری شدن، جنبش سوژه‌ای، سوژه‌شدن با توجه به قلمروزدایی، امکان مشارکت فعال افراد در سرنوشت همگانی، امکان تغییر و اصلاح شیوه زندگی افراد با محدودیت روبرو می‌شود. جهان دلوزی با توسل به ریتم و فرم موسیقایی ریتورنلو متفاوت‌ترین افراد را در هستی‌شناسی‌اش، گِردِ هم می‌آورد. طوری‌که در عین حال که آنها با هم هماهنگ‌ می‌شوند، تفاوت‌های تنالیته‌ای‌شان حفظ می‌گردد. هستی همان تفاوت است. در هستی‌شناسی دلوز با امکان قلمروگریزی راه را بر جنبش سوژه‌ای بازست. جنبش سوژه‌ای در ‌جامعه مبتنی بر ریتم و ریتورنلو تغییراتی در فرد و مناسبات اجتماعی ایجاد می‌کند که می‌توان در آن انتظار مشارکت فعال برای تعیین سرنوشت همگانی افراد را داشت. سوژه شدن‌ها معطوف به تغییر روابط اجتماعی و اصلاح اختلالات اجتماعی است.‌ مشروط به این جامعه‌ای ایجاد می‌شود که افراد در آن، می‌توانند شیوه زندگی خودشان را اصلاح کنند. نتایج این خوانش و پیوند، کارکرد متفاوت اجتماعی هستی‌شناسی دو متفکر را نشان می‌دهد.

مقاله علمی- پژوهشی

نقش روح‌القدس در نظام رستگاری در اندیشه آگوستین قدیس

علی مرادی؛ سحر کاوندی؛ محسن جاهد

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 178-192

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.62412.3814

چکیده

ساختار نظام الهیاتی آگوستین در پی حل مسئلة رستگاری انسان است. آگوستین از حیث هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی عناصری را در تحقق رستگاری انسان دخیل می‌داند که از جمله مهم‌ترین آن عناصر، روح‌القدس ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی کاربردها و چالش‌های متاورس در آموزش: یک مرور نظام‌مند

اسداله خدیوی

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 193-218

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.62124.3787

چکیده

پژوهش حاضر باهدف بررسی کاربردها و چالش‌های متاورس در آموزش انجام‌یافته است. این پژوهش از نوع کیفی و روش انجام آن، مرور نظام‌مند با اساس پروتکل پریسما بوده است. میدان مطالعه پژوهش حاضر مقالات علمی چاپ‌شده ... بیشتر پژوهش حاضر باهدف بررسی کاربردها و چالش‌های متاورس در آموزش انجام‌یافته است. این پژوهش از نوع کیفی و روش انجام آن، مرور نظام‌مند با اساس پروتکل پریسما بوده است. میدان مطالعه پژوهش حاضر مقالات علمی چاپ‌شده در مجلات معتبر داخلی و خارجی به زبان فارسی از سال 1398 تا سال 1402 و انگلیسی از سال 2020 تا سال 2024 در زمینه متاورس و آموزش بوده است. نمونه آماری به روش هدفمند و با در نظر گرفتن معیارهای ورود از بین 900 مقاله 38 مورد انتخاب و وارد مطالعه شد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که یادگیری از راه دور، یادگیری غوطه‌ورسازی، یادگیری مشارکتی، یادگیری شخصی‌سازی‌شده، یادگیری معکوس، یادگیری دانش‌آموز محور، یادگیری تجربی، یادگیری هیبریدی، یادگیری سیار، یادگیری شبیه‌سازی‌شده، یادگیری مبتنی بر مهارت و بدون مرز و یادگیری مبتنی بر پرسش از رایج‌ترین کاربردهای متاورس در آموزش هستند. بااین‌حال، متاورس با چالش‌های فنی، اخلاقی و اجتماعی مانند نوپا بودن فناوری، هزینه بالای تجهیزات، ضعف زیرساخت‌های پشتیبانی، غیرقابل‌دسترس بودن برای همه، نقض حریم خصوصی، امنیت داده‌ها و شبکه، فقدان دستورالعمل‌ها و مقررات حقوقی همراه است. با بهره‌گیری از نتایج این پژوهش سیاست‌گذاران نظام آموزشی می‌توانند برنامه‌های درسی و آموزشی را متناسب با ویژگی‌های یادگیرندگان نسل Z و آلفا بازآفرینی کنند و با تدوین برنامه راهبردی نظام آموزشی با فضای به وجود آمده مواجه و بسترهای لازم در ایجاد و توسعه زیرساخت‌های فناورانه را فراهم و به شیوه‌ای مسئولانه آن را مدیریت نمایند.

مقاله علمی- پژوهشی

مناقشه فوکو با هایدگر و دریدا در فهم و تفسیر فلسفه افلاطون

سیدجمال قریشی خوراسگانی؛ علی کرباسی زاده اصفهانی

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 219-244

https://doi.org/10.22034/jpiut.2021.46849.2888

چکیده

این نوشتار با تمرکز بر تفسیر هایدگر از آموزه حقیقت افلاطون و تفسیر دریدا از فارماکون افلاطون، خط تفسیری‌ای را برجسته می‌کند که در آن افلاطون آغاز فهمی فلسفی است که وجه غیاب و پوشیدگی هستی و حقیقت را ... بیشتر این نوشتار با تمرکز بر تفسیر هایدگر از آموزه حقیقت افلاطون و تفسیر دریدا از فارماکون افلاطون، خط تفسیری‌ای را برجسته می‌کند که در آن افلاطون آغاز فهمی فلسفی است که وجه غیاب و پوشیدگی هستی و حقیقت را طرد می‌کند. در برابر این خط تفسیری، تفسیر فوکو از افلاطون و کردارهای فلسفی یونان طرح و بسط داده می‌شود. از قِبل این تفسیر روشن می‌شود که با دو شرح متمایز از کردارهای فلسفی یونان و نسبت آن با سربرآوردن و ظهور مدرنیته روبرو هستیم؛ شرحی که مدرنیته را بسط ژرف‌ترین معنای نمودارشده در متافیزیک یونانی می‌داند و شرحی که بنیاد فلسفه مدرن را در رویارویی با بنیاد اندیشه افلاطونی تفسیر می‌کند و افلاطون و جریان‌های فلسفی اثرپذیرفته از وی را چونان افقی برای ایستادگی در برابر سیطره مدرن می‌انگارد. بااینکه می‌توان طرح هنر زیستن فوکو را وامدارِ طرح پروای خود و کار هنری هایدگر دانست، این طرح به فوکو امکان می‌دهد تا تفسیر متفاوتی از افلاطون فراپیش نهد. نشان می‌دهیم که چه ملاحظات روش‌شناسانه‌ای به فوکو کمک می‌کند تا این تفسیر متفاوت را درمیان گذارد. فوکو برای به‌دست دادن چنین تفسیر متفاوتی به کارکرد نوشتار، لوگوس و حقیقت چونان پارسیا در اندیشه افلاطون و فلسفه یونانی توجه می‌کند. در ادامة مسیرِ فوکو، واکاوی و تحلیلی از ایده‌ها، آگاثون و دیالوگ مطرح می‌شود که وجوه زیستی، درگیرانه، هنری و سیاسی آن‌ها را برجسته می‌کند. این جعبه‌ابزار مفهومی و روشی کمک می‌کند تا خط تفسیری متفاوتی از اندیشه افلاطون را طرح کنیم و بسط دهیم.

مقاله علمی- پژوهشی

سوژه در وضعیت‌های تفریقی (تأملی در مفهوم سوژه در ادوار اندیشۀآلن بدیو با تأکید بر هستی‌شناسی تفریقی)

زهرا سارا نمایندگی؛ علی فتح طاهری

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 245-268

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.60750.3722

چکیده

مفهوم سوژه برای فیلسوف فرانسوی معاصر، آلن بدیو، بسیار بااهمیت بوده و در آثاری چون نظریۀ سوژه، اخلاق، هستی و رخداد و منطق جهان‌ها بدان پرداخته می‌شود. با توجه به سیر اندیشۀ بدیو و بروز تحولات در کلیتِ ... بیشتر مفهوم سوژه برای فیلسوف فرانسوی معاصر، آلن بدیو، بسیار بااهمیت بوده و در آثاری چون نظریۀ سوژه، اخلاق، هستی و رخداد و منطق جهان‌ها بدان پرداخته می‌شود. با توجه به سیر اندیشۀ بدیو و بروز تحولات در کلیتِ نگرۀ وی، تبیین او در باب سوژه نیز دستخوش تفاوت‌هایی آشکار بوده است. نظریۀ سوژه اثری مربوط به دوران تأثیرپذیریِ مستقیم بدیو از آلتوسر و مائو است لذا توصیف سوژه نیز در این اثر متأثر از سویه‌های مارکسیستی اندیشۀ او و در نسبت با کردارهای اجتماعی و کارکرد سیاسی است، اما در هستی و رخداد که می‌توان آن ‌را مانیفست هستی‌شناختی بدیو با شاکله‌های ریاضیاتی دانست، ویژگی‌های سوژه از منظری متفاوت مورد توجه قرار گرفته و نخستین بار در نسبت با حقیقت طرح می‌شود؛ روالی که بعدها با موضعی متفاوت در منطق جهان‌ها نیز دنبال شده‌است و ما را برآن داشت تا به تفحص در این سیر تطور بپردازیم. در این مقاله نشان دادیم که سوژه چگونه از هیبتی کاملاً انسانی و سیاسی در آغازه‌های نگاه بدیو به جزئی متناهی و مادی از حقیقت در بستر وضعیت‌های تفریقی تبدیل می‌شود که علی‌رغم کلیۀ تلاش های این فیلسوف محل انتقادات و ابهاماتی است و به دلیل نسبت مستقیمش با حقیقت باید بدان‌ها پاسخ داد و نمی‌توان تبیین بدیو از آن‌را به طور کامل پذیرفت.

مقاله علمی- پژوهشی

فوکو و هستی‌شناسیِ رمان: واسازی مفهوم خانه

عارف دانیالی؛ کاظم موسی خانی

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 269-292

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.60672.3718

چکیده

موضوع مقالۀ حاضر تحلیل فوکو از هستی‌شناسی رمان است؛ هدف اصلیِ پژوهش حاضر خوانشی بینارشتهای برای نشان دادن این نکته است که چگونه هستی‌شناسیِ رمان بر واسازی مفهوم خانه مبتنی است: شخصیت‌های ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

تبیین مفهوم فرم در زیباشناسیِ کانت و نسبت آن با اندیشة راجر فرای و کلایو بل

علی سلمانی؛ سپهر سلیمی

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 293-310

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.60754.3720

چکیده

کانت بحث از فرم را در دقیقة سوم نقد قوۀ حکم مطرح می‌کند. از نظر او آنچه در داوری امر زیبا مشترک است و می‌توان آن را از همۀ افراد انتظار داشت فرم است. برخلاف فرم، ادراک حسی یک اُبژه، بسته به توانایی ... بیشتر کانت بحث از فرم را در دقیقة سوم نقد قوۀ حکم مطرح می‌کند. از نظر او آنچه در داوری امر زیبا مشترک است و می‌توان آن را از همۀ افراد انتظار داشت فرم است. برخلاف فرم، ادراک حسی یک اُبژه، بسته به توانایی ادراکی افراد متفاوت است. راجر فرای و کلایو بل به‌عنوان منتقدانی فرمالیست، مفهوم فرم کانتی را در قرن بیستم مطرح نموده و با تاکید بر آن به‌عنوان تنها عامل زیباساز آثار هنری در دوران مدرن، نقش بی‌بدیلی در بسط و توسعۀ دیدگاه کانت در خصوص فرم هنری ایفا نموده‌اند. این نوشتار بر آن است تا ضمن روشن‌سازی ادعای فرمالیست‌ها در خصوصِ فرم و بررسی آن در آثار کانت، به بررسی نسبت میان این مفهوم در اندیشة فرمالیست‌هایی چون فرای و بل با زیباشناسیِ کانت بپردازد. بررسی این موضوع که فرمالیسم هنری فرای و بل تا چه اندازه‌ای از زیباشناسی کانت و دیدگاه فرمالیستی مطرح شده در نقد قوة حکم متأثر شده است، اصلی‌ترین مسألۀ این مقاله است. لذا باید روشن شود که آیا از لابه‌لای عبارات کانت در نقد قوۀ حکم، فرمالیسم هنری ادعا شده؛ استخراج می‌شود یا نه؟ با بررسی‌های انجام شده مشخص شد، اگرچه فرمالیست‌ها برای تایید ادعای فرمالیستی خود می‌توانند به برخی عبارات کانت در نقد قوة حکم (و نه به همة مطالب او در نقد قوة حکم در مورد فرم) اشاره کنند، اما این کار را گزینشی انجام می‌دهند و همین امر سبب میشود کلیت دیدگاه کانت در مورد فرم را آنچنان که باید درک نکنند. فرم برای کانت صرفا چینش زمانی-فضایی نیست (اگر چه آن را نیز در بر می‌گیرد) بلکه هر نوع چینش اجزا و مواد در یک ابژۀ طبیعی یا اثر هنری که غایتمند بدون غایت است، فرم زیبا نامیده می‌شود.

مقاله علمی- پژوهشی

شناسایی مؤلفه‌های اصلی تعلیم و تربیت متامدرن

رضا ساعی مهربان؛ شهربانو خشکاب

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 311-332

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63457.3864

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه‌های تعلیم و تربیت متامدرن انجام شده است. به منظور دستیابی به هدف پژوهش از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است. دستاورد بررسی و تحلیل توصیفی اطلاعات منابع علمی مرتبط ... بیشتر پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه‌های تعلیم و تربیت متامدرن انجام شده است. به منظور دستیابی به هدف پژوهش از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است. دستاورد بررسی و تحلیل توصیفی اطلاعات منابع علمی مرتبط با موضوع پژوهش، شناسایی مفاهیم خردورزی عصب‌شناختی، اندیشه‌ورزی پویا، تفکر انتقادی و خلاق، آزادی علمی، خودتنظیمی، جهت‌گیری ایدئولوژیک اخلاقی، جامعه‌پذیری علمی، تحولنگری آموزشی، سازنده‌محوری برنامه درسی، الگوی یادگیری فناوری‌محور و ایدئولوژی تربیت سبز بود که در دو سطح ویژگی‌های فردی و بین‌فردی و ویژگی‌های ساختاری تعلیم و تربیت متامدرن سطح‌بندی شدند. متامدرنیسم به عنوان یکی از رویکردهای نوین فکری در هزاره سوم به عنوان پارادیم بازآفرینی امکان فراتر رفتن از محیط و ایجاد تغییر مثبت در جوامع به‌گونه‌ای عمل می‌کند که بتواند واقعیت‌های پراکنده را با معنایی جدید و به صورت یکپارچه و منسجم در بستری از سازوکارهای توسعه‌ای، خلاقانه و اخلاقی هدایت کند. از سویی برنامه درسی متامدرن باید به دنبال توانمندسازی معلمان و افزایش توان تحلیل و تبیین ترکیبی و چندبعدی از پدیده‌های تربیتی را از ابعاد مختلف به صورت همزمان و جندبعدی و چندسطحی فراهم سازد. در واقع نگاه برنامه درسی متامدرن، یک نگاه هرمونوتیک، چندبعدی و چندساحتی است و در این مسیر می‌کوشد، ضمن مقابله با محدودیت‌ها و محرومیت‌های آموزشی، بستر مساعدی را برای توسعه عدالت آموزشی و برابری و برخورداری از فرصت‌ها برای فراگیران ایجاد کند. بنابراین این رویکرد با توسعه توان شناختی و عاطفی و توسعه قابلیت‌های ارتباطی در بستر ساختار برنامه‌های درسی و سازوکارهای آموزشی خلاق و مبتنی بر تفکر انتقادی زمینه دست‌یابی به یکی از اهداف نوین نظام‌های تعلیم و تربیت یعنی، توسعه سبز و پایدار زیست‌بوم فردی و اجتماعی را فراهم ساخته و زمینه‌ساز دستیابی سیاستگذاران و برنامه‌ریزان نظام تعلیم و تربیت به برنامه‌های راهبردی اثرگذار در نظام تعلیم و تربیت خواهد شد.

مقاله علمی- پژوهشی

چالش‌های سازگارگرایان در مواجهه با استدلال مهار زیگوت آلفرد ملی

زهرا خزاعی؛ سارا ستوده؛ محسن جوادی

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 333-350

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.59263.3639

چکیده

ناسازگارگرایان معتقدند در جهان متعین نمی‌توان فعلی را آزادانه و اخلاقاً مسئولانه انجام داد درحالی‌که سازگار‌گرایان امکان انجام آزادانه فعل و مسئولیت اخلاقی را برای فاعل جهان متعین منتفی نمی‌دانند ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی تاثیر زیبا‌شناسی بر روش‌شناسی علمی

حسین اردلانی؛ ملیکه واعظی؛ مسعود غفاری

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 351-366

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.58830.3615

چکیده

علم یک روش عینی از طریق مشاهده و آزمایش برای شناخت پدیده‌های جهان است که بنابه تعریف، باید مستقل از ذهنیت فرد دانشمند باشد. زیبا‌شناسی اما می‌تواند کاملا ذهنی و وابسته به ذوق فردی باشد. به همین دلیل ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

نگاه منطبق بکت و هایدگر به مسئله مرگ با تکیه بر نمایش آخر بازی

محمود صوفیانی؛ محمد فرهمند؛ ابراهیم دانش؛ حسین اصل عبداللهی

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 367-388

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.59885.3663

چکیده

مسئلۀ مرگ همواره در طول تاریخ یکی از بزرگ‌ترین و اساسی‌ترین سؤالات انسان بوده و هست. چیستی مرگ و چگونگی فرار از آن یا حتی دست یافتن به اکسیر جاودانگی همواره یکی از موضوعات مهم تاریخ ادبیات بوده است. موضوع ... بیشتر مسئلۀ مرگ همواره در طول تاریخ یکی از بزرگ‌ترین و اساسی‌ترین سؤالات انسان بوده و هست. چیستی مرگ و چگونگی فرار از آن یا حتی دست یافتن به اکسیر جاودانگی همواره یکی از موضوعات مهم تاریخ ادبیات بوده است. موضوع مرگ در تاریخ فلسفه نیز جایگاه ویژه‌ای داشته و دارد. بدین ترتیب این مسئلۀ فلسفی به اشکال مختلف درآثار ادبی و هنری نمود پیدا کرده است. ساموئل بکت نیز به‌عنوان یکی از بنیانگذاران جریان فکری ابزورد در ادبیات نمایشی، در آثار خود به این موضوع مهم فلسفی پرداخته است. این مقاله سعی در خوانش هایدگری مسئله مرگ در نمایشنامه آخر بازی بکت دارد. در این پژوهش مفهوم ترس‌آگاهی و رابطۀ آن با مسئلۀ مرگ در نمایش آخر بازی که به ملال و پوچی ممتدی انجامیده، با استناد به نظریات هایدگر بازخوانی شده است. از آنجایی که در این مقاله تکیه بر نمایش آخر بازی با تم مرگ است، باید گفت فلسفه هایدگر می‌تواند بینش‌های فلسفی بکت را در خصوص مرگ در این نمایش برای ما روشن کند. بررسی این موضوع علاوه بر این‌که می‌تواند مخاطبان تئاتر بکت را در درک بهتر فلسفه پنهان در پس آثار نمایشی وی کمک کند، همچنین می‌تواند مثال عملیِ بارزی برای درک مفهوم پدیدارشناسانه مرگ از نظر هایدگر باشد. این مقاله با استناد به منابع و مراجع کتابخانه‌ای به رشتۀ تحریر درآمده است.

مقاله علمی- پژوهشی

کلی و جزئی در ایساغوجی

امیرحسین ساکت

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 389-404

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63068.3850

چکیده

ایساغوجی یا کلیات خمس عنوان رساله‌ای از فرفوریوس در شرح مقولات ارسطو است. عموماً ایساغوجی را بحثی دربارۀ مفاهیم «کلی» و کلیات خمس را پنج قسم «کلی» تصور می‌کنند و این عقیده را به ارسطو نیز ... بیشتر

مقاله علمی- پژوهشی

مطالعه تطبیقی مبانی معرفت‌شناختی نقد متافیزیک در آراء فلسفی کانت و کارناپ

امین نواختی مقدم

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، صفحه 405-432

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.62948.3906

چکیده

متافیزیک در تاریخ فلسفه پیشینه‌ای دیرینه دارد. هرچند که به قدمت خود فلسفه نمی‌رسد، همواره بخشی اساسی از نظام‌های فلسفی بوده و به‌عنوان فلسفه اولی، یعنی برترین بخش دانش عقلی، شناخته شده است. گاه نیز ... بیشتر متافیزیک در تاریخ فلسفه پیشینه‌ای دیرینه دارد. هرچند که به قدمت خود فلسفه نمی‌رسد، همواره بخشی اساسی از نظام‌های فلسفی بوده و به‌عنوان فلسفه اولی، یعنی برترین بخش دانش عقلی، شناخته شده است. گاه نیز متافیزیک مترادف با فلسفه در نظر گرفته شده و به بررسی مسائل بنیادین، جوهر و واقعیت امور یا همان هستی محض پرداخته است. با این حال، در نتیجه تحولات فکری، متافیزیک با انتقادهای جدی و حتی انکار مواجه شده است. ایمانوئل کانت و رودلف کارناپ، دو فیلسوف برجسته از دو جریان اصلی فلسفی، دیدگاه‌های انتقادی‌ای نسبت به متافیزیک اتخاذ کردند که تحولات عمیقی در این حوزه پدید آورد. کانت با طرح انقلاب کپرنیکی و تمایز میان گزاره‌های تحلیلی/تألیفی و مفاهیم پیشینی/پسینی، امکان‌پذیری متافیزیک را مورد بررسی قرار داد. در مقابل، کارناپ، از چهره‌های شاخص حلقه وین، با ارائه نظریاتی درباره احکام تحلیلی/تألیفی و نسبت آن‌ها با تجربه، نظامی معرفت‌شناختی بنا کرد که گزاره‌های متافیزیکی را بی‌معنا تلقی می‌کرد .این مقاله به دنبال پاسخ به پرسش‌های زیر است: کدام جنبه از فلسفه کانت موجب احیای فلسفه و تأثیر بر کارناپ و پوزیتیویسم منطقی حلقه وین شده است؟ نقد و تبیین کانت از متافیزیک چگونه بوده است؟فلسفه عقل‌گرای کانت چه تأثیری بر تجربه‌گرایی پوزیتیویست‌های منطقی داشته است؟ مقایسه دیدگاه‌های این دو فیلسوف نشان می‌دهد که کارناپ از فلسفه کانت الهام گرفته است. با این حال، تفاوتی بنیادین میان آن‌ها وجود دارد: کانت تلاش کرد متافیزیک را از چارچوب سنتی آن رها کرده و به شکلی علمی و استوار بازتعریف کند؛ درحالی که کارناپ، با تأکید بر تجربه‌گرایی و انکار ارزش متافیزیک، در پی حذف آن و علمی کردن معرفت بشری بود.

شناسنامه علمی شماره

شناسنامه علمی شماره 49

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403

چکیده

بیشتر

نقد و بررسی روش نگرش فرمالیستی به هنر

شیدا نصیری؛ مرضیه پیراوی ونک

دوره 17، شماره 43 ، مرداد 1402، ، صفحه 452-467

https://doi.org/10.22034/jpiut.2022.48966.3051

چکیده

هنگامی که ایمانوئل کانت در دقیقه سوم نقد قوه حکم از امر زیبا به مثابه امری که صورت و فرم آن از غایتمندی بدون غایت برخوردار باشد بحث نمود، راه برای طرح نظریات متعددی در قلمرو هنر گشوده شد. یکی از این نظریات ... بیشتر

مناقشه فوکو با هایدگر و دریدا در فهم و تفسیر فلسفه افلاطون

سیدجمال قریشی خوراسگانی؛ علی کرباسی زاده اصفهانی

دوره 18، شماره 49 ، آذر 1403، ، صفحه 219-244

https://doi.org/10.22034/jpiut.2021.46849.2888

چکیده

نظام اخلاقی سقراط-افلاطون و نقد اخلاق سوفیستی در یونان دورۀ کلاسیک

علیرضا شفیعیون؛ حسین کلباسی اشتری

دوره 17، شماره 43 ، مرداد 1402، ، صفحه 112-131

https://doi.org/10.22034/jpiut.2021.47877.2962

چکیده

یونانیان به‌دنبال کسب تمامی فضایل فردی و جمعی و در نهایت نیل به نیک‌بختی بودند. در تعالیم سنتی ایشان تنها فضیلت‌های اسطوره‌ای ارزشمند شمرده می‌شد. اما ایشان به‌تدریج دریافتند که خدایان بدون دلایل ... بیشتر یونانیان به‌دنبال کسب تمامی فضایل فردی و جمعی و در نهایت نیل به نیک‌بختی بودند. در تعالیم سنتی ایشان تنها فضیلت‌های اسطوره‌ای ارزشمند شمرده می‌شد. اما ایشان به‌تدریج دریافتند که خدایان بدون دلایل موجه، معیار اخلاق و فضایل بوده‌اند. در نتیجه باورهای سنتی ایشان به‌تدریج شروع به تغییر کرد. در اثنای چنین تغییراتی، سوفیست‌ها خود را مربیان نسل جدید یونان معرفی کردند. سوفیست‌ها پایبندی به قوانین اسطوره‌ای را امری بیهوده می‌دانستند و معتقد بودند که نیک‌بختی و فضیلت آدمی با تکیه بر طبیعت انسانی و نیازهای طبیعی او در جهت تقویت قدرت سیاسی شکل می‌گیرد. اما نظام اخلاقی سقراط-افلاطون نه با نظام اخلاقی سوفیست‌ و نسل جدید یونانیان و نه با تعاریف سنتی اخلاق، سازگاری داشت. سقراط و شاگرد او به‌خوبی نشان دادند که اگر نظام اخلاقی بر پایۀ حقیقت بنا نشود، تمامی اصول نظری و عملی در جامعه نادرست بوده و نه‌تنها منجر به نیک‌بختی انسان نمی‌شود بلکه نتایج زیان‌باری را در ابعاد فردی و اجتماعی رقم می‌زند. در نظام اخلاقی ایشان، فضیلت محدود به امور جزئی نیست و نوعی کمال انسانی است که علاوه‌ بر امور سیاسی، در تمامی امور زندگی انسان، شأن رشدیافتۀ اوست. در نظر آن دو تمامی فضایل به‌جهت بهره‌مندی از ایدۀ خیر سودمند بوده و پایۀ تمامی فضایل دانایی به ایدۀ خیر است که به انسان توانایی تشخیص نیک و بد را داده و او را به نیک‌بختی می‌رساند.

وهم انگاری و مسئله ذهن

سیامک عبدالهی؛ منصور نصیری

دوره 17، شماره 43 ، مرداد 1402، ، صفحه 364-383

https://doi.org/10.22034/jpiut.2022.51469.3202

چکیده

نظریات فلسفه ذهن در نسبت پاسخ به مسئله ذهن، به وهمانگاری و غیروهمانگاری تقسیم میشوند؛ وهم‏انگاری در مورد مسئله ذهن قائل به وهمی بودن هر آن چیزی است که نفس خوانده میشود و به لحاظ مسئله ... بیشتر نظریات فلسفه ذهن در نسبت پاسخ به مسئله ذهن، به وهمانگاری و غیروهمانگاری تقسیم میشوند؛ وهم‏انگاری در مورد مسئله ذهن قائل به وهمی بودن هر آن چیزی است که نفس خوانده میشود و به لحاظ مسئله مورد بررسی با وهم‏انگاری اراده آزاد و وهمانگاری آگاهی متفاوت است؛ اما به لحاظ اینکه از فیزیکالیسم بهره میبرند، با هم اشتراک دارند. نگارندگان تقریر اخیر از وهمانگاری را نزد نوروفیلسوفان و دنیل دنت استقراء کردهاند. مقاله حاضر به تبیین چیستی وهمانگاری نفس، یعنی تبیین دو دیدگاه مذکور در باب مسئله ذهن و نهایتاً مقایسه تطبیقی آنها اختصاص دارد. برای این منظور از روش فیشبرداری کتابخانهای بهره بردهایم و به این نتیجه رسیدیم که اینهمانی ذهن-مغز که اساسیترین مبنای فیزیکالیستی وهمانگاری است تبعات فراوانی دارد؛ از جمله تبدیل شدن انسان به ماشین، یگانه انگاشتن انسان با سایر حیوانات و بروز برخی ایدههای خاص در مورد ایده زامبی فلسفی. چنین وهم‏انگاریای، نفس و آنچه بر آن بنا نهاده شده است (مانند هویت شخصی غیرمادی، تبیین غیرفیزیکال آگاهی، وجود اراده آزاد، اخلاق متافیزیکی و ...)، همه را توهمی می‏خواند و معتقد است برای این مفاهیم، تبیینهای فیزیکال به دست آمده یا به دست خواهد آمد. وجه اشتراک دو نظریه مذکور هم، در وهمی خواندن مفاهیم ذهنی و مخالفت با دوگانهانگاری براساس مبانی فیزیکالیستی-فرگشتی، و وجه اختلاف آنها در حذفانگاری است. ناگفته پیداست که هر نظریهای از جمله وهم‏انگاری، قابل نقادی است؛ اما نگارندگان به دلیل رعایت حدود مقالهنویسی از آوردن آنها معذوراند.

شهر انسان‌محور در فلسفه مدرن

فرهاد برندک؛ فریدون بابایی اقدم؛ حسن محمودزاده

دوره 17، شماره 43 ، مرداد 1402، ، صفحه 338-363

https://doi.org/10.22034/jpiut.2022.50394.3122

چکیده

با ظهور آنچه که انقلاب فلسفی خوانده شده ‌است، روشن ‌است که بدون رویه‌ها و مسائل اندیشهای لازم، هر علمی صرفاً تداوم جهان پذیرفته‌شده در وضعیت فعلی است، و نقش اصلی خود به عنوان عمل انتقادی را در برابر ... بیشتر با ظهور آنچه که انقلاب فلسفی خوانده شده ‌است، روشن ‌است که بدون رویه‌ها و مسائل اندیشهای لازم، هر علمی صرفاً تداوم جهان پذیرفته‌شده در وضعیت فعلی است، و نقش اصلی خود به عنوان عمل انتقادی را در برابر عمل علمی انکار می‌کند. ما در این‌جا مسئله انسان (محوری) را در فلسفه مدرن و فلسفه شهر گرد هم می‌آوریم. ما در اینجا این اصطلاح را ابتدائاً در فلسفه مدرن بررسی و سپس برای تدقیق یا باز تفسیر آن در فلسفه شهر، به تحلیل آثار دست اول در جهت تعریف شهر انسان‌محور مدرن می‌پردازیم. لذا سوال اصلی پژوهش این‌گونه مطرح می‌گردد که شهر انسان‌محور در فلسفه مدرن چیست؟ مطابق نتایج، همانطور که کانت، طرح انسانی‌کردن علم را با جدا کردن انسان از ساحت غیرمادی شناخت انجام می‌دهد؛ شهرسازان مدرنیست نیز طرح انسانی‌کردن شهر یا همان شهر انسان‌محور را با جدا کردن آن از ساحت و ‌جهان اصلی‌ا‌‌ش انجام می‌دهند. طرح استعلائی شهرسازان مدرنیست با شناخت پسینی، آنچه برای انسان در شهر مناسب بوده را دریافت و سپس به صورت یکسان در امر پیشینی یعنی جهانشمول و محض در یک امر کلی برای تمام انسان‌ها و تمام‌ شهرها اعمال می‌کند. این در حالی‌ست که فهم انسان در شرایط یکسان، ما را به این نکته می‌رساند که انگار هیچ انسانی وجود ندارد؛ چرا که مشخصه‌های شخصیتی، فرهنگ و تجربه زیستی انسان قربانی ویژگی‌های انتزاعی و کلی می‌گردد و این همان انسانی کردن شهر مدرن با حذف انسان از شهر می‌باشد.

مقاله علمی- پژوهشی

براهین اتحاد عاقل و معقول در فلسفه‌ی افلاطون

علی اولنج؛ سعید بینای مطلق؛ علی کرباسی زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1400

https://doi.org/10.22034/jpiut.2022.49399.3078

چکیده

اتحاد عاقل و معقول آموزه‌ای است که بیان صورت نهایی فلسفی خود را در فلسفه‌ی ملاصدرا بازیافته است. اما این اصل به بیان خودِ ملاصدرا و به شهادت متون فلسفی، ریشه در سنت فلسفی یونان باستان دارد. به عنوان نمونه ... بیشتر اتحاد عاقل و معقول آموزه‌ای است که بیان صورت نهایی فلسفی خود را در فلسفه‌ی ملاصدرا بازیافته است. اما این اصل به بیان خودِ ملاصدرا و به شهادت متون فلسفی، ریشه در سنت فلسفی یونان باستان دارد. به عنوان نمونه اصل اتحاد عاقل و معقول را می‌توان نزد افلاطون، ارسطو و حتی پارمنیدس بازشناخت. انئادهای افلوطین سرشار از مباحث مرتبط با اتحاد عاقل و معقول و تبیین و کاربرد این اصل مهم فلسفی هستند. ادبیات پژوهشی در خصوص پیشینه‌ی یونانی این نظریه هم‌اکنون بسیار فقیر است. از آنجا که بررسی سیر تحول تاریخی ایده‌های فلسفی نقشی مهم در تعمیق شناخت فلسفی و روشن ساختن نسبت‌های درونی میان نحله‌های فلسفی دارد، این مقاله تلاش می‌کند تا مساهمتی در جهت بررسی سیر تطور این اندیشه‌ی مهم فلسفی باشد و گام نخست در این راستا، مبرهن ساختن وجود چنین اندیشه‌ای نزد متفکران پیشین، و در این مورد خاص افلاطون، است. بنابراین ابتدا با واکاوی متون مکتوب افلاطون‏، دلایل و براهین وی بر این اصل مورد بررسی قرار می‌گیرند و پس از به دست‌دادن صورت‌بندی کلی وی از این اصل، به بررسی این مسئله پرداخته می‌شود که پذیرش یا عدم پذیرش اتحاد عاقل و معقول چگونه تفاوت‌های مهم و معناداری در تفسیر و فهم فلسفه‌ی افلاطون و نیز دست‌یابی به فهمی کامل‌تر از نسبت فلسفه‌ی وی با فلسفه‌ی ارسطو و فلسفه‌ی اسلامی ایجاد خواهد کرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

مفهوم تجربه نزد هگل و وایتهد: شناخت و فراشناخت

سید مختار مومنی؛ محمد اصغری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 آذر 1401

https://doi.org/10.22034/jpiut.2022.52427.3279

چکیده

بحث از تجربه نزد هگل و وایتهد با یک مبنای اساسی و شبیه به‌هم، مطرح اما در دو مسیر کاملاً متفاوت بسط می‌یابد. مبنای این دو فیلسوف در مورد تجربه گره زدن بحث از آن به چیستی هستی است؛ هر چند این موضوع نیز به‌رغم ... بیشتر بحث از تجربه نزد هگل و وایتهد با یک مبنای اساسی و شبیه به‌هم، مطرح اما در دو مسیر کاملاً متفاوت بسط می‌یابد. مبنای این دو فیلسوف در مورد تجربه گره زدن بحث از آن به چیستی هستی است؛ هر چند این موضوع نیز به‌رغم شباهت‌هایی که میان‌شان هست، متفاوت می‌نماید. هگل واقعیت را در صیرورت می‌داند تا روح به مرحلۀ نهایی خود برسد. بنابراین تجربه را در این ساختار مورد توجه قرار داده و معنا و مفهومی در حوزۀ شناخت برای آن قائل می‌شود. وایتهد نیز به صیرورت قائل است اما به روح قائل نیست و هر چه به‌تجربه دربیاید را واقعیت می‌داند. بنابراین مفهوم تجربه نزد او از حوزۀ شناخت بیرون می‌رود. از همین‌جاست که ما در بررسی و تحلیل تجربه میان این دو فیلسوف با اینکه حضور این مبنای مشترک را همه‌جا می‌توانیم دریابیم، اما می‌بینیم در بیشتر موارد این دو از هم متمایز می‌شوند. و این موضوع به علت فهم متفاوت هر یک از تجربه است. ما در تحقیق حاضر سعی کرده‌ایم با مبنا قرار دادن مفهوم و ویژگی‌های تجربه میان هگل و وایتهد و با استفاده از آثاری که توانستیم مطالعه کنیم، در پاسخ به این پرسش که: «اگر آنچه از تجربه نزد هگل و وایتهد می‌توانیم دریابیم را در برابر هم قرار دهیم، چه چیزی به‌دست خواهیم آورد؟» ضمن نشان دادن این وجوه «شباهت» و «تفاوت» را میان این دو فیلسوف نشان دهیم.به این نتیجه برسیم که «وایتهد در بحث تجربه از هگل عبور کرده است».

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

نقد دکارت بر افلاطون‌گرایی در مسأله‌ی نفس و بدن

سید حسین حسینی؛ محمد رضا عبداله نژاد؛ سید مصطفی شهر آیینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 دی 1401

https://doi.org/10.22034/jpiut.2023.34835.2366

چکیده

در این مقاله رویارویی انتقادی دکارت را با اتهام افلاطون‌گرایی در معضل نفس و بدن بررسی می‌کنیم. دکارت همیشه در معرض این اتهام بود که نفس و بدن را چنان از هم جدا می کند که دیگر قابل به‌هم‌پیوستن نیستند ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

ارزیابی و مقایسة دو نظریة منطق ربط و نظام تابع‌ارزشی منطق پایة گزاره‌ها بر اساس روش‌شناسی استنتاج بهترین تبیین و مدل کمی پریست

مرتضی حاج حسینی؛ مسعود الوند

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 آذر 1402

https://doi.org/10.22034/jpiut.2023.58188.3595

چکیده

ظهور منطق‌های غیرکلاسیک در چند دهة اخیر، مسأله گزینش معقول منطق‌ها را به میان کشیده است. در این مقاله با این فرض که نظریه‌های منطقی از نظریات علمی مستثنی نیستند و بر اساس روش شناسی پسینی استنتاج بهترین ... بیشتر ظهور منطق‌های غیرکلاسیک در چند دهة اخیر، مسأله گزینش معقول منطق‌ها را به میان کشیده است. در این مقاله با این فرض که نظریه‌های منطقی از نظریات علمی مستثنی نیستند و بر اساس روش شناسی پسینی استنتاج بهترین تبیین، نظریه‌ای به عنوان نظریة مرجح گزینش می‌شود که نسبت به بقیه نظریات علمی تبیین بهتری از شواهد ارایه ‌کند، به شناسایی معیارهای ترجیح یک نظریه بر نظریه‌های دیگر در وادی منطق پرداخته و معیارهای قدرت بیان و تفکیک جمله‌ها، قدرت تبیین و تفکیک استنتاج‌ها، سازگاری و انسجام درونی، سازگاری با شواهد (کفایت داده‌ها) وضوح و سادگی، وحدت بخشی را به عنوان معیار ترجیح یک نظریة منطقی بر نظریه‌های منطقی دیگر معرفی می‌کنیم. سپس با توجه به اینکه در این روش، پذیرش یا رد نظریة منطقی فقط از طریق ارائه شواهد موافق یا مخالف انجام می‌شود، به بیان دیدگاه‌های گراهام پریست و تیموتی ویلیامسن منطق‌دانان معاصر در بارة موضوع و شاهد منطقی پرداخته و با این فرض که وفق نظر پریست، موضوع منطق، مفهوم زبانی «درستی و اعتبار استدلال» باشد و استنتاج‌های جزئی و شهودات ما در بارة درستی یا نادرستی این استنتاج‌ها، شواهد نظریات منطقی را تشکیل دهند، به مقایسة موردی نظریة منطق ربط و نظام تابع ارزشی بر اساس معیارهای فوق پرداخته و نمایة معقولیت هر نظریه را به دست می‌آوریم و نشان خواهیم داد که نظام تابع ارزشی نسبت به منطق ربط نمایة معقولیت بالاتری را کسب می‌کند و با فاصلة قابل توجهی از این منطق پیشی می‌گیرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

شناسایی مؤلفه‌های انسان فرهیخته از منظر فلسفی

مظهر بابائی؛ پرستو صالحی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 اسفند 1402

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.60288.3694

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های فلسفی انسان فرهیخته از نگاه اساتید دانشگاه بود. رویکرد پژوهش، کیفی با پارادایم تفسیری بود و از روش‌های پژوهش اسنادی - کتابخانه‌ای، توصیفی - تحلیلی و روش پژوهش «تحلیل ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

ترسیم هندسه هستی‌شناسی فضا زمان بر اساس مبانی معرفت‌شناختی ملاصدرا و انیشتین

میثم مزکاء؛ مهدی دهباشی؛ محمدرضا شمشیری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 فروردین 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.59948.3669

چکیده

هدف: از این نوشتار، تبیین کیفیت ایجاد و بررسی ذاتیات فضازمان بر اساس فلسفه صدرایی و قیاس آن با گزارههای فیزیکال است. روش پژوهش: در این مقاله بنحو توصیفی تحلیلی دو مسئله مورد کنکاش قرار گرفت. یافته‌ها: ... بیشتر هدف: از این نوشتار، تبیین کیفیت ایجاد و بررسی ذاتیات فضازمان بر اساس فلسفه صدرایی و قیاس آن با گزارههای فیزیکال است. روش پژوهش: در این مقاله بنحو توصیفی تحلیلی دو مسئله مورد کنکاش قرار گرفت. یافته‌ها: مسئله اولی که بررسی شد از حیث معرفت شناسی است که به چگونگی مطالعه ماهیت حقیقی فضا‌زمان از منظر ملاصدرا و انیشتین پرداخته و دیگری از منظر هستی‌شناختی است که به تبیین ذات و ذاتیات فضا‌زمان از دیدگاه ملاصدرا و انیشتین می‌پردازد و در نهایت از حیث معرفت شناختی دانستیم که ملاصدرا و انیشتین معتقداندگزاره‌های علمی صرفاً گزاره‌های تجربی و محسوس نیستند بلکه برای توضیح ساختار و ماهیت فضا زمان نیازمند ادراکات ریاضیاتی و عقلی از فضازمان هستیم. بر اساس این پژوهش، فضا زمان از ماده اولیه ایجاد شده و نوعی هیولای ثانویه یا ذره بنیادین است و علت تند شوندگی نرخ انبساط آن به حرکت درون ذاتی آن باز می‌گردد، پس انرژی تاریک همان جوهر فضا زمان است. نتیجه‌گیری: بر این اساس اولاَ ماهیت فضا‌زمان ماهیتی غیرمحسوس است و ادراک محسوس آن ممکن نیست و ثانیاً ادراکات ریاضیاتی برآمده از قوه خیال و ادراکات عقلیه منبعث از قوای عقلیه، دقیقتر از ادراکات حسیه هستند، اما از حیث هستی شناختی کیهانشناسان مدلی پیشینی یا پسینی موجهی در چگونگی و یا چیستی ماهیت حقیقی فضا زمان مطرح نکرده‌اند اما طبق مبانی ملاصدرا، فضا زمان نوعی از انواع هیولاهای ثانویه‌ای است که صورت کامل شده اطوار هیولای اولی می‌باشد، ضمن اینکه کیهانشناسان نیز چون ملاصدرا معتقداند فضا زمان مأخر از ماده اولیه کیهانی بوده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

واکاوی تفکرات ارسطو و سوفسطائیان درباره حکومت‌ مطلوب

آیت مولائی؛ پریا رام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 تیر 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.59746.3653

چکیده

تعیین حکومت مطلوب و تبیین مهم‌ترین مؤلفه‌های آن، همواره یکی از موضوعات مهم و چالش‌ برانگیز حقوقدانان، سیاستمداران و فیلسوفان بوده است. امروزه، تعریف‌های مختلفی از حکومت مطلوب ارائه شده و در آن‌‌‌ها، ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

استدلال علّی فودور و پیش‌فرض ناموجه ترتب؛ بررسی استدلال ایگن

عباس مهدوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 تیر 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.58736.3612

چکیده

چکیده در این مقاله، استدلال فودور به نفع تفردگرایی روان‌شناختی و واکنش ایگن را بررسی می‌کنم. طبق استدلال علّی فودور روان‌شناسی التفاتی فهم‌عرفی، حالات ذهنی‌ را با توجه به محتوای وسیع متفرد می‌سازد. ... بیشتر چکیده در این مقاله، استدلال فودور به نفع تفردگرایی روان‌شناختی و واکنش ایگن را بررسی می‌کنم. طبق استدلال علّی فودور روان‌شناسی التفاتی فهم‌عرفی، حالات ذهنی‌ را با توجه به محتوای وسیع متفرد می‌سازد. تفاوت در محتوای وسیع برای تفاوت در نیروهای علّی کافی نیست. بنابراین، روان‌شناسی التفاتی فهم‌عرفی باید حالات‌ را با توجه به محتوای محدود متفرد ‌سازد. فودور دو مثال نقض برای استدلال بالا طرح می‌کند. بروفق مثال نقض (2)، ضدتفردگرا مدعی است که از آن‌جایی‌که رفتار همزادها متمایز نوعی هستند، حالات ذهنی‌شان هم باید متمایز نوعی باشند و به‌تبع نیروهای علّی حالات‌ ذهنی متمایز نوعی، این‌همان نیستند. فودور دو پاسخ به مثال نقض (2) می‌دهد. بروفق (2الف)، فودور می‌‌خواهد اثبات کند که ما نباید رفتار همزادها را متمایز نوعی بینگاریم. در نتیجه، حالات‌ ذهنی همزادها متمایز نوعی نیستند. ایگان در پاسخ به (2 الف) مدعی است استدلال فودور، بر این فرض غیرموجه مبتنی است که نوع‌های رفتاری بر نوع‌های مغزی مترتب می‌شوند. بروفق (2ب)، فودور از طریق تشبیه «روان‌شناسی ضدتفردگرا» به «نظریۀ ذرۀ H و T»، دو استدلال مشابه به‌دست می‌دهد؛ یکی برای تمیز نوعی حالت ذهنی اسکار و همزاد اسکار؛ دومی برای تمیز نهادن بین ذر«ات-H» و «ذرات-T». ایگن در پاسخ به (2ب) مدعی است فودور در هر دو استدلال‌، آموزۀ ناموجه ترتب را از پیش فرض می‌کند، بی‌آن‌که برای این پیش‌فرض استدلالی به‌دست دهد. در نهایت، نتیجه گرفتم که اگر فودور هیچ استدلال خوبی برای آموزۀ ترتب نیروهای علّی روان‌شناختی ندارد، پس او هیچ دلیلی ندارد که بین محتواهای وسیع و سایر ویژگی‌های نسبت‌مند فرق بگذارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

Two Aspect Reading of Kant’s Thing in Itself

مهدی احمدی؛ یوسف نوظهور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.60297.3695

چکیده

One cannot assess Kant’s critical project without the consideration of the Transcendental Idealism. This is due to the fact that it is the solution he finds for the perennial problem of metaphysics. Moreover, Kant thinks of transcendental idealism as an approach with which not only can metaphysics go through ‘the secure course of a science’ ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

پیامد ذهن شناسی کانت با تکیه بر نظریه مطابقت

رمضان مهدوی آزادبنی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.61635.3765

چکیده

در عصر جدید پرداختن به مسائل معرفت‌شناسی در کانون توجه قرارداشت. برای کانت نیز معرفت‌شناسی دغدغه اصلی بود اما تمایز کانت در پرداختن به مسائل معرفت‌شناختی نسبت به گذشتگان در این نکته قرار‌‌‌دارد که ... بیشتر در عصر جدید پرداختن به مسائل معرفت‌شناسی در کانون توجه قرارداشت. برای کانت نیز معرفت‌شناسی دغدغه اصلی بود اما تمایز کانت در پرداختن به مسائل معرفت‌شناختی نسبت به گذشتگان در این نکته قرار‌‌‌دارد که او قبل از ارائه نظریه معرفتی خود ، شناخت ذهن و ساختار عملکرد آن را در الویت قرار می‌دهد. آنچه کانت را درباره ذهن و شناخت آن متمایز می‌سازد نظریه‌ای است که از آن به عنوان انقلاب کپرنیکی یاد می‌شود. بر اساس این نظریه جای ذهن و عین عوض می‌شود و ذهن به عنوان عامل معرفت، بر روی عین تاثیر می‌گذارد. مساله محوری پژوهش حاضر، پرداختن به این چالش است که آیا کانت بواسطه انقلاب کپرنیکی خود در ذهن‌شناسی در چهارچوب فضای معرفتی عصر مدرن که به دنبال نشان‌دادن ساز و کار امکان معرفت با تکیه بر "باور صادق موجه" بودند چه خدمتی به این دغدغه محوری عصر جدید نموده‌‌است. در این پژوهش هدف ، بررسی مساله یاد شده با روش توصیفی – تحلیلی است. نویسنده با رویکرد انتقادی و با محور قرار‌دادن آثار کانت به این نتیجه رسیده‌است که ذهن شناسی کانت به دغدغه معرفتی عصر جدید و امکان معرفت بر اساس نظریه مطابقت که از عصر افلاطون تا قرن بیستم در معرفت شناسی رایج بوده است خدمتی نکرده‌است و بلکه دچار نوعی ناسازگاری درونی می‌گردد و از جهتی منجر به دست کشیدن از میل ذاتی انسان در شوق به دانستن و نادیده انگاشتن آن می‌گردد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

Hegelian Geographical Sensibilities

Antonio Augusto Rossotto Ioris

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.62866.3839

چکیده

“Although rarely recognised, Hegelian philosophy also encompasses a rich geographical knowledge, which has great value for scholars working across multiple scales of socio-spatial interaction. The article offers an analysis of the geographical sensibilities of Hegel that are immanent in the main body of his philosophical system, particularly in the Phenomenology ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

Examiing the role of Form and Matter in new sciences

ساره تقوایی؛ محمد عباس زاده جهرمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 شهریور 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.57784.3580

چکیده

Abstract: form meaning typical form in philosophy is proved under the title of " total reality of an object" through a logical method. Modern sciences since 17th A.D. century have been formulated by the ideas of elites like Newton, Galileo, Descartes via factors like alteration in academic tradition methodology, consolidation of mechanical look at nature ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

The Elusiveness of the Content of Perception

Roberto Pereira

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63302.3858

چکیده

In this paper, I take for granted the view of a long tradition tracing back to Kant that the content of perception is nonconceptual, nonpropositional, and iconic. However, I challenge the idea that this content is either an existentially quantified proposition (the existential view), an object-involving proposition (the particularist view), both (the pluralist ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

خوانش انتقادی دیدگاه غزالی در سرنوشت‌‌سازی انسان توسط خویش

فرانک بهمنی؛ علی حسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.61670.3768

چکیده

تبیین میزان تأثیر انسان در هستی و نقش او در تعیین و تغییر سرنوشت خویش، از مهم‌ترین مباحث کلامی است که در فلسفه و کلام اسلامی، هماره مورد توجه اندیشمندان و دانشمندان مکاتب گوناگون فلسفه و کلام اسلامی ... بیشتر تبیین میزان تأثیر انسان در هستی و نقش او در تعیین و تغییر سرنوشت خویش، از مهم‌ترین مباحث کلامی است که در فلسفه و کلام اسلامی، هماره مورد توجه اندیشمندان و دانشمندان مکاتب گوناگون فلسفه و کلام اسلامی بوده‌است. در جهت تبیین این مساله در مقام ثبوت، سه دیدگاه کلی جبرگرایی، تفویض و امرٌ بین الأمرین شکل‌گرفته‌است. متکلمان معتزلی و امامیه، به سبب دفاع از مسئولیت انسان در برابر افعال صادره از وی و معناداری جزا و پاداش، استقلال نسبی انسان را در سرنوشت‌سازی خویش به معنای برخورداری آزادانه از اختیار پذیرفته‌اند. غزالی با این دیدگاه که پذیرش اختیار برای انسان، ناقض توحید افعالی است و به دلالت التزامی، قدرت و ارادۀ خداوند متعال را محدودمی‌نماید قائل به جبر و کسب شده‌است. جستار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی پس از تبیین مفهوم اختیار و جبر انسان، با مراجعـه به آثار غزالی، صحت و سقم این نسبت و ادعـا را بررسـی می‌کند. یافته‌ها: غزالی معتقد به نظام علیّت میان پدیده‌های هستی نمی‌باشد و تکرار روابط و نظم موجود را ناشی از عاده الله می‌داند. قضا و قدر تعیین‌کننده تمام حوادث و پدیدارهای جهان هستند و تمام افعال هستی، فعل ارادی و اختیاری خداوند است. نتایج: غزالی با انحصار اراده و اختیار به خداوند متعال، و تعیین پیشینی حوادث و رویدادها با قضا و قدر، برای انسان نقشی در سرنوشت‌سازی خویش قائل‌نیست. توسل او به ایدۀ «کسب» در راستای مسئولیت انسان در برابر اعمال خویش نیز نتوانسته‌است پارادوکس جبر و جزا را حل‌نماید و از مشکلات عقلی جبرگرایی بکاهد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

Absolute Freedom in Anglophone Hegel Interpretation, and Its Implications for Technological Utopianism

Daniel Dal Monte

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آبان 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63757.3884

چکیده

Contemporary Hegel scholarship either defends a theological metaphysics in which history is a teleological unfolding of cosmic Geist; or, the evolution of Geist represents the absolutization of human subjectivity, which undergoes a Bildung that prescinds from any reliance on metaphysical givens. The dilemma is between presenting Hegel as an absolute monist that ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

تمایز انتولوژیکال در اندیشه هایدگر راه حلی برای معمای رابطه میان وجود، موجود و دازاین در کتاب وجود و زمان

نیره سادات میرموسی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 آبان 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.64180.3901

چکیده

این مقاله به بررسی سه گزاره ظاهراً متعارض در کتاب وجود و زمان می‌پردازد که به ارتباط میان موجودات، وجود و دازاین اشاره دارند. این تعارض از آنجا ناشی می‌شود که هایدگر از یک سو موجودات را مستقل از دازاین ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی انتقادی رویکرد علّامه طباطبایی درباره تعلّق ذاتی نفس به بدن در دیدگاه ملّاصدرا

حمیدرضا خادمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63358.3862

چکیده

چکیده ذاتی بودن تعلّق نفس به بدن از جمله‌ دیدگاه‌های بدیع ملّاصدرا است. وی با ناتمام دانستن دیدگاه فیلسوفانی همانند افلاطون، ارسطو و ابن‌سینا در این موضوع، نظریّۀ ابتکاری خود یعنی جسمانیّة الحدوث ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

سیر تطور اندیشه‌های هوسرل در باب زمان و ظهور نخستین نشانه‌های گذر از متافیزیک حضور

محسن جاپانی؛ مسعود سیف؛ محمدحسن حیدری؛ محمد رعایت جهرمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.64037.3897

چکیده

برنتانو در تأملات خویش تلاش کرد تا با طرح «تداعی اولیه» مسائل مربوط به ادراک اشیای زمانی را حل کند، اما هوسرل با انتقاد از برنتانو تأملات او را ناکافی دانست و در تلاشی پیگیر سعی کرد تا در دوران‌های ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

Transcendental Philosophy and Linguistic Turn: Kantian Echoes in Wittgenstein’s Thought

Ravi Kumar؛ Madhu Mangal Chaturvedi؛ Ashoka Kumar Tarai

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63697.3879

چکیده

This paper explores the philosophical relationship between Immanuel Kant's transcendental idealism and Ludwig Wittgenstein's linguistic philosophy, particularly focusing on the echoes of Kant's ideas in Wittgenstein's work. Kant's Critique of Pure Reason argues that human cognition is shaped by a priori categories, which structure our ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بازاندیشی در رمان «سفر به انتهای شب» سلین بر اساس مفهوم تجربه زیسته-ارایگنیس هایدگری

حسین قسامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.64400.3914

چکیده

هدف این مقاله به دست دادن تفسیری تازه از رمان «سفر به انتهای شب»، نوشته لویی فردینان سلین، بر اساس مفهوم تجربه زیسته هایدگر است. هایدگر در کتاب «به سوی تعریف فلسفه» تجربه زیسته را به مثابه ارایگنیس ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی مفهوم آزادی استعلایی و نسبت آن با مسئولیت اخلاقی از منظر کانت بر اساس مفهوم دیگری نزد لکان

علیرضا ضمیری؛ احمد فاضلی؛ حسن فتح زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63953.3893

چکیده

تاکنون مرکز بحث از بنیادی ترین مفاهیم اندیشه فلسفی یعنی آزادی، اندیشه خودآیین، تاملی و به عبارتی در-خود بوده است، به گونه‌ای که آگاهی و به تبع آن آزادی مسئله خودِ آن بوده است. آگاهی در خود و برای خود مستقل ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

رابطه عواطف و ظرفیت اخلاقی در فناوری‌های هوش مصنوعی

زهرا زرگر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63626.3875

چکیده

فناوری‌های هوش مصنوعی، در مقایسه با مصنوعات پیشین دارای قابلیت‌هایی جدید هستند که مسائل اخلاقی متفاوتی را مطرح می‌کند. از جمله این مسائل، بحث درباره عاملیت اخلاقی هوش مصنوعی است. مسئله عاملیت اخلاقی ... بیشتر فناوری‌های هوش مصنوعی، در مقایسه با مصنوعات پیشین دارای قابلیت‌هایی جدید هستند که مسائل اخلاقی متفاوتی را مطرح می‌کند. از جمله این مسائل، بحث درباره عاملیت اخلاقی هوش مصنوعی است. مسئله عاملیت اخلاقی مصنوعی، پرسش‌های نظری و عملیاتی مختلفی را مطرح می‌سازد؛ مانند این که شروط لازم و کافی برای عاملیت اخلاقی چیست، چطور می‌توان برقراری این شروط را در مصنوعات بررسی کرد، عاملیت اخلاقی دارای چه سطوح و درجاتی است، و هر سطح از عاملیت اخلاقی برای واگذاری چه نوع وظایفی مناسب است. یکی از موضوعات پرتکرار در بحث حول عاملیت اخلاقی مصنوعی، عواطف است. فیلسوفان مختلفی به عواطف به‌عنوان عاملی اشاره کرده‌‌اند که در وجود یا عدم، و میزان ظرفیت اخلاقی مصنوعات مدخلیت دارد. در این مقاله به رابطه میان عواطف و ظرفیت اخلاقی هوش مصنوعی خواهیم پرداخت. پرسش اصلی این است که عواطف در ارتقاء ظرفیت اخلاقی فناوری‌های هوش مصنوعی نقشی مثبت دارند یا منفی؟ چهار استدلال از جانب موافقین نقش مثبت عواطف در ظرفیت اخلاقی استخراج و صورت‌بندی می‌شود که شامل استدلال از طریق حساسیت اخلاقی، عقلانیت محدود، برآورد خطر، و مجازات‌پذیری می‌شود. همچنین چهار استدلال از جانب مخالفین نقش مثبت عواطف در ظرفیت اخلاقی هوش مصنوعی ارائه می‌شود که شامل استدلال از طریق ربایش عاطفی، سراب عواطف، پارادوکس انسان‌انگاری و انسانیت‌زدایی همزمان، و مهارت‌زدایی اخلاقی است. در نهایت، با شفاف‌سازی نقاط نزاع دو طرف بحث، دیدگاه‌های فوق مورد تحلیل قرار گرفته و چالش‌های اخلاقی پیاده‌سازی عواطف در هوش مصنوعی شرح داده‌ می‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی- پژوهشی

بررسی آرای رواقی مارکوس اورلیوس مبتنی بر تحلیل آماری کتاب تاملات

مجتبی لطیفیان؛ مریم اردشیر لاریجانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 دی 1403

https://doi.org/10.22034/jpiut.2024.63641.3876

چکیده

در سال‌های اخیر مکتب رواقی که ماهیتی اخلاقی دارد، به‌عنوان نوعی شیوهء زندگی مورد توجه قرار گرفته است. آراء و باورهای مارکوس‌اورلیوس که از مهم‌ترین فلاسفهء رواقی است از تنها اثر باقیمانده‌ء او یعنی ... بیشتر

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	18
تعداد شماره‌ها	51
تعداد مقالات	924
تعداد نویسندگان	1,083
تعداد مشاهده مقاله	1,996,504
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	659,186
نسبت مشاهده بر مقاله	2160.72
نسبت دریافت فایل بر مقاله	713.4
----------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	2,959
تعداد مقالات رد شده	1,946

تعداد مقالات پذیرفته شده	740
درصد پذیرش	25

تعداد پایگاه های نمایه شده	35
تعداد داوران	275

دوره 18 (1403)

دوره 17 (1402)

دوره 16 (1401)

دوره 15 (1400)

دوره 14 (1399)

دوره 13 (1398)

دوره 12 (1397)

دوره 11 (1396)

دوره 10 (1395)

دوره 9 (1394)

دوره 8 (1393)

دوره 7 (1392)

دوره 6 (1391)

دوره 5 (1390)

دوره 4 (1389)

دوره 3 (1388)

دوره 2 (1387)

دوره 1 (1386)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان